Kurs walutowy - wartość waluty danego kraju, wyrażona w walucie obcej, np. 1 dolar USA = ok. 3 złote polskie

Jakie czynniki wpływają na wielkość kursu walut?

  • ekonomiczne

- wysokość podaży przykładowej waluty

- wysokość popytu przykładowej waluty

- położenie koniunktury w kraju i zagranicą

- warunki w bilansie płatniczym

- wielkość stóp procentowych

- wysokość inflacji w kraju i zagranicą

- strategia pieniężna i walutowa danego kraju

  • Polityczne
  • Psychologiczne

Kursy walutowe podzielić możemy wg następujących kryteriów:

  • zmienności

- stały - wahania następują jedynie w ramach danej, ustalonej skali ( jeśli zaś granice wahań zostaną przekroczone, wówczas dochodzi do interwencji na rynku państwa)

- płynny - kształtowany jest w związku z wysokością popytu i podaży

- sztywny - zatwierdza go państwo i nie zostaje on zmieniony przez długi okres czasu

  • zakresu zróżnicowania

- jednolity - istniejący we wszystkich rodzajach płatności

- zróżnicowane - występują w innej formie dla różnych osobowości prawnych np. inne dla osób fizycznych, czy osób prawnych, inne też dla obrotów handlowych i kapitałowych

- dualne - w tym wypadku obok rynku urzędowego występuje rynek prywatny zwany kantorowy

  • warunków transakcji

- kasowe

- terminowe

Zmiany kursów walut

• dewaluacja - podwyższenie kursu walut obcych wyrażonych w walucie krajowej, wskutek czego jednostce waluty obcej odpowiada większa ilość waluty krajowej. Wpływa ona na wzrost eksportu, gdyż towary sprzedawane w innych państwach są tańsze niż przed dewaluacją

• deprecjacja - spadek siły nabywczej pieniądza krajowego i jego wartości w stosunku do innych walut. Nadwartościowość usuwa się dewaluacją

• rewaluacja - obniżenie kursu walut obcych wyrażonych w walucie krajowej. Decyzję o rewaluacji waluty podejmują władze państwowe. Odwrotnością rewaluacji jest dewaluacja

• aprecjacja - wzrost kursu walutowego lub wzrost siły nabywczej pieniądza. Aprecjacja pieniądza jest często konsekwencją deflacji. Jeśli urośnie on powyżej kursu oficjalnego to dana waluta może nosić nazwę niedoszacowanej lub podwartościowa. Usunąć ją można przez rewaluację.

Gospodarcze konsekwencje zmiany kursu walut.

Przed dewaluacją Po dewaluacji

1 $ = 4 pln 1 $ = 4,2 pln

Export

400 pln / 4 = 100 $ 400 pln / 4,2 = 95,24 $

Import

100 $ * 4 = 400 pln 100 $ * 4,2 = 420 pln

• w rezultacie dewaluacji ceny produktów eksportowanych obniżają się

• w rezultacie dewaluacji ceny produktów importowanych wzrastają

• dewaluacja ma wpływ na wzrost cen rynku wewnętrznego, więc działa na gospodarkę inflacyjnie

• wpływ dewaluacji na warunki w bilansie zależy więc od struktury eksportu i importu

• wpływy dewaluacji na eksport i import pojawia się z niejednostajnym natężeniem w danym okresie czasu. Badania pokazują nam, że konsekwencje dewaluacji wygasają po 2 - 4 latach. W czasie początkowym obniżenie cen w eksporcie nie wywołuje wysokiego wzrostu wolumenu eksportu, ma to niekorzystny wpływ na bilans płatniczy. Z chwilą upłynięcia niesprzyjającego okresu przychodzi poprawa. Wzrost eksportu następuje w skutek wzrostu popytu zagranicznego, wówczas import maleje, maleje on również na skutek zaniżenia popytu krajowego na towary importowane. Dzięki temu ulegnie poprawie sytuacja w bilansie (zwykle po kilku miesiącach). Poprawa ta uzależniona jest od szybkości wzrostu cen krajowych: im większe jest tempo wzrostu tym wcześniej obumiera faza poprawy bilansu. Jeżeli tempo wzrostu cen wewnętrznych uzyska poziom dewaluacji to pozytywny wpływ dewaluacji na bilans ulegnie zanikowi. Aby dewaluacja odznaczała się wysoką skutecznością należy równocześnie prowadzić kontrolę płac i cen oraz restrykcyjną politykę pieniężna i finansową państwa. Zmiany kursu walut mają wpływ na tworzenie się inflacji i jej przenoszenie z kraju do kraju poprzez eksport i import.

• W rezultacie inflacji następuje wzrost ceny w eksporcie i imporcie, wyższe ceny wewnętrzne w danym państwie powodują wzrost importu, wpływa to natomiast dość niepomyślnie na eksport. Całościowy wpływ na podwyżki cen wewnętrznych na strumienie w handlu uzależniony jest w większości od różnic na poziomie inflacji. Inflacja przenoszona jest z kraju do kraju przeważnie poprzez mechanizm cenowy, na który wpływ mają kursy walut, import inflacji ograniczony jest rewaluacją, natomiast dewaluacja zwykle ten import nasila.

Wymienialność walut i funkcjonowanie międzynarodowych rynków walutowych

• Międzynarodowy rynek walutowy obejmuje całość transakcji wymiany walut, łącznie z instytucjami wspomagającymi ich przeprowadzanie oraz zespół warunków, według których zawierane są transakcje walutowe, jak również ogół narzędzi i czynności prowadzących do ich zawierania.

• Współczesny rynek walutowy jest zdecentralizowany pod względem

technicznym i ekonomicznym. Jest to sieć rozrzuconych po całym globie i wspólnych, bo telekomunikacyjnie i komputerowo połączonych ze sobą banków i instytucji finansowych niebankowych oraz firm brokerskich.

Wymienialność walut jest to naprawdę obowiązująca, zapewniona przez państwo możliwość wymiany jednego pieniądza na inne rodzaje lub formy pieniądza będące pełnoprawnym środkiem płatniczym innych krajów.

Rodzaje wymienialności:

  • wymienialność zewnętrzna - mamy z nią do czynienia, gdy wymienialność zapewniona jest wyłącznie rezydentom i oznacza prawo cudzoziemców do wymiany w dowolnej chwili danej waluty na inną danego kraju, która uzyskana została w wyniku eksportu.
  • wymienialność wg standardów MFW - rodzaj najczęściej spotykany, szerszy od kryterium wymienialności zewnętrznej, a węższy od wymienialności całkowitej. Warunki na mocy których walutę uznaje się za wymienialną określa status MFW, według którego wymienialność ogranicza się do bieżących transakcji międzynarodowych, które wynikają z tytułu handlu zagranicznego, kredytów krótkoterminowych, odsetek od pożyczek, nie obejmuje zaś płatności z tytułu operacji kapitałowych. Dotyczy członków MFW, a mocy formalnej nabiera tylko w stosunku do tych krajów, które warunki te formalnie przyjmą powiadamiając o tym MFW.
  • Wymienialność całkowita - jest to nieograniczona możliwość wymiany waluty krajowej na inną walutę. Wymienialność ta może zachodzić po wyrażeniu chęci na jej przebieg przez krajowych i zagranicznych uczestników transakcji z tytułu bieżących operacji eksportu kapitału, jak również z innego tytułu.

Rodzaje transakcji jakie zawierane są na rynkach walutowych:

• Transakcje natychmiastowe (spot) - występują wtedy, gdy waluty są pozostawione do wzajemnej dyspozycji natychmiast, najpóźniej jednak w ciągu dwóch dni roboczych od chwili zawarcia transakcji.

• Transakcje terminowe - polegają na tym, że kursy ustala się w momencie zawierania transakcji, a wzajemne przekazania walut do dyspozycji kontrahentów, po uprzednio ustalonym kursie, następuje w ustalonym terminie (późniejszym).

• Rynek forward - nie jest to rynek sformalizowany sztywnymi regułami funkcjonowania. Do transakcji może dojść w momencie uzgodnienia warunków między stronami kontraktu czyli bankiem i jego klientem lub też firmą brokerską a klientem. Ustalone w takich transakcjach zostają: wielkość, kurs terminowy, termin realizacji. Obie strony ponoszą ryzykują tym ,że partner może nie wywiązać się z zawartej umowy.

• Rynek futures - jest to wyspecjalizowana część giełdy. Operacje dokonywane są w dużych jednostkach. Posiadają odgórnie określony termin realizacji, który podaje się w notowaniach giełdowych i przybierają kształt samodzielnych kontraktów obu stron tzn. sprzedającego i kupującego z giełdą a nie ze sobą nawzajem. Istnieje więc, dla każdej ze stron, możliwość likwidacji kontraktu na giełdzie przed terminem realizacji po kursie z danego dnia w każdej chwili. Kontrakty te w przeciwieństwie do kontraktów forward nie mają obowiązku realizacji i 99% z nich realizowana nie jest.

• Transakcje opcyjne - są to kontrakty terminowe, które zawiera się z bankiem lub brokerem dewizowym a które przewidują doręczenie albo zakup po odgórnie określonym kursie. Tu nabywca opcji ma prawo, ale nie obowiązek do skorzystania z tej możliwości. Obowiązkiem strony sprzedającej opcję jest wykonanie kontraktu na życzenie nabywcy, co ma polegać na przedłożeniu zakontraktowanej ilości dewiz do skupu ( opcja sprzedaży). Opłata za nabycie opcji zdaje się być wyższą niż prowizje giełdowe w transakcjach futures.

• Transakcja hedge (zabezpieczająca) - ma na celu zabezpieczenie przed zmianami kursu; inna jej nazwa to pokrycie kursowe, polega na wyrównaniu już powstałego ryzyka przez przejęcie innego ryzyka. Bardzo sprzyjającym narzędziem hedge finansowego są kredyty i lokaty terminowe. Jeżeli jakaś krajowa firma posiada lokatę bądź należność terminową w obcym pieniądzu, a obawia się, że kurs tej waluty może ulec spadkowi, to zadłuża się na taką samą walutę, termin i kwotę. Tym samym pozbywa się ona ryzyka kursowego, z tego względu, że w przypadku zmniejszenia się wartości waluty obcej zakup dewiz niezbędnych do spłaty kredytu w walucie obcej przyniesie jej pewien zysk kursowy, który wyrówna spadek wartości lokaty, bądź należności zagranicznych.

• Transakcja arbitraż walutowy - polega na kupnie i sprzedaży przez banki walut obcych na różnych rynkach walutowych w celu osiągnięcia zysku w wyniku różnych kursów walut występujących na tych rynkach. Mechanizm taki prowadzi do wyrównywania kursu tej samej waluty w skali międzynarodowej.

