Urbanizacja nazywamy wzrost ośrodków miejskich na jakimś obszarze, ich powiększanie się i rozwój.

Na złożoność tego procesu wpływa głównie migracja ludności ze wsi do miast, jak również przyrost naturalny.

Urbanizacja, czyli zespól nieodwracalnych przemian, zachodzi w każdym państwie.

Największym metropolią jest: Tokio - 35,2 mln (dane z 2005 r.) z towarzyszącą mu aglomeracją Jokohamy.  Inne miasta o dużej ilości ludności to: Bombaj - 18,2 mln (2005), Meksyk - 19,4 mln (2005), Sao Paulo - 18,3 mln (1991), Nowy Jork - 18,7 mln (2005) i Delhi - 15 mln (2005).

Prognozy bazujące na aktualnych tendencjach przewidują, ze zaludnienie w tych miastach będzie nadal rosło.

Jeżeli chodzi o Polskę to najbardziej zaludnionym miastem jest Warszawa, w której mieszka ok. 7% całej ludności miejskiej Polski, czyli 1,70 mln (2007 r.).

Występują również aglomeracje miejskie, takie jak GOP, czyli Gornoslaki Okręg Przemysłowy, w którego skład wchodzi 14 miast, miedzy innymi: Katowice, Zabrze, Gliwice, Chorzów, Bytom. Liczba ludności tego okręgu wynosi ok. 3 mln. Innym przykładem aglomeracji może być Trójmiasto, które tworzą 3 miasta: Gdańsk, Gdynia i Sopot, a liczba mieszkańców przekracza 760 tysięcy.

Skutkiem urbanizacji jest stale rosnąca liczba ludności w miastach, która w Polsce przekracza 65%.

Zespól przemian, który prowadzi do rozwoju przemysłu, handlu, usług oraz na innych płaszczyznach życia jest powodem napływu ludności wiejskiej do większych miejscowości.

Równocześnie, stosując nowoczesne urządzenia rolnicze, w celu obniżenia kosztów produkcji rolnej zwiększa się bezrobocie na wsi.

Inna przyczyna migracji może być dążenie do miejskiego stylu życia.

 Niekorzystne konsekwencje urbanizacji możemy dostrzec zarówno na płaszczyźnie życia społecznego oraz środowiska naturalnego. Zaliczamy do nich:

Problemem dotyczącym zagospodarowania jest woda pitna, ponieważ musi być dostarczana w znacznych ilościach do ludzi, którzy mieszkają na niewielkim terenie.  Często również lokalne ujęcia wody pitnej nie spełniają tych potrzeb i trzeba przeprowadzać kosztowne inwestycje w celu sprowadzenia wody z odległych źródeł.

Zakłócenie równowagi może również dotyczyć oczyszczania ścieków, co prowadzi do zanieczyszczenia środowiska wodnego na danym terenie. Nie wszystkie miasta w Polsce maja oczyszczalnie, jedynie ok.40%. W dodatku nie zawsze jest to oczyszczanie biologiczne.

Rozwojowi miast zazwyczaj towarzyszy zmniejszanie się terenów zielonych, dotyczy to również terenów uprawnych. Skutkiem tego jest lokalne zachwianie równowagi składu powietrza, przede wszystkim poziomu tlenu i CO2. Tereny leśne są  głównym, a często jedynym dostarczycielem tlenu. Największy problem dotyczy miast, w których komunikacja (spalanie paliw) emituje aż 60 % dwutlenku węgla.

Innym zagrożeniem jest degradacja gleb oraz zanieczyszczenie wód podziemnych poprzez wykorzystywanie soli oraz innych środków chemicznych do walki ze śniegiem i lodem.

Człowiek potrzebuje kontaktu z naturą. Niestety staje się to dużym problem dla osób mieszkających w dużych miastach, głównie ze względu na położenia terenów zielonych i wypoczynkowych.

Jednocześnie, dojazd nie może zabierać dużo czasu oraz nie powinno wystąpić dodatkowe skażenie powietrza powstałe przy utrudnieniach w ruchu. Należy stworzyć dobre warunki dla indywidualnych kierowców, również miejsca parkingowe oraz przemyślany plan komunikacji miejskiej.

Brak większych obszarów zielonych w miastach w pewien sposób  zastępują: ogrody botaniczne i zoologiczne oraz planty, zadrzewione ulice itp.

Komunikacja, szczególnie w dużych miastach musi być sprawna co wiąże się ze skażeniem środowiska. Indywidualne pojazdy samochodowe, których ilość stale rośnie oraz pojazdy komunikacji miejskiej emitują ogromne ilości spalin oraz hałas.

Rozwiązaniem nie jest wzbogacenie ilości komunikacji miejskiej poprzez wprowadzenie tramwajów, czy metra. Potrzebna energia elektryczna zasilająca tramwaje i metra wytwarzana jest w elektrowniach. Jest to jedynie odsuniecie zanieczyszczenia środowiska z miast na tereny otaczające elektrownie.

Kontakt z natura może ułatwić moda na rowery, która w pewien sposób może ograniczyć korzystanie z indywidualnych pojazdów. Taka forma wycieczek jest jednak zależna od istnienia ścieżek rowerowych, zarówno na terenie miasta jak i na drogach prowadzących do terenów zielonych. Niestety, niewielka ich ilości w Polsce oraz brak kultury drogowej nie sprzyja rozwojowi tej formy komunikacji.

W czasie zimy konieczności zapewnienia ciepła mieszkańcom miast może zapewniać elektrociepłownia, jak również, np. piece węglowe, czyli indywidualne systemy grzewcze.

Piece węglowe są popularne szczególnie na terenach gdzie jest stara zabudowa. Mogą również występować lokalne kotłownie doprowadzające ciepło do jednego albo do kilku domów. Jednak system ten jest nieekonomiczny, ponieważ wiąże się z większa ilością węgla na jednostkę ciepła oraz nieekologiczny z powodu pirolizy (toksycznego spalania). Indywidualne systemy grzewcze ustępują miejsca elektrociepłowniom ze względu na skutki ekologiczne.

Niedopuszczalna, a jednak spotykaną sytuacją jest zanieczyszczanie powietrza produktami wytwarzanymi podczas spalania tworzyw sztucznych. W szczególności dioksyny i furan, które są najbardziej toksycznymi związkami chemicznymi (w postaci lotnej) stworzonymi przez człowieka. Wynika to z dużej pokusy palenia w piecach odpadów gospodarstwa domowego. Fakt ten potwierdza analiza powietrza przeprowadzana w dzielnicach, gdzie popularność pieców węglowych jest duża.

Ogrzewanie węglem jest wyjątkowo groźne przyczyniając się do powstania tzw. niskiej emisji, która prowadzi do powstania smogu typu londyńskiego.

Zagęszczenie ludności na terenie aglomeracji miejskich jest wprost proporcjonalne do zjawiska dewiacji na poziomie życia społecznego.

Objawia się to miedzy innymi zachwianiem relacji międzyludzkiej oraz stresem, który jest podłożem do wielu zachowań antyspołