Pierwszy raz nazwa "witamina" posłużył się K. Funk, polski biochemik, w 1912 roku. Dotyczyła ona substancji, która została wyodrębniona z ryżu, czyli witaminy B1.
Witaminy:
- są to substancje organiczne, które katalizują rożnego rodzaju procesy metaboliczne w organizmie;
- ich właściwości są podobne do cech enzymów i hormonów;
- do organizmu dostają się głownie poprzez spożywany pokarm;
- mogą również powstawać w ustroju za pośrednictwem bakterii znajdujących się w przewodzie pokarmowym.
Ze względu na rozpuszczalność możemy rozróżnić dwie grupy witamin:
- rozpuszczalne w wodzie, do których należą witamina C oraz należące do grupy B;
- rozpuszczalne w tłuszczach, których przykładem są witaminy: A, D, K oraz E, F.
Niedobór lub brak witamin w organizmie jest przyczyna wielu chorób, które nazywamy:
- awitaminozami;
- hipowitaminozami.
Znaczenie witamin na życie człowieka
Witaminy maja ogromny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie człowieka.
Witaminy z grupy C
Należą do najczęściej stosowanych. W szczególności w okresie zimy ich sprzedaż wzrasta dwukrotnie, a w okresie częstych zachorowań na grypę nawet czterokrotnie. Niektórzy ludzie używają witaminę C, kiedy pojawiają się bóle reumatyczne czy w krzyżu, również na zmęczenie.
Pojawia się jednak pytanie w jaki sposób witamina C oddziałuje na organizm podczas choroby i czy w ogóle taki wpływ sinieje? Czy nie jest to jedynie efekt psychologiczny?
Prawda jest, ze ludziom do życia niezbędna jest witamina C. Możemy ja odnaleźć prawie w każdej tkance. Jest uważana, od wielu lat, za stymulator przemian metabolicznych.
Inna nazwa witaminy C jest "kwas askorbinowy", która wynika z właściwości tej substancji, jaka jest zapobieganie szkorbutowi. Szkorbut jest groźna choroba, w wyniku której umarła wielka liczba żeglarzy (prawdopodobnie większa niż podczas wszystkich bitew i katastrów morskich).
W dzisiejszych czasach obserwujemy znikoma umieralność na ta chorobę, głownie ze względu na witaminę C, która leczy jej pierwsze objawy.
Innym przykładem, w których witamina C pomaga w czasie dolegliwości, to szczególnie osobom chorującym na cukrzyce. Również niezbędna jest w życiu palaczy i nałogowych alkoholików.
Leukocyty - wchodzą w skład krwi, występują w postaci białych ciałek, pełnia funkcje transportowa (również witaminy C), dostarczając rożne substancje do tkanek, w których są one niezbędne. Stężenie kwasu askorbinowego w leukocytach świadczy o ogólnym poziomie kwasu w organizmie.
Do jednej z ważnych funkcji pełnionych przez witaminę C należy uczestniczenie podczas procesu, jakim jest formowanie tkanki łącznej. Jeżeli nastąpi brak witaminy C to tkanka łączna przestaje być zdolna do regeneracji. Wynika to z faktu, ze komórki po rozmnożeniu się nie potrafiłyby zachować odpowiedniego kształtu oraz pełnić przypisanych im funkcji.
Jako przykład można podać sytuacje kiedy występuje atak serca. W czasie ataku serca następuje zablokowanie tętnicy wieńcowej, czego skutkiem jest przerwany dopływ tlenu do serca. Może to doprowadzić do uszkodzenia mięśnia sercowego lub jego części, a także do śmierci. W tym wypadku powinna nastąpić natychmiastowa reakcja tkanki łącznej, czyli "reperowanie" uszkodzeń. Do tego zadania potrzebna jest natychmiast witamina C.
Przeprowadzone badania potwierdzają znaczenie witaminy C. Z analizowanych próbek pochodzących z mięśnia sercowego osób, których śmierć wystąpiła w skutek zawału, wynika, ze zawartość witaminy C w sercu była o 25% mniejsza.
Inne zastosowanie ma witamina C w leczeniu nowotworów. Doktor Cameron oraz Pauling uważają, ze osoby chorujące nie maja w organizmie odpowiedniej ilości witaminy C.
Z tego wynika, ze witamina C odgrywa znacząca role w organizmie. Ma pozytywny wpływ na leczenie rożnych schorzeń (gdy istnieje tak możliwość), także jest potrzebna do zwalczania wirusów, których jest ogromna ilość w organizmie, a które doprowadzają do wielu poważnych chorób.