• Transakcja swap - polega na synchronicznym zawarciu przez bank transakcji kasowej i terminowej na identyczną walutę i wartość np. bank francuski odczuwa przejściowy brak funtów brytyjskich a oczekuje wpływów funtowych za jakiś czas, to może kupić od banku zagranicznego np. 1milion funtów za € po kursie dnia transakcji bieżącej sprzedając równocześnie 1 milion funtów po kursie terminowym danego dnia.

Środki i sposoby zapłaty w HZ

Waluta obca- to pieniądz, za pomocą którego dokonywane są rozliczenia transakcji międzynarodowych.

Dewizy - krótkoterminowe należności zagraniczne, które mogą być wykorzystywane do regulowania zobowiązań w handlu zagranicznym bez konieczności stosowania rozliczeń gotówkowych. Mają postać: krótkoterminowych ( weksli, czeków, akredytyw), a także długoterminowych weksli i innych papierów wartościowych, mimo że nie mogą one służyć do regulowania bieżących zobowiązań. W języku potocznym termin dewizy obejmuje także zagraniczne pieniądze, ale maja one dużo mniejsze znaczenie przy regulowaniu należności.

Sprzedaży i kupna dewiz dokonuje się przez banki, które biorą za to opłaty.

Rozliczeń międzynarodowych można dokonywać:

- przy pomocy pieniądza gotówkowego (podróże zagraniczne)

- Bezgotówkowo w formie np. rozliczeń dewizowych (Dłużnik przesyła wierzycielowi dewizę, która w państwie wierzyciela uprawnia do otrzymania pieniądza krajowego. Sposób w jaki zlecenia płatnicze mają być wykonane uzależniony jest od tego czy klient uzależnia dokonanie rozliczeń od wypełnienia przez swojego kontrahenta ustalonych warunków; wyróżniamy dwa rodzaje formy płatności:

- nieuwarunkowane (czek, weksel, polecenie wypłaty)

- uwarunkowane (akredytywa dokumentowa, inkaso dokumentowe)

i bezdewizowych.

Polecenie wypłaty (Payment Order) - osoba, która zleca bankowi przeprowadzenie operacji wypłaty pewnej sumy za granicę nakazuje mu obarczyć swój rachunek tą sumą i przekazać ją przebywającemu zagranicą beneficjentowi.

Osoby, które biorą udział w tej operacji:

- zleceniodawca (importer)

- bank importera

- bank eksportera (pośredniczący)

- eksporter (beneficjent)

Polecenie wypłaty jest jasne i tanie w obsłudze, jednak stosować je trzeba ostrożnie. Jego istotą jest nie zobowiązanie beneficjenta do spełnienia żadnego warunku, w celu otrzymania kwoty przelewu. Ryzyko ze strony importera wystąpi wtedy, gdy kontrakt będzie przewidywał zapłatę przed dostawą towaru. Ryzykuje on tym, że nie otrzyma towaru lub, że towar będzie złej jakości czy, że otrzyma go z opóźnieniem. Jeśli zaś w kontrakcie zaznaczono, że zapłacić należy po dostawie, to wówczas ryzykuje sprzedający. Polecenie zapłaty nie sprawia, że przepływ gotówki jest bezpośrednio związany z dostawą towaru. To czy dojdzie do operacji zapłaty, za wysłany towar uzależnione jest jedynie od dobrej woli kupującego. Kupujący może wydane polecenie skasować i nawet pokazanie przez kupującego potwierdzonego przez bank polecenia nie daje sprzedającemu gwarancji zapłaty.

CZEK - skierowane przez wystawcę czeku(TRASANT) do banku (TRASAT) pisemne polecenie wypłacenia określonej kwoty pieniężnej z rachunku wystawcy czeku na rzecz wskazanej osoby (REMITENT).

Zakres informacji zamieszczony na czeku jest ściśle określony przepisami prawa; blankiety czekowe w postaci książeczki czekowej lub luzem są wydawane przez bank.

Na czeku muszą być wyszczególnione następujące elementy: słowo "czek", bezwarunkowe polecenie zapłaty, nazwa podmiotu, który ma zapłacić, miejsce zapłaty, data i miejsce wystawienia czeku oraz podpis wystawcy czeku.

Kryteria czeków:

• Ze względu na określenie remitenta

o imienne

o na zlecenie

o na okaziciela

• Ze względu na sposób zapłaty

o Zwykłe - na jego podstawie wypłacana jest gotówka

o Rozrachunkowe - posiadacz czeku nie otrzyma kwoty w gotówce, a jedynie kwota określona na czeku zostanie przekazana na jego konto

Inne rodzaje czeków:

• in blanco - czek nieuzupełniony do końca, nie została na nim zapisana np. kwota lub data wystawienia

• potwierdzony, akceptowany - zamieszczone jest na nim oświadczenie banku, że na koncie wystawcy czeku znajduje się kwota określona na czeku. Jednocześnie z potwierdzeniem bank zabezpiecza na koncie określoną kwotę pieniędzy do momentu realizacji czeku

• bankierskie - wystawione są one przez bank trasanta do banku eksportera

W handlu zagranicznym czek stosuje się raczej sporadycznie, zwykle przy płatnościach na najmniejsze kwoty. To czy forma ta będzie lepsza dla eksportera czy importera zależy jedynie od terminu płatności. Jeżeli chodzi o czek, to okres wpływu waluty ulega wydłużeniu. Czasem możemy mieć do czynienia z czekami bez pokrycia. Z punktu widzenia eksportera lepszą, nie uwarunkowaną formą płatności jest polecenie wypłaty.

