Pojęcie nieśmiertelności może mieć dwojaki charakter. Nieśmiertelność o charakterze absolutnym jest atrybutem wyłącznie Boga, którego istnienie jest nieprzerwane i nieskończone. Nieśmiertelność relatywna, istniejąca u człowieka wynika z tego, iż istota i istnienie bytu nie są tożsame, czyli istotą bytu nie jest jego istnienie. W przypadku człowieka, którego istotą człowieka jest dusza, ale jej istnienie nie jest samoistne, lecz pochodzi z zewnątrz.
Na gruncie filozofii powstały różne teorie nieśmiertelności człowieka. Jedna z nich, stworzona przez arabskiego filozofa Awerrosa mówi, że indywidualna dusza ludzka jest śmiertelna, umiera wraz z ciałem,
a jedynie rozum czynny jest nieśmiertelny. Rozum ten posiadają wszystkie dusze jednostkowe, jest on w każdej taki sam, jeden i bezosobowy.
Koncepcje, które mówią o nieśmiertelności duszy ludzkiej przytaczają różnorakie argumenty:
1.Dusza ludzka jest nieśmiertelna, ponieważ jest niematerialna, może istnieć niezależnie od ciała. Dusza jest niezniszczalna, jako istota stanowi całość, więc nie może rozpaść się na części. Dusza nie jest trwale złączona
z materialnym ciałem, do swego istnienia nie potrzebuje materii toteż wraz ze śmiercią człowieka nie ginie.
2. Dusza ludzka jest nieśmiertelna, ponieważ jedynie jej niezniszczalność może tłumaczyć sens wymagań, jakie moralność stawia przed człowiekiem. Argument psychologiczny na nieśmiertelność duszy pokazuje sprzeczność ludzkiej natury między pragnieniem szczęścia własnego a obowiązkami, jakie nakłada prawo moralne, często wymagające wyrzeczenia się samego siebie. Moralność, której źródła doszukujemy się w Bogu, tkwiąca
w ludzkiej naturze nakazuje człowiekowi sprzeniewierzyć się niektórym pragnieniom życia doczesnego
i poświęcić jakąś cześć siebie a nawet oddać własne życia w imię wyższych wartości na rzecz życia przyszłego. Z tej sprzeczności między pragnieniem szczęścia doczesnego a wymaganiami moralności wynika konieczność istnienia życia po śmierci, dla którego warto poświęcić życie ziemskie. Z tego też wynika istnienie duszy nieśmiertelnej, która nie umiera wraz z ciałem.
3. Święty Tomasz przytacza argument z analizy właściwego przedmiotu intelektu. Twierdzi, że człowiek poznaje rzeczy dzięki umysłowi oraz zmysłom i choć poznanie zmysłowe jest konieczne to umysł zmierza do umysłowego poznania rzeczy; rozpoczyna od poznania konkretnych jednostkowych rzeczy aby odkryć ich ogólne właściwości, niezależne od czasu i materii. Dusza - podmiot poznania, która posługuje się rozumem odkrywa rzeczy niematerialne i wieczne, przedmioty intelektu, sama więc musi być im tożsama, a więc wieczna i niematerialna. Teoria Tomasza stwarza jednak pewne problemy, gdyż okazuje się, że po śmierci człowieka dusza nieśmiertelna zostaje pozbawiona możliwości poznawania, gdyż wraz ze śmiercią ciała traci zmysły, które stanowią narzędzie konieczne do poznania.
Dusza, według Tomasza może istnieć niezależnie od ciała, jest to wynikiem jej niematerialności. Filozof stwierdza, że jeśli istniałaby możliwość zmartwychwstania ciała i połączenia go powtórnie z duszą to ciało byłoby podporządkowane prawom przynależnym duszy i byłby to idealny stan, gdyż wszystkie niespełnione możliwości, cały potencjał, jaki nosi w sobie człowiek uległby realizacji.