Witamina E
Jest bardzo potrzebna oraz ważna witamina. Jej odkrycie wiąże się z doktorem Herbertem M. Evansem (oraz jego współpracownikami), których badania z początku dwudziestego wieku (lata dwudzieste) doprowadziły do znalezienia tej substancji. Stało się to podczas badania oleju z pszenicy, gdzie została znaleziona witamina E. Okazało się, ze jest ona niezbędna w procesie rozmnażania szczurów.
Kilka lat później została nazwana tokoferolem. Ta nazwę można łączyć z doktorem Wilfrid E. Shute, który osiągnął duże wyniki w zwalczaniu chorób serca. Doktor Shute, w 1936 roku, przeprowadził badanie, które potwierdza korzystny wpływ witaminy E na prace mięśnia sercowego. Polegało ono na podawaniu pacjentowi chorującemu na dławice sercowa dużej ilości olejku pochodzącego z kiełków pszenicy, czyli witaminę E. Okazało się, ze dolegliwości pacjenta znacznie się zmniejszyły.
Niektórzy lekarze kierując się reguła: "po pierwsze - nie szkodzić" odchodzili od tych nowości. Odpowiedzią doktora Shuta było wyleczenie 25 pacjentów z chorobami serca, co zostało potwierdzone przez sprawdzające badania przeprowadzone przez wybitnych specjalistów. Badania nie wykazały również negatywnego wpływu witaminy E na organizm (brak skutków ubocznych).
Dalsze badania doktora Shuta sprawiły, ze odkryto związek nieorganicznego żelaza i witaminy E. Okazało się, ze nieorganiczne żelazo zmniejsza lub całkowicie niszczy działanie witaminy E. Z tego powodu podczas leczenia równocześnie tymi środkami, godzina przyjmowania witaminy E powinna być oddalona o 8-12 godzin od podania żelaza.
Witamina E charakteryzuje się wolnym tempem działania, w niektórych przypadkach, w początkowym czasie jej stosowania. Przykładem mogą być takie dolegliwości jak zapalenie nerek oraz zakrzepy, kiedy należy poczekać na efekty podania witaminy E.
Stosowanie witaminy E ma również pozytywny wpływ na leczenie innych, mniej niebezpiecznych dla życia schorzeń. Należą do nich, miedzy innymi nieprzyjemne skurcze mięsni podczas snu czy dolegliwości skórne (często działa jedynie profilaktycznie, ale czasami likwiduje przebarwienia, w szczególności u starszych osób). Jest również ważna przy oparzeniach (zranieniach) ponieważ wpływa na szybszy wzrost nowej tkanki, a także podczas leczenia grzybicy.
Witamina E jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania człowieka, oddziałuje na energie, radość i chęci do życia. Dlatego powinna być zawarta w diecie każdego człowieka.
Witaminy z grupy B
Ich grupa jest bardzo liczna, ale do najważniejszych należą:
- B1 - tiamina;
- B2 - ryboflawina;
- B3 - niacyna;
- B6 - pirydyksyna;
- B12 - kobalanina;
- H1 - biotyna, cholina.
Do głównych cech charakterystycznych tych witamin zaliczamy:
- rozpuszczalność wodzie;
- zawierają się w enzymach albo je aktywują;
- ich dzielenie obserwujemy szybko, po małych dawkach.
Źródła witamin z grupy B:
- drożdże;
- wątroba;
- ziarna zbóż.
Witamina B1
Inna nazwa tej witaminy to tiamina. Działanie tej witaminy opiera się głownie na:
- usuwaniu zmęczenia oraz nerwowości;
- oddziałuje na dobre samopoczucie;
- pomaga poprawić apetyt;
- wpływa na poprawne trawienie.
Człowiek jest niezdolny do magazynowania witaminy B1 (podobnie jest z witamina C). W organizmie nie istnieje zapas tej witaminy, z którego można skorzystać jak będzie taka potrzeba. Dlatego codzienna dieta każdego człowieka powinna zawierać ta witaminę, aby dostarczyć ja do organizmu. Faktem jest jednak, ze nie jest to proste. Wynika to z właściwości witaminy B1, która ulega rozkładowi podczas działania wysokiej temperatury oraz substancji zasadowych. Przykładem może być fasola i groch, bogate w witaminę B1. Jednak po dodaniu sody oczyszczonej nie uzyskujemy żadnego oddziaływania tiaminy. Również kawa wpływa niekorzystnie na działanie witaminy B1.
Zapotrzebowanie organizmu człowieka na witaminę B1 jest szczególnie duże w okresie wzrostu , któremu towarzysza odpowiednie warunki. Jednak najwięcej tiaminy potrzebują kobiety po 50-tym roku życia. Niedobór witaminy B1 ma ogromny wpływ na ich życie, ponieważ wiąże się z krotka pamięcią i bezsennością, a także brakiem koncentracji. Ma także wpływ na zmiany pulsu oraz ciśnienia krwi. Sa to podstawowe objawy niewystarczającej ilości witaminy B1 w organizmie, na które powinniśmy zwrócić uwagę.
