Urbanizacja jest procesem rozwoju istniejących już miast (zarówno nowych i starych), wzrostem liczby ich mieszkańców i powiększeniem ich powierzchni. Ma miejsce na całym globie i stanowi złożony problem. Wynika z migracji ludności z okolic wiejskich do miast, a także z postępującego przyrostu naturalnego społeczeństwa. 

Do najbardziej zaludnionych miast świata zaliczamy: Tokio - 35,2 mln (dane z 2005 r.) z towarzyszącą mu aglomeracją Jokohamy. o dużej ilości ludności to: Bombaj - 18,2 mln (2005), Meksyk - 19,4 mln (2005), Sao Paulo - 18,3 mln (1991), Nowy Jork - 18,7 mln (2005) i Delhi - 15 mln (2005).

Obszarem Polski o największym zaludnieniu jest Warszawa - 1,70 mln mieszkańców. Również w Polsce rozwinęły się aglomeracje. Pierwszą jest Górnośląski Okręg Przemysłowy (GOP), liczy 3mln mieszkańców, obejmuje 14 miast: : Katowice, Chorzów, Bytom, Zabrze, Gliwice itp. Druga to trójmiasto (760 tyś mieszkańców), obejmuje takie miasta jak: Gdańsk, Gdynię i Sopot.

Liczba ludności na obszarach miejskich stale rośnie. Miasta zamieszkuje więcej niż 65% ludności, co gorsze wielkość ta stale rośnie. Przyczyną migracji ludności jest przede wszystkim rozwoju przemysłu, handlowości, usług kulturalnych i znacznie większa szansa znalezienia pracy właśnie na obszarach miejskich. Zmiany w rolnictwie, sposobie gospodarowania i strukturze gospodarstw na bardziej zmechanizowane wymusza zmniejszenie liczby potrzebnych ludzi do pracy w rolnictwie. Inną przyczyną migracji jest chęć przyjęcia stylu życia panującego w mieście.

Z urbanizacją związane są liczne konsekwencje. Dotykają one zarówno życia społeczeństwa jak i środowiska naturalnego w którym żyjemy. Do konsekwencji tych głównie zaliczmy:

1. Zaburzenia gospodarki wodno-ściekowej

Jest to związane z koniecznością dostarczania dużych ilości wody głównie pitnej do skupisk o dużym zagęszczeniu, na obszarze stosunkowo niewielkim. Jeśli lokalne ujęcia wody nie zaspakajają potrzeb mieszkańców, niezbędne jest dojście do odleglejszych ujęć wód powierzchniowych i podziemnych, co często wiąże się z wysokimi kosztami.

Takim inwestycjom powinny towarzyszyć oczyszczalnie ścieków. Ich brak może spowodować znaczne zanieczyszczenie środowiska wodnego danego regionu. Niestety tylko »40% miast Polski posiada oczyszczalnie ścieków, w dodatku oczyszczalnie te często nie działają na wysokim standardzie. Często nie wykonuje się w nich oczyszczania biologicznego.

2. Zmniejszenie ilości terenów zielonych, a także uprawowych

Efektem tego jest zaburzenie lokalnej równowagi składu powietrza, a zwłaszcza poziomu dwutlenku węgla i tlenu. Problem ten dotyczy głównie tych miast w których główną przyczyną emisji dwutlenku węgla (bo przynajmniej w 60%) jest komunikacja miejska, a konkretnie spaliny paliwowe. Nie zapominajmy że zieleń która nas otacza to jedyne dostępne źródło tlenu. Również zagrożeniem dla zieleni miejskiej stanowi sól i rożne inne środki chemiczne służąca do walki z lodem i śniegiem zalegającym podczas zimy. Cierpi na tym także gleba i wody podziemne, które ulegają skażeniu.

3. Brak wypoczynku

Człowiek jest istotą potrzebującą odpoczynku, obcowania z przyrodą. Miasta, a zwłaszcza te duże często nie dają takiej możliwości. Powodem jest znaczna odległość do obszarów wypoczynkowych, rekreacyjnych. Niezbędna jest rozbudowa dróg i komunikacji miejskiej tak by warunki dojazdu do tych terenów sprzyjały mieszkańcom miasta, aby dojazd ten był możliwie jak najkrótszy. Poza komunikacją miejską należy pamiętać o osobach poruszającym się np. samochodami. Potrzebne są odpowiednie miejsca parkingowe itp. Oczywiście nie pozostaje to bez szkody dla naszego środowiska. Wariantem zastępczym są np. ogrody botaniczne, zoo, parki miejskie czy planty jednak nigdy nie zastąpią one prawdziwej przyrody.

4. Wzrost liczby zanieczyszczeń związany z rozwojem komunikacji miejskiej

Podstawą funkcjonowania dużych miast jest sprawna komunikacja, niestety wiąże się z nią problem skażenia środowiska. W związku z rosnącą liczbą samochodów i środków transportu miejskiego poziom spalin i hałasu również rośnie. Tramwaje pozornie wyrządzają mniej szkód ale tak na prawdę prąd przez nie zużywany również wymaga wielu procesów produkcyjnych niezbędnych do jego powstania. Niektóre z nich również szkodzą naturze.