WEKSEL - papier wartościowy, dokument stwierdzający bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty określonej na nim kwoty, w określonym na wekslu terminie i miejscu. W Polsce obowiązuje "prawo wekslowe" z 1936 roku.

Dwa podstawowe rodzaje weksla:

• Własny( prosty, sola weksel) - obietnica zapłaty kwoty określonej na wekslu, jaką składa wystawca weksla osobie wskazanej na wekslu ( remitent), czyli pierwszemu posiadaczowi weksla. Forma weksla jest określona przepisami prawa, powinna zawierać:

- słowo "weksel"

- obietnicę zapłaty oznaczanej cyframi i słownie kwoty

- termin i miejsce zapłaty

- nazwisko osoby, na rzecz lub na zlecenie której ma być dokonana zapłata

- nazwisko i podpis wystawcy weksla

- datę i miejsce wystawienia

Tu wystawcą i zobowiązanym do zapłaty jest ta sama osoba. W handlu zagranicznym jest to importer.

• Trasowany ( ciągniony) - polecenie skierowane przez wystawcę weksla do swego dłużnika. Polecenie to dotyczy bezwarunkowej zapłaty określonej na wekslu kwoty osobie wskazanej na wekslu ( remitent), która jest wierzycielem wystawcy weksla. Weksel trasowany musi zawierać:

- słowo "weksel"

- datę i miejsce wystawienia

- polecenie zapłaty oznaczanej cyframi i słownie kwoty

- nazwisko osoby, która ma zapłacić

- nazwisko osoby, która ma otrzymać kwotę określona na wekslu

- termin i miejsce płatności

- nazwisko i podpis wystawcy weksla

W handlu zagranicznym weksel wystawia eksporter, który wydaje importerowi lub jego bankowi polecenie zapłacenia określonej kwoty pieniężnej. Mówi się wówczas, że eksporter ciągnie weksel na importera.

Osoby występujące przy wystawianiu weksla:

• TRASANT - wystawca weksla trasowanego

• TRASAT - wskazany przez trasanta ( wystawcę weksla) na wekslu dłużnik, który ma zapłacić w określonym terminie oznaczoną na wekslu sumę pieniędzy. TRASAT staje się głównym dłużnikiem wekslowym dopiero po przyjęciu TRATY (Akcepcie).

• AKCEPTANT - TRASAT który zaakceptował weksel, umieszczając na nim swój podpis. Akceptant swoim podpisem potwierdza swoje zobowiązanie.

• REMITENT - pierwszy posiadacz weksla; osoba lub instytucja wskazana na wekslu, której lub na zlecenie której ma być wypłacona suma wekslowa

• INDOSANT - posiadacz weksla lub czeku, regulujący swoje zobowiązania wobec wierzyciela w drodze indosu, czyli przeniesienia praw do kwoty z weksla lub czeku na inną osobę. Na odwrotnej stronie weksla, równolegle do jego krótszego brzegu umieszcza się zapis o ustąpieniu danej kwoty na rzecz danej osoby, wymienionej z nazwiska lub nazwy, dalej umieszcza się podpis indosanta; w formie indosu in blanco - tylko podpis identyfikuje indosanta.

• INDOSATARIUSZ - to osoba na której rzecz przeniesiono prawa do kwoty określonej na wekslu; indosatariusz jest wierzycielem osoby przenoszącej prawa z weksla.

• PORĘCZYCIEL, AVALISTA - poręczyciel wekslowy, poręczenie umieszczone jest na przedniej stronie weksla i zawiera słowo "poręczam" z dodaną nazwą osoby za którą się poręcza i podpisem.

Dyskonto weksla - nabycie weksla przez bank przed terminem jego płatności za kwotę określoną na wekslu pomniejszoną o dyskonto. Bank dokonuje potrącenia pewnej kwoty, która jest liczona wg stopy dyskontowej.

Funkcje weksla:

• obiegowa

• płatnicza

• gwarancyjna

• kredytowa (odroczenie płatności)

• refinansowa (dyskonto weksla)

Uzależniony formy zapłaty w Handlu Zagranicznym

AKREDYTYWA - jedna z form rozliczeń miedzy dostawcą i odbiorcą, której celem jest zagwarantowanie wierzycielowi ( dostawcy) zapłaty jego należności. Odbiorca składa w banku określoną sumę pieniędzy, upoważniając jednocześnie bank do przekazania tej kwoty dostawcy po spełnieniu przez niego warunków dostawy lub też bank rezerwuje określoną kwotę środków na rachunku dłużnika.