Witamina B2
Inna nazwa tej witaminy to ryboflawina. Jej główna funkcja jest pomoc podczas spalania cukru, czego wynikiem ma być sprawniejsze działanie mechanizmu energetycznego. Ryboflawina łączy się z białkami oraz kwasem fosforowym, przy obecności biopierwiastków (magnez). W ten sposób tworzą się enzymy niezbędne w przemianach metabolicznych cukrowców, a także podczas transportu tlenu (co wiąże się z oddychaniem komórkowym).
Objawami i skutkami zwianymi z niedoborem lub brakiem witaminy B2 mogą być:
- pęknięcia w kącikach ust;
- suchość i pieczenie występująca w oczach;
- pojawienia się zmarszczek w okolicy ust;
- przetłuszczanie się włosów.
Na ryboflawinę negatywnie oddziałuje kwas borny, który możemy odnaleźć nawet w 400 produktach codziennego użytku (miedzy innymi w proszkach). Związek ten jest odporny na wysokie temperatury, natomiast reaguje na światło i rozpuszcza się w wodzie. Innymi substancjami o niekorzystnym działaniu na witaminę B2 są antybiotyki oraz tabletki uspakajające.
Witamina B3
Inaczej nazywana niacyna. Posiada działanie antypelagryczne. Choroba, znana jako pelagra jest nieczęsto spotykana na terenie Polski. Jeżeli chodzi o pierwsze objawy wywołane przez niedobór witaminy B3 występują znacznie częściej. Prof. Dr Kazimierz Funk, polski naukowiec przypuszczał, ze pelarge wywołuje brak (niedobór) pewnej witaminy (1914 rok). Doprowadził on do odkrycia niacyny, jednak role witaminy B3 i sposób działania potwierdzone zostały około 25 lat później. Nalezy zaznaczyć, ze pelagre nie wywołuje jedynie brak niacyny, lecz również za mała ilość innych witamin należących do grupy B w organizmie.
Najczęściej witaminy, a raczej ich niedobór kojarzy się z pewnymi, ogólnymi właściwościami. Przykładowo witaminę A łączymy z "kurza ślepota", a witaminę C z okresem zachorowań na grypę czy innymi przeziębieniami. Stosowanie witaminy B1 kojarzymy z odpornością na stres, a witaminę D można zastąpić przez Słonce.
Witamina B6
Inna nazwa to pirodyksyna. Można powiedzieć, ze nie posiada konkretnej funkcji w organizmie. Dopiero w latach siedemdziesiątych naukowcy dowiedzieli się o niej trochę więcej informacji. Odkrywca witamin takich jak: kwas askorbinowy (C), tiamina (B1), ryboflawiny (B2), biotyny (H1) oraz pirodyksyny (B6) prof. A. Szent-Gyorgyi przez ponad 20 lat prowadził badania nad ostatnia wymieniona witamina B6. wyniki tych analiz były zdumiewające. Pirodyksyna jest substancja niezbędna w organizmie do przeprowadzenia prawidłowo przemian metabolicznych. Zapotrzebowanie na witaminę B6 jest znacznie większe od przedstawianych norm (aby zachować odpowiednia przemianę materii). Jeżeli występuje niedobór tej witaminy to zachodzą zaburzenia we wspomnianym procesie. Przykładowo można podać osoby, który borykają się z otyłością, pomimo stosowania rożnego rodzaju kuracji odchudzających. Prawdopodobnie przyczyna jest niewystarczająca ilość witaminy B6 w ich organizmie.
Innym działanie witaminy B6 jest korzystny wpływ na cerę trądzikową lub z łojotokiem. Strasznie męczące, szczególnie nastolatków schorzenie wynika z nadmiernej pracy gruczołów łojowych. Sposobem leczenia może być maść, która zawierała około 10-15 mg pirodyksyny i która stosuje się przez 5-21 dni.
Z badań wynika, ze osoby, których codzienna dieta jest bogata w pokarm wysokobiałkowy lub tłusty maja większe zapotrzebowanie na witaminę B6.
Do objawów wynikających z niedoboru pirodyksyny zaliczamy:
- częste zmęczenie;
- osłabienie organizmu;
- pieczenie języka;
- problemy ze snem;
- kłopoty żołądkowe;
- utrudnienia ze sprawnych poruszaniem się.
Witamina B12
Nazywana również kobalamina. Jej właściwości lecznicze zostały odkryte przez dwóch lekarzy G.R.Minot oraz W.P.Murphy, za co zostali nagrodzeni nagroda Nobla (1934 rok). Największa ilość witaminy B12 występuje w wątrobie. Ta informacja przyczyniła się do uratowania wielu ludzi z bardzo ciężkiej anemii.
