a
Moralność epikurejska była oparta na założeniu stanowiącym punkty wyjścia, iż największe dobro to szczęście. W szczęściu Epikur upatrywał doznawania rzeczy przyjemnych. Nie miał on jednak na myśli nieustającej i permanentnej przyjemności w takim sensie, w jakim współcześnie rozumiemy to słowo. Według tego filozofa, aby być szczęśliwym wystarczające jest nieodczuwanie cierpienia, w którym widział największe nieszczęście człowieka. Uważał także, że stanem naturalnym jest taki stan, w którym istota ludzka nie doświadcza, ani złych rzeczy. Ten optymalny stan jest jak najbardziej przyjemny.
Życie w szczęśliwości to takie, w którym nie ma cierpienia i nie doznaje się przyjemności w nadmiarze. Życie samo w sobie stanowi przyjemność, a tym samym jest najwyższą wartością. Życie było więc czczone przez epikurejczyków, ale uważali też, że stanowi tylko epizod o określonym początku i końcu, czego nie można powiedzieć o trwałej i odnawialnej przyrodzie. Dlatego też, człowiek powinien w pełni wykorzystywać to, co zdobył w czasie swego żywota, ponieważ ma na to ograniczoną ilość czasu. Wraz ze śmiercią utraci wszystkie swoje dobra. Nie istnieje tym samym powód, dla którego należałoby odkładać coś na życie pośmiertne, albowiem takiego nie ma.
Z powyższych zdań jasno widać, że Epikura można uznać za zwolennika przyjemności negatywnej, nie wymagającej żadnych zewnętrznych czynników i przejawiających się w uwewnętrznionej radości życia. Tym samym odrzucał przyjemność pozytywną, do której odczuwania niezbędne są następujące warunki: potrzeba i jej zaspokojenie. Tylko o przyjemności negatywnej można powiedzieć, że nie jest powiązana z żadną określoną potrzebą i czyni człowieka wolnym od cierpienia. Epikur twierdzi też, że tylko ten doznaje uczucia przyjemności, kto ma mało potrzeb.
Przyjaźń stanowiła dla Epikura wartość bez której niemożliwa jest spokojna egzystencja i poczucie bezpieczeństwa. A bez tego ostatniego osiągnięcie przyjemności jest niemożliwe. O przyjaźni można wyrazić przekonanie, że stanowi tylko środek do celu, a więc środek, który prowadzi do przyjemności.
Jeszcze większe znaczenie przypisał Epikur rozumowi, który jest warunkiem koniecznym, aby osiągnąć szczęście. To dzięki jego właściwościom człowiek może dokonać słusznego wyboru przedmiotów i przyjemności. To także dzięki niemu ludzie są w stanie opanować swój największy lęk, lek przed bogami, których brakuje w fizyce Epikura.
Fizyka materialistyczna
Materialistyczna teoria przyrody została stworzona przez Epikura w oparciu o poglądy zaczerpnięte od Demokryta. Świat ma tylko charakter fizyczny, natomiast wszystkie rzeczy i istoty, które w nim występują złożone są z nieokreślonej liczby niepowiązanych ze sobą i będących w ruchu atomów. Te atomy przemieszczają się tylko od góry do dołu. Taki ruch wypływa z ich ciężaru. Część spadających atomów ulega pewnemu odchyleniu. W taki sposób Epikur wyjaśnił różnorodność i zmiany występujące we wszechświecie. Oprócz świata fizycznego istnieją też swoiste zaświaty, które jednak nie mają żadnych związków z człowiekiem. Są one siedzibą bogów, którzy pogrążeni w szczęśliwości i spokojności, w żadnym wypadku nie wpływają na to, co dzieje się w naszym świecie. Ich ingerencja pociągałaby za sobą wysiłek, a to mogłoby się stać przyczyną zakłócenia ich szczęśliwej egzystencji. Taki był więc pomysł Epikura na oswobodzenie z lęku przed Bogami. Nie ma bowiem potrzeby obawiać się bogów którzy nie przejawiają zainteresowania ludzkim światem materialnym, a tym samym nie wyrażających chęci ingerowania w ten świat.
Zgodnie z materialistycznym podejściem Epkiura dusza też miała charakter materialny, aby tym samym była zdolna wpływać na ciało. Budulcem- tak duszy, jak ciała są atomy, ale te składające się na duszę są inne. Atomy budujące, i duszę, i ciało, nieustannie się poruszają, co powoduje, że istnieje życie i poczucie świadomości. Na skutek śmierci, dusza i ciało przestają istnieć. Wraz z końcem życia ciała, następuje koniec duszy. Bezzasadna więc wydaje się obawa o to, co dzieje się z człowiekiem, kiedy umrze ciało, ponieważ nic więcej już nie ma. Pokładanie wiary w nieśmiertelność duszy stanowi więc złudne wyobrażenie. Człowiekowi, który przyjmie taką wersję obcy będzie lęk przed śmiercią. Człowiek nie ma powodów, aby czegoś się obawiać po utracie życia skoro nic już go nie dotyczy, a tym samym nie doświadczy już cierpienia i kary za złe postępowanie.
Wolność od obaw
W epikurejskiej filozofii wychwalającej życie dostajemy przepis na "bycie szczęśliwym", ale też jesteśmy wolni od tego, co jest przyczyną naszego nieszczęścia. Epikur wyróżnił cztery różne obawy:
1. lęk przed cierpieniem
2. lęk przed niemożnością osiągnięcia szczęścia
3. lęk przed bogami
4. lęk przed śmiercią
A zatem:
1. Zniesienie cierpienia jest ostatecznie możliwe. Jeśli cierpienie jest silne to nie trwa długo, a jeśli tyle trwa, to nie jest silne. To nie samo cierpienie jest przyczyną nieszczęścia, ale obawa ludzi przed tym uczuciem.
2. Życie w sposób rozumny stanowi łatwą drogę do szczęścia.
3. Lęk przed bogami jest bezsensowny, gdyż bogowie pogrążeni w szczęśliwych zaświatach nie włączają się w świat ludzi i ich życia.
4. Śmierć nie jest powodem do obaw, ponieważ do chwili naszego istnienia ona nas nie dotyka. Jeśli jest śmierć to człowiek już nie istnieje.
Epistemologia
Jedynym źródłem poznania prawdy według Epikura były wrażenia zmysłowe, co stanowi o sensualizmie epistemologicznym tego myśliciela. Uważał on, iż wrażenia sensualne nie mogą kłamać. Nie są one jednak w sposób bezpośredni związane z poznawanymi przedmiotami, ale z ich podobiznami, które trafiają do narządu wzrokowego poprzez odłączenie się od przedmiotu poddanego obserwacji. Koncepcja podobizn służyła za wytłumaczenie błędów i pomyłek powstałych w procesie poznawczym. Ich występowanie związane jest z sytuacją, w której jedna podobizna łączy się z drugą i w tym czasie zmienia się między przedmiotem, a narzędziem. Także wadliwa budowa samego narządu wzroku uniemożliwia wpuszczenie wszystkich podobizn.
Filozofie epikurejską można określić najkrócej jako filozofię szczęścia i radości życiowej. Zakładając cielesność życia i śmiertelność duszy, a także pochwałę dóbr ziemskich, człowiek nie podlega lękom, które są przyczyną braku jego szczęścia. Epikur dostarcza ludziom swoisty przepis na życie w szczęściu. Aby być szczęśliwym należy żyć w sposób rozumny i zrezygnować z nadmiernych potrzeb, wyzbyć się bezzasadnego poczucia lęku i wiary w okrutnych bogów.