Alternatywnym rozwiązaniem jest poruszanie się np. rowerem. Czasem taka forma podróży okazuje się znacznie szybsza (po mieście), a przede wszystkim przyjemniejsza. Warunkiem jest budowa większej ilości ścieżek rowerowych na terenie miasta i poza nim. Pozwoli to na dojazd rowerem w wiele miejsc i co najważniejsze uczyni go bezpieczniejszym.

Niestety rowerzyści poruszający się po drogach głównych spotykają się z niemiłym przyjęciem ze strony kierowców, dlatego budowa ścieżek rowerowych to rzecz priorytetowa.

5. Ogrzewanie a środowisko naturalne

Ogrzewanie dużych i małych obiektów miejskich podczas zimy zapewniają elektrociepłownie, bądź też indywidualne źródła grzewcze, w większości są one oparte na zużyciu węgla. To drugie rozwiązanie obserwujemy nagminnie zwłaszcza w starszych dzielnicach miast. Niestety ta forma ogrzewania jest nieekonomiczna i znacznie bardziej uciążliwa dla środowiska. W stosunku do elektrociepłowni zużycie węgla jest większe, a spalanie znacznie bardziej toksyczne (zachodzi proces pirolizy). Również niewielkich rozmiarów kotłownie, nawet jeśli ocieplają większa ilość domostw ustępują elektrociepłownią w kwestii ekologicznej.

W wyniku ogrzewania indywidualnego dochodzi do znacznego skażenia powietrza. Dzieje się tak ponieważ ludzie palą w piecach nie tylko węgiel ale także odpady rożnego pochodzenie. Wtedy do powietrza dostają się produkty spalania np. tworzyw sztucznych, takie jak dioksyny czy furany. Są to bardzo toksyczne związki chemiczne w postaci gazowej. Badania składu powietrza dowodzą wzrost ilości tych substancji w ostatnim okresie, zwłaszcza tam gdzie przeważa ocieplanie indywidualne węglem.

Efektem niskiej emisji wynikającej z ogrzewania węglem jest smog londyński. Jest on w rożnym stopniu niebezpieczny, zależy to od warunków pogodowych.

6. Przeludnienie

Badania i analizy socjologiczna dowodzą, iż ogromne zagęszczenie ludności w dużych miastach ma znaczny wpływ na zaburzenia zachowań społecznych. Notuje się wzrost: agresywności, konfliktów międzyludzkich, kradzieży i innych przestępstw, popadania w nałogi, wreszcie chorób układu nerwowego. Często powodem tego jest stres.

Według naukowców zjawisko to tłumaczy tzw. „teoria odległości miedzy osobniczej” występująca w świecie zwierzęcym. Oznacza to że każda populacja kieruje się nieograniczonym rozwojem, jednocześnie stwarzając warunki dla zaistnienia czynników ograniczających. Proporcje w tej zależności dyktuje zagęszczenie populacji.

W środowisku ludzkim nadmierne zagęszczenie towarzyszy dużym aglomeracjom. Jeśli zaufamy powyższej teorii powinniśmy przeciwdziałać dalszej rozbudowie aglomeracji miejskich.

7. Odpady komunalne

Duże miasta składują swe odpady na specjalnych wysypiskach, które znajdują się zazwyczaj w pewnej odległości od miast. Stanowią one duże zagrożenie dla natury, przede wszystkim gdy warstwa izolująca odpady od gruntu jest wykonana nie właściwie. Ponad to sam transport odpadów wiąże się z negatywnym oddziaływaniem na środowisko.

Wyjściem z sytuacji są spalarnie odpadów, najczęściej usytuowane na pograniczach miast. Warunkiem skuteczności tego rozwiązania jest zastosowanie wysokiej jakości technologii i ciągły monitoring takich obiektów. Niestety w Polsce występuje bardzo mało spalarni odpadów. 

Innym rozwiązaniem jest segregacja odpadów. Przy dobrej organizacji i uświadomieniu społeczeństwa ze segregacja odpadów jest potrzebna i korzystna finansowo, możemy przyczynić się do polepszenia stanu naszego środowiska.

8. Zmniejszenie odporności na choroby

W dużych miastach stwierdzono obniżenie odporności mieszkańców na choroby. Epidemie czy alergie w miejscach o dużym zagęszczeniu są znacznie większym problemem. Chorobom jest się łatwiej rozprzestrzeniać, a alergią rozwijać (dzięki znacznemu zanieczyszczeniu).

Analiza powyższych problemów jest dowodem na to ze urbanizacja to proces wymagający szczególnej troski o środowisko naturalne i wielce niebezpieczny. Procesowi temu nie należy sprzyjać.