Jednym z trzech, niezbędnych do utrzymania życia, elementem, obok tlenu, pożywienia, jest woda. Jest to również podstawowy czynnik wpływający na kształt środowiska i warunków życia i działalności człowieka. Woda jest substancja pierwszej potrzeby, środkiem utrzymania podstawowych zasad higieny, surowcem oraz środkiem używanym w produkcji przemysłowej, także źródłem energii. Wartość wody rośnie wraz z rozwojem cywilizacji społeczeństw, wzrostem rozwoju miast, rozwojem przemysłu i rolnictwa. Niestety, zanieczyszczenie wody, mimo wszystko, wzrasta każdego dnia...

Woda, występująca na całej kuli ziemskiej, również ta dochodząca do kranów wchodzi w skład obiegu hydrologicznego. Istniejąca w postaci oceanów, rzek oraz jezior; również wody z lasów oraz pól, ciągle przemieniają się w parę wodna i prowadza do powstania chmur. Następnie, stworzone chmury powodują opady deszczu, śniegu oraz gradu. W ten sposób woda wraca na ziemie, zasilając ponownie zbiorniki wodne.

 W dzisiejszych czasach woda zawiera wiele zanieczyszczeń. Podczas opadów, woda pochłania, zawarty w atmosferze dwutlenek węgla i amoniak oraz inne gazy. Wymywając cząstki zanieczyszczeń chemicznych oraz brudu, które występują w powietrzu, spada z nim na ziemie.

Największym zanieczyszczeniem wód morskich jest wyciek ropy, awarie zbiorników, próby nuklearne i mycie statków. Przykładem może być rzeka Ren, która jest źródłem wody niezbędnej do życia, dla około 20 mln mieszkańców. Awaria, która wystąpiła w fabryce Sandoz (na terenie Bazylei) miała bardzo znaczący wpływ na ilość zanieczyszczeń, ponieważ gaszenie pożaru wodą zawierającą 30 ton pestycydów spowodowały wyginięcie wszelkich form życia w wodzie na odcinku 400 km.

Do najbardziej zanieczyszczonych rzek należą: Elba, wspomniany wcześniej Ren oraz Wisła. Jeżeli chodzi o morza to coraz częściej możemy spotkać się z określeniem „morze śmierci” (biologicznej), mówiąc o Bałtyku.

Negatywne działanie na czystość wód posiada wiele substancji:

  • Pestycydy, czyli środki ochrony roślin – niekorzystnie wpływają na stan czystości wód podziemnych; maja działanie toksyczne; mogą powodować proces eutrofizacji, który wpływa na starzenie się zbiornika poprzez nadmiar substancji odżywczych;
  • Detergenty, czyli substancje czyszczące – występują w środkach piorących; nie ulęgają procesom biodegradacji; niekorzystnie wpływają na samooczyszczanie się wody;
  • Metale ciężkie – posiadają zdolność gromadzenia się w osadach w strefach dennych; maja działanie toksyczne, szczególnie dla człowieka, przyczyniają się do uszkodzeń mózgu i nerek...
  • Fenole, czyli związki aromatyczne – zawierają się w ściekach, z którymi przedostają się do wód; ich występowanie wpływa na odrażający smak wody oraz powoduje oparzenia;
  • Węglowodany aromatyczne (WWA) – są substancjami rakotwórczymi; ich źródłem są ścieki koksowe;
  • Radioizotopy – źródłem tych zanieczyszczeń są: reaktory jądrowe, wybuchy bomb wodorowych i atomowych; są to substancje rakotwórcze; przez długi czas pozostają w wodzie;

Woda, do której przedostają się zanieczyszczenia występujące w atmosferze i glebie, posiada odczyn kwaśny. Wynika to z obecności kwasu azotowego, który powstaje na drodze reakcji tlenków azotu z woda. Występujące w wodzie mikroorganizmy nie są w stanie przeżyć w takim środowisku.

Dodatkowym zanieczyszczenie są także rozpuszczalniki przemysłowe, pestycydy oraz zanieczyszczenia nieorganiczne, do których należą: wapno, arsen, chlorki, rtęć, bar, azbest i azotany.

Wskaźniki zanieczyszczenia służą do określenia stopnia zanieczyszczenia danej wody. Wyrażane, jako ilość substancji, w miligramach występującej w 1 dm3 badanej wody, czyli jako stężenie. Wyniki mogą być również podawane w innych parametrach, jednak ich miara będzie stężenie występujących zanieczyszczeń.

Badania stężenia tlenu, który jest rozpuszczony w wodzie jest przykładem indeksu zanieczyszczeń danej wody powierzchniowej. Maksymalna wysokość tego stężenia nie może przekroczyć 8/9mg/dm3. Jeżeli stężenie jest mniejsze, to występują w badanej wodzie związki pochodzenia organicznego, które są rozkładane w procesach biochemicznych. W innym wypadku, kiedy wysokość stężenia wynosi poniżej 4mg/dm3, dochodzi do obumierania organizmów zamieszkujących wódę.