Zadziwiający jest fakt, ze jedna witamina może mięć korzystny wpływ na bardzo dużo dolegliwości.
Jedna z najważniejszych cech tej witaminy jest oddziaływanie na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Co wiąże się z prawie wszystkimi funkcjami w organizmie. Wyniki badań potwierdzają fakt, ze niedobór kobalaminy może mięć również znaczący wpływ na ilość witaminy B1 w organizmie, pomimo dostarczaniu odpowiedniej jej ilości.
Z pozoru wydaje się, ze utrzymanie odpowiedniej ilości witaminy B12 w organizmie jest łatwe. Przeciętnie powinno się dostarczać około 3 mcg, czyli spożywając niewielka ilość mięsa, mleka czy jaj. Z tego wynika, ze głownie wegetarianie powinni mięć problem z utrzymanie odpowiedniej ilości witaminy B12. z drugiej jednak strony nawet niewielka ilość lęków sprawia, ze ta równowaga zostaje załamana.
Kwas foliowy
Według wielu specjalistów kwas foliowy jest witamina, której niedobór najczęściej występuje w organizmie człowieka. Substancja te ma duże znaczenie na jakość krwi człowieka. Podczas badań krwi pobranej od osób w podeszłym wieku została zaobserwowana, u wszystkich, anemia (większa albo mniejsza). Z badań wynikało również, ze ilość żelaza we krwi spełniała normy, natomiast anemia była wynikiem za malej ilości kwasu foliowego. Brak tej substancji powoduje zatrzymanie podziału komórkowego. Natomiast w krwi niedobór kwasu foliowego powoduje powstawanie krwinek w nienaturalnych kształtach.
Kwas pantotenowy
Inna ważna substancja należąca do grupy B. Jak wynika z badań przyczynia się on do przedłużenia życia o prawie 10 lat. Stosuje się go także podczas leczenia alergii i wielu problemów skórnych. Posiada również korzystny wpływ na szybkość wzrostu i jakość włosów.
Witamina P
Została odkryta przez dr Szent-Gyorgyi, w 1936 roku. Naukowiec próbując wyodrębnić witaminy C odkrył kolejny związek, który im towarzyszył. Dalsze badania wykazały, ze jest nim związek, a nie jak wcześniej uważano witamina. Nieodpowiednia ilość tego związku w organizmie może spowodować obrzęki mózgu, a także do krwawienia wynikającego z łamliwości naczyń włosowatych.
Witamina A
Jest bardzo ważna witamina dl prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka, ponieważ ma wpływ na prawie wszystkie podstawowe funkcje organizmu. Stosuje się ja w celu zachowania albo polepszenia wyglądu cery czy skory. Ma również wpływ na wzrok. Przyczynia się do zwiększenia odporności na rożnego rodzaju dolegliwości, miedzy innymi przeziębienia. Witamina A jest niezbędna aby utrzymać nabłonek skory oraz błon śluzowych w odpowiednim stanie.
Skutki niedoboru witaminy A charakteryzują się:
- tzw. "gęsia skórka", występująca szczególnie w okolicach ramion, łokci i kolan;
- tzw. "kurza ślepota", czyli pogarszanie się wzroku o zmierzchu.
Nadmiar witaminy A również nie jest wskazany. Prawie w całości, około 95%, jest gromadzona w wątrobie, a za duża jej ilość może być nawet toksyczna. Inaczej jest w przypadku witaminy C, która organizm człowieka może wydalić.
Objawy nadmiernej ilości witaminy A w organizmu cechują się:
- spękanymi, a nawet krwawiącymi wargami;
- przesuszeniem włosów;
- odstawaniem naskórka;
- mała odpornością na stres.
Do źródeł możemy zaliczyć:
- wątroba:
- owoce oraz jarzyny, w szczególności żółte, pomarańczowe i ciemnozielone.
- żółtka jaj.
Podsumowując, warto zauważy, ze każda witamina posiada w organizmie człowieka określona role i bez której prawidłowe funkcjonowanie organizmu jest niemożliwe. Każda witamina ma wpływ na działanie kolejnej, uzupełniają się. W życiu codziennym nie kojarzymy złego samopoczucia czy nadpobudliwości z niedoborem pewnej witaminy. Powinno się jednak szukać grup witamin odpowiednich dla męczącej nas dolegliwości.
Jednym z najprostszych i najskuteczniejszych sposobów utrzymanie równowagi witaminowej w organizmie jest pełnowartościowa dieta, czyli urozmaicone posiłki. Ponieważ jedzenie wiąże się niezmiennie z codziennym życiem człowieka należy jedynie pamiętać o regularnym spożywaniu. Wtedy przy racjonalnej diecie z pewnością dostarczymy do organizmu wszystkie niezbędne do prawidłowego funkcjonowanie witaminy.