Obsługę akredytywy opisać można w kilku punktach:

1) importer nakazuje, aby jego bank otworzył akredytywę zabezpieczając przy tym pokrycie płatności przez wypełnienie i przekazanie do banku specjalnego formularza - zlecenia otwarcia akredytywy

2) bank importera dokonuje otwarcia akredytywy i oznajmia to bankowi eksportera (bank pośredniczący)

3) bank eksportera informuje eksportera o otwarciu akredytywy

4) eksporter po porównywaniu zgodności akredytywy z kryteriami kontraktu, okazuje bankowi eksportera uzupełnione uprzednio dokumenty, które mają być dowodem wypełnienia przez niego uzgodnionych wcześniej warunków (faktura handlowa, dokument przewozowy, polisa ubezpieczeniowa)

5) bank pośredniczący po skontrolowaniu dokumentów oddaje je bankowi importera

6) bank importera po skontrolowaniu dokumentów dokonuje ich akceptacji, jeśli oczywiście wszystko w nich się zgadza i przekazuje je dalej importerowi

7) w tym samym czasie przekazuje on należność dla eksportera do banku eksportera

8) bank eksportera oddaje pieniądze eksporterowi

Rodzaje akredytywy dokumentowej dzieli się:

• ze względu na zobowiązanie banku otwierającego

o Odwołalna - w każdej chwili może ulec zmianie lub zostać odwołaną, beneficjent nie musi być przy tym uprzednio poinformowany

o Nieodwołalna - nie może ulec zmianie ani zostać odwołaną bez uzyskania uprzednio zgody wszystkich stron zainteresowanych

• ze względu na rolę banku pośredniczącego

o Awizowana - mamy z nią do czynienia wówczas, gdy do zadań banku należy sprawdzenie autentyczności akredytywy oraz przekazanie jej treści beneficjentowi

o Negocjacyjna - mamy z nią do czynienia wtedy, gdy bank pośredniczący (eksportera) zostaje wyznaczony do negocjowania dokumentów, z czym wiąże się ich sprawdzenie i wypłata sumy akredytywy. Beneficjentowi kwotę wypłaca się ze środków będących w dyspozycji banku pośredniczącego przez bank otwierający. Wszelkich rozliczeń z beneficjentem dokonuje się w imieniu i na rachunek banku otwierającego. Dokumentom przedstawiającym towar może współtowarzyszyć trata i wówczas w praktyce bank ów jest nabywcą traty, występując w charakterze indosariusza, a nie dokonuje zapłaty jako trasat. Jednakże trata nie musi z dokumentami tymi współwystępować.

o Potwierdzona - bank pośredniczący dokonuje potwierdzenia akredytywy, która zostaje otwarta przez bank importera. Znaczy to, że bank ów podjął wobec eksportera samodzielne zarządzenie do zapłaty lub zabezpieczenia zapłaty.

• ze względu na sposób uzyskania zapłaty przez eksportera

o Gotówkowa - dochodzi do niej z chwilą przedstawienia przez eksportera odpowiednich dokumentów, które zgadzać się będą z uwarunkowaniami akredytywy. Z dokumentami tymi może, ale nie musi współwystępować trata płatna za okazaniem "avista".

o Z odroczonym terminem zapłaty - mamy z nią do czynienia wtedy, gdy do zapłaty dochodzi po upływie pewnego czasu od wysyłki towaru. W praktyce zaś eksporter udziela importerowi kredytu, bez obowiązku zawierania w wymaganych dokumentach traty terminowej

o Akceptacyjna - tu również dochodzi do odroczenia płatności, a eksporter może skorzystać z traty terminowej i ciągnąć ja na bank, który akredytywę otwiera. Wśród dokumentów musi znaleźć się trata terminowa.

• ze względu na uprawnienia posiadane przez beneficjenta:

o Nieprzenośna - występuje wówczas, gdy do wykonania i przyjęcia zapłaty upoważniony jest tylko jeden ustalony beneficjent

o Przenośna - mamy z nią do czynienia kiedy bank pośredniczący znajduje się w roli banku przenoszącego i może wypłacić kwotę akredytywy w części lub całości jednej lub kilku osobom, które nazwać można wtórnymi beneficjentami. Przeniesienie akredytywy dokonuje bank, a zleceniodawcą jest pierwotny beneficjent.

Inne rodzaje akredytyw:

• Rewolwingowa - nosząca również miano odnawialnej; stosuje się ją przy transakcjach długofalowych, gdy dostawy mają miejsce w konkretnych odstępach czasowych. Jej suma ma formę pułapu i realizuje się ją częściami aż do wyczerpania; dokonuje się przez beneficjenta

• Z czerwoną klauzulą - posiada specjalistyczną klauzulę, która upoważnia bank awizujący do wypłacenia odpowiedniej kwoty zaliczki beneficjentowi, jeszcze przed zaprezentowaniem dokumentów, wyłącznie za potwierdzeniem. Zaliczka nie jest zabezpieczana i wypłaca się ją na rachunek i ryzyko zleceniodawcy

• Z zieloną klauzulą - także jest w formie zaliczki, ale jej wypłata zależy od

zabezpieczenia rzeczowego w formie np. zastrzeżenia prawa własności na produktach.

Praktyka bankowców i zasada według której posługują się one akredytywą dokumentową jako formą zapłaty podległy normalizacji Międzynarodowej Izby Handlowej w Paryżu, do której należało opracowanie jednakich zwyczajów i praktyk dotyczących akredytyw dokumentowych (publikacja 500).

Jeżeli chodzi o eksportera to akredytywa jest zadowalającą formą zapłaty dlatego że:

- jest to zobowiązanie do zapłaty banku nie zaś importera

- zapewnia eksporterowi otrzymanie zapłaty od razu po odbiorze dostawy

- płaci się nią za otrzymane dokumenty i żadne zastrzeżenia czy reklamacje nie mają wpływu na realizację płatności

- ochrania eksportera przed jednostronnym wycofaniem się z kontraktu przez importera

- daje eksporterowi prawo do zaciągnięcia długu, którego akredytywa jest zabezpieczeniem

Ważnym jest to, że akredytywa wówczas jest dobrą formą zapłaty, jeżeli ściśle wywiąże się z wypełnienia jej warunków.