Kolejnym wskaźnikiem zanieczyszczeń badanej wody jest:

- biochemiczne zapotrzebowanie na tlen, BZT;

- chemiczne zapotrzebowanie na tlen, ChZT.

Prawo wodne, klasyfikuje wszystkie wody do nowego, piecio- klasowego systemu czystości wód.

  •   Pierwsza klasa czystosci: Klasa pierwsza – wody charakteryzują się bardzo dobra jakością, nie znajdujemy oddziaływań antropogenicznych;
  •   Klasa druga – dobra jakość, ale odnajdujemy niewielkie oddziaływanie czynników antropogenicznych;
  •   Klasa trzecia – określana dla wód zadowalających, widzimy umiarkowany wpływ czynników antropogenicznych;
  •   Klasa czwarta – posiadają niezadowalająca jakość, biologiczne wskaźniki wskazują na zmiany ilościowe oraz jakościowe organizmów wodnych, powstałych w wyniku oddziaływań antropogenicznych;
  •   Klasa piąta – wody posiadające złą jakość, w wyniku oddziaływań czynników antropogenicznych, występuje zanik pewnych populacji.

ZAGROŻENIA WYNIKAJACE Z ZANIECZYSZCZENIA SRODOWISKA WODNEGO:

Aktualny stan jezior i rzek, pod względem jakości wody znacznie odbiega od ich stanu pierwotnego. Wody te ulęgły zakwaszeniu i eutrofizacji. Według norweskich naukowców konsekwencja zakwaszenia wody jeziornej, a także roztworu glebowego jest rozpuszczanie się w tych środowiskach aluminium. Zjawisko to stanowi zagrożenie dla zdrowia człowieka i innych organizmów. Statystyki donoszą, iż wysoki poziom aluminium w wodzie ma bezpośredni związek ze zwiększony umieralnością. Niekoniecznie, ale przypuszcza się, ze aluminium zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia choroby Alzheimera oraz innych schorzeń związanych z podeszłym wiekiem.

OCHRONA WOD MORSKICH ORAZ OCEANICZNYCH:

Jest bardzo ważne i ma charakter globalny. Stosowana w celu stabilizacji biologicznej środowiska morskiego i rozsądnego wykorzystania jego żywych zasobów. Źródłami zanieczyszczającymi to środowisko są:

  •   atmosfera (zanieczyszczony opad)
  •   zanieczyszczone rzeki, wpływające do mórz i oceanów;
  •   katastrofy morskie (statki transportowe, rafinerie wiertnicze – 5mln t ropy naftowej wycieka na rok);
  • organizmy żywe, w których skumulowane są toksyczne substancje.

Realizacja ochrony mórz oraz oceanów musi przebiegać w oparcie o międzynarodowe porozumienie. W tym celu kraje całego świata podpisują ważne konwencje, a także układy. Jednym z ważniejszych takich układów jest ten podpisany 1972 roku przez były Związek Radziecki, Stany Zjednoczone, Wielka Brytanie, Japonie, Francje oraz inne kraje. Podobno konwencje podpisywano również w Oslo i w Paryżu. Ponadto organizuje się światowe konferencje, których celem jest ochrona środowiska życia człowieka. Przykładem jest konferencja z 1972 roku w Sztokholmie, czy konferencja w Rio de Janeiro w 1992 roku. Na konferencjach tych jest również poruszany temat ochrony ekosystemów morskich i oceanicznych. Jest to bardzo ważne, zważywszy na rybołówstwo, a co za tym idzie światowe zasoby ryb. Podpisuje się międzynarodowe porozumienia, które dotyczą ochrony, zwłaszcza gatunków eksploatowanych., oraz wprowadzania ograniczeń połowowych polegających na nieprzekraczających dopuszczalna normę kwot połowowych.

Z pośród wszystkich mórz najbardziej zanieczyszczone są: Morze Śródziemne i Bałtyckie. Jeśli chodzi o Bałtyk, głównymi jego zanieczyszczeniami są substancje biogenne w postaci związku fosforu i azotu, toksyczne metale ciężkie, związki organiczne (ropa naftowa, substancje powierzchniowo aktywne, pestycydy i związki fluorowcopochodne, których źródłem jest przemysł papierniczy, głównie Skandynawski). Ochronę środowisk Bałtyckich zapoczątkowano w 1974 roku, poprzez konwencje Helsinka. Podpisała ją Dania, Niemcy, ZSRR, Finlandia i Polska. Kierownictwo nad przywróceniem dawnej jakości tych ekosystemów obrała specjalna komisja o nazwie HELCOM. Ochrona ta obejmowała walkę z zanieczyszczeniami pochodzenia lądowego, komunikacji morskiej oraz składowisk odpadu. Od 1992 roku ochronę objęła również wody wewnętrzne. Sam dokument zawiera spis substancji szkodliwych i o niedozwolonym zastosowani. Komisja HELCOM gromadzi informacje dotyczące stanu, jakości Morza Bałtyckiego (całej zlewni), a następnie w oparciu o te dane opracowuje raporty.