Eksporter najczęściej popełnia niżej wymienione błędy:

- niekompatybilność dokumentów między sobą

- nieobecność wymaganych indosów na dokumentach

- przedstawienie brudnych konosamentów

- źle oznaczony odbiorca

- niezgodny z akredytywą opis towaru

- występowanie zmian w treści dokumentu nie parafowanych przez wystawcę

Inkaso dokumentowe polega na wydaniu przez bank powierzonych mu dokumentów towarowych w zamian za pobranie ( inkasowanie ) określonej należności lub w zamian za zabezpieczenie zapłaty w przyszłości. Dla zapewnienia jednolitych praktyk i zasad terminów dotyczących inkasa MIH opracowała "Jednolite zasady dotyczące inkasa". Nie jest to konwencja międzynarodowa, ale jej zasady zostały powszechnie przyjęte i są stosowane przez banki przy obsłudze operacji inkasowych.

Przebieg operacji w ramach inkasa dokumentowego:

- dochodzi do zawarcia kontraktu między eksporterem a importerem, przy którym ustalona zostaje zapłata, mająca formę inkasa dokumentowego

- następnie eksporter wysyła towar do importera i gromadzi dokumenty towarowe

- kiedy wszystkie niezbędne dokumenty zostaną już skompletowane eksporter powierza zrealizowanie inkasa swojemu bankowi, wysyła więc dokumenty razem ze zleceniem inkasowym

- dochodzi do skontrolowania zgodności dokumentów ze zleceniem inkasowym od strony formalnej, dokonuje tego bank. Jeżeli nie ma żadnych zastrzeżeń, to sporządza własne zlecenie inkasowe, które razem z otrzymanymi dokumentami przesyła do banku inkasującego

- bank, który dokonuje inkasa zawiadamia importera o otrzymaniu dokumentów i wzywa go do zapłaty lub zaakceptowania traty

- importer dokonuje zapłaty w gotówce lub akceptu traty i zostaje posiadaczem

dokumentów

- dochodzi do przekazania należności lub zaakceptowanej traty przez bank dokonujący inkasa bankowi

- bank zleceniodawcy przekazuje zapłatę eksporterowi

Rodzaje inkasa:

• Inkaso finansowe inaczej proste lub bezdokumentowe - dochodzi do przekazania między osobami, które występują w inkasie jedynie dokumentów finansowych. Są to: weksle własne, trata, czeki. Co się zaś tyczy dokumentów handlowych, to przekazywane są importerowi wraz z towarem.

• Inkaso dokumentowe - jego przedmiotem są dokumenty handlowe, wraz z którymi mogą być wydane dokumenty finansowe.

o Inkaso gotówkowe typu D/P - zachodzi wówczas, gdy bank wydaje dokumenty w zamian za zapłatę gotówką

o Inkaso terminowe akceptacyjne typu D/A - zachodzi wówczas, gdy bank wydaje dokumenty dotyczące towaru w zamian za akcept traty. Do płatności dochodzi w terminie, który został określony w tracie

o Inkaso gwarantowane - zachodzi wówczas, gdy bank importera jest gwarantem zapłaty importera, gdyby ten się z niej nie wywiązał . Ta operacja podobna jest do akredytywy, ponieważ bank i tu i tam zobowiązuje się do zapłaty

o Inkaso przyśpieszone - dochodzi do niego za pomocą poczty kapitańskiej, która pośredniczy w przekazaniu zlecenia inkasowego i dokumentów handlowych; inna jego nazwa to inkaso bezpośrednie lub skrócone;

o Spedytorskie - do jego realizacji dochodzi bez pośrednictwa banku i stosuje się je w transporcie samochodowym i kolejowym. Polega ono na wysłaniu razem z towarem dokumentów, które pozwolą na jego odbiór i jednocześnie zlecenia inkasowego, które jest zobowiązaniem przewoźnika do niewydawania towaru importerowi przed otrzymaniem przez niego potwierdzenia wpłaty na określone konto sumy inkasa.

Ocena stosowanie inkasa w Handlu Zagranicznym

Inkaso jest to uwarunkowana forma zapłaty, która daje eksporterowi średni poziom bezpieczeństwa. Dla importera również jest korzystna, dlatego że pomiędzy wysyłką towaru, a dokonaniem zapłaty upływa jakiś czas i termin zapłaty zależy od importera. Może on nawet odmówić zapłaty narażając eksportera na straty. Do inkasa powinno dochodzić pomiędzy partnerami mającymi do siebie zaufanie.

Rozliczenia Dewizowe

CLEARING

Polega na wyrównywaniu należności i zobowiązań, które wynikają z obrotów między dwoma państwami. Płatności te wynikają najczęściej z wymiany handlowej, lecz mogą dotyczyć również innych płatności, związanych np. z usługami transportowymi, obrotem turystycznym itp. Przewaga clearingu nad transakcjami kompensacyjnymi wynika głównie z tego, że w clearingu kupcy mogą swobodnie zawierać kontrakty, nie muszą się martwić o wyszukanie partnerów i dbać o powiązanie dostaw towarów.

Podstawą rozliczeń clearingowych są dwojakiego rodzaju umowy międzynarodowe: umowa handlowa ( celem jest zrównoważenie wartości obrotów między obu krajami, określa ilość i rodzaj towarów ) i umowa płatnicza ( ustala warunki przeprowadzania rozliczeń między obu państwami).

Technika handlu za pomocą clearingu polega na tym, że importerzy zapłatę wnoszą w walucie krajowej do wyznaczonej instytucji rozliczeniowej ( bank centralny ), która z tych sum dokonuje wypłat w walucie krajowej na rzecz eksportera. Dostawy towarów i płatności z tego tytułu nie zawsze przebiegają rytmicznie i dlatego trudno jest utrzymać rozliczenia stale na tym samym poziomie. Z tego względu strony zawierające umowę clearingu przyznają sobie wzajemnie możliwość zadłużenia do pewnej określonej wysokości, które może występować raz po jednej, raz po drugiej stronie. Zadłużenie to, wynoszące zwykle 10 - 20 % rocznych obrotów, nosi nazwę kredytu technicznego. Umowy clearingowe zawiera się najczęściej na okres roku, a pozostałe po zakończeniu umowy saldo można regulować dodatkowymi dostawami towaru, wolnymi dewizami albo przenieść na rok następny.

Ujemne cechy clearingu:

- niesprzyjająca zmiana kierunku handlu

- ograniczenie wymiany w celu dostosowania do możliwości słabszego partnera

- zawyżenie cen wtedy, gdy partnerzy są w warunkach przymusowych

Transakcje SWITCHOWE

Jest to określona forma upłynniania zamrożonych środków finansowych w clearingu w postaci sprzedaży salda clearingowego lub jego części za dewizy wymienialne lub towary. Rozróżnia się switch finansowy polegający na sprzedaży należności na rachunku clearingowym w danym państwie za waluty wymienialne kontrahentom z innego państwa i switch towarowy oznaczający zakup towarów za należności clearingowe w kraju, w którym te należności powstały, a następnie sprzedaż tych towarów kontrahentom z innych krajów za waluty wymienialne.

AGIO - zysk jaki inkasuje nabywca waluty clearingowej za wolne dewizy

DISAGIO -strata jaką ponosi sprzedający walutę clearingową za wolne dewizy

BARTER - rodzaj umowy, której istota jest wymiana jednego towaru na drugi. Wymiany tej dokonuje się bez stosowania pieniądza. Kontrahenci z dwóch różnych krajów zobowiązują się do wzajemnej dostawy produktów o jednakowej wartości. Każdy z tych kontrahentów w umowie barterowej jest traktowany jednocześnie jako sprzedający i kupujący, czyli eksporter i importer.

Transakcja kompensacyjna polega na tym, że w każdym z krajów występuje po dwóch partnerów - jeden eksporter i jeden importer. Tu także następuje dostawa towarów między partnerami z różnych krajów bez transferu dewiz. Ze względu na rozdzielenie eksportu od importu rozliczenia pieniężne następują w walucie krajowej miedzy importerem a eksporterem w danym kraju. Wartość dostaw musi się równoważyć, rozliczeniom dewizowym towarzyszyć może mała nadwyżka tzw. szpica kompensacyjna.

Gwarancja bankowa

- nieodwołalne zobowiązanie banku, wystawione w formie pisemnej, zapewniającej wypłacenie przez bank określonej w gwarancji kwoty pieniężnej w sytuacji, gdyby podmiot, któremu udzielono gwarancji ( z reguły jest nim klient banku), nie wykonał świadczenia do którego jest zobowiązany.

Gwarancja jest zobowiązaniem niezależnym od umowy między stronami tj. zleceniodawcą a beneficjentem gwarancji.

Bank gwarant jest tylko w takim stopniu uzależniony od warunków kontraktu w jakim są one powtórzone w treści gwarancji. Zwiększa dzięki temu bezpieczeństwo obrotu, ponieważ za zobowiązanie, które wynika z umowy odpowiada nie tylko partner handlowy, ale i bank będący gwarantem tego zobowiązania.

W treści gwarancji powinna być obecna:

- nazwa "gwarancja" lub "list gwarancyjny"

- numer

- określenie zleceniodawcy, beneficjenta gwarancji i gwaranta

- kwota zobowiązania w określonej walucie

- zakres zobowiązań banku i potencjalne warunki płatności

- data upływu ważności lub wygaśnięcia gwarancji

- zobowiązanie zleceniodawcy do poniesienia wobec banku pełnej odpowiedzialności za skutki jakie wynikają w związku z wydaniem gwarancji

- odwołanie do kontraktu z którego wynika zobowiązanie płatnicze

Rodzaje gwarancji:

• Gwarancja przetargowa (wadialna) - przedstawiona przez oferenta, który bierze udział w przetargu zamiast wpłaty wadium. Jej celem jest zmniejszenie ryzyka rezygnacji z przetargu i odmowy podpisania kontraktu.

• Gwarancja właściwego wykonania kontraktu - jej celem jest odpowiednia i terminowa realizacja kontraktu przez eksportera. Używane są zwykle przy dostawach towarów ainwestycyjnych. Wraz ze zrealizowaniem kontraktu upływa ich termin ważności.

• Gwarancja zwrotu zaliczki - prawem importera jest żądanie takiej gwarancji wówczas, gdy eksporterowi została przekazana zaliczka. W przypadku niezrealizowania dostawy bank zobowiązany jest zwrócić zaliczkę.

• Gwarancja wykonania usług serwisowych - zabezpiecza importerowi realizację

określonych usług, naprawienia prawdopodobnych usterek, napraw w okresie po zrealizowaniu dostawy. Okres jej obowiązywania to zwykle okres gwarancyjny.

• Gwarancja zapłaty należności eksporterowi w zamian za dostarczone towary lub usługi, gwarancje otwarcia akredytywy, gwarancje wykupu dokumentów inkasowych, gwarancje zapłaty rat kredytowych.

Gwarancji taki udzielają zwykle banki, ale może być ona również udzielana przez towarzystwa ubezpieczeniowe, czy inne instytucje finansowe.

Wyróżnić możemy gwarancje bezwarunkowe, które płatne są na pierwsze żądanie beneficjenta, tutaj bank zobowiązuje się wypłacić kwotę gwarancji bez możliwości skontrolowania zasadności roszczenia.

Gwarancje uwarunkowane, z którymi mamy do czynienia wówczas, gdy beneficjent do żądania zapłaty musi załączyć dokumenty mogące potwierdzić niewykonanie lub nienależyte wykonanie przez zleceniodawcę zobowiązania podstawowego, które jest objęte gwarancją.

Niekonwencjonalne źródła finansowania działalności

FAKTORING

-forma rozliczeń miedzy dostawcą a odbiorcą z udziałem pośrednika ( faktora ). Faktor dokonuje wszelkich rozliczeń, powodując z jednej strony dopływ gotówki do dostawcy za sprzedane towary czy usługi, z drugiej zaś odciąża dostawcę od czynności związanych ze ściąganiem należności. Po każdorazowym wysłaniu towaru do odbiorcy dostawca wysyła oryginały faktur do swojego faktora, który dokonuje wpłaty całości lub części kwoty określonej w fakturze na rachunek dostawcy. Ewentualną pozostałą część wpłaca faktor po inkasie należności od odbiorcy. Faktor otrzymuje za swą działalność prowizję.

Rodzaje factoringu:

• Właściwy (pełny) - faktor nabywa należność od faktoranta bezregresowo tzn. że bierze na siebie ryzyko nieotrzymania zapłaty od dłużnika.

Przebieg factoringu:

- najpierw dochodzi do powstania długu pomiędzy faktorantem a odbiorcą towaru

- faktorant zwraca się do instytucji factoringowej z ofertą wykupu długu

- instytucja factoringowa weryfikuje kondycję finansową dłużnika

- dochodzi do podpisania umowy factoringowej pomiędzy faktorantem a faktorem, która łączy się często z przekazaniem faktury handlowej

- następuje wypłata należności faktorantowi w kwocie, która zostaje pomniejszona o prowizję instytucji factoringowej

- dłużnik spłaca należność

- faktora może wypłacić ostatnią część należności faktorowi

• Niewłaściwy (niepełny) - instytucja faktoringowa może dochodzić swoich praw do zapłaty od faktoranta, jeśli jej dokonania odmówi dłużnik. Jest to wykup należności z regresem.

FORFAITING

Jest skupem należności zabezpieczonych wekslem, akredytywą lub gwarancją bankową. Zakłada finansowanie w okresie dłuższym od 6 miesięcy do 10 lat.

FRANCHISING

- Jest formą więzi ekonomicznych, jakie mogą zachodzić między podmiotami gospodarczymi, w których jeden podmiot pełni rolę nadrzędna i udziela drugiemu podmiotowi za odpowiednią opłatą licencji do prowadzenia działalności, z zachowaniem ściśle określonych warunków. Zapewnia przy tym wszechstronną pomoc w zakresie organizacji działalności gospodarczej, szkolenia i zarządzania.

- Franchisan prowadzi swoją działalność pod firmą lub znakiem firmowym franchisera. Ten zaś wykorzystuje kontrakt dla celów własnej ekspansji gospodarczej na więcej rynków. Włącza w ten proces kapitały licencjobiorcy, a osiągnięty zysk jest dzielony miedzy obu partnerów.

LEASING

- to forma finansowania działalności, polegająca na przekazaniu przez jedną stronę umowy ( finansującego ) określonego rodzaju środka stronie drugiej ( korzystającemu ), w celu korzystania z majątku.

- Umowa leasingu może być zawarta na czas zbliżony do czasu gospodarczej użyteczności środka trwałego lub jego pełnego zużycia. Po zakończeniu użytkowania może nastąpić sprzedaż owego środka trwałego.

Rodzaje leasingu:

A)

- Operacyjny - obiektem takiego leasingu mogą zostać dobra, które mogą służyć kilku kolejnym leasingobiorcom i być przez nich użytkowane. Umowy takiego leasingu mogą być zawierane na krótkie okresy z wcześniejszym wypowiedzeniem w perspektywie.

- Finansowy - jego przedmiotem są dobra, których użytkownikiem może być tylko jeden leasingobiorca. Umowy takie zawiera się na okresy długie i nie bierze się przy trym pod uwagę możliwości wcześniejszego wypowiedzenia. Dobra takie w całości podlegają amortyzacji u leasingobiorcy a z chwilą wygaśnięcia umowy dane dobro przechodzi na jego własność.

B)

- Bezpośredni - zawierany między finansującym (producentem) a korzystającym

- Pośredni - pomiędzy finansującym a korzystającym występuje pośrednik ( firma leasingowa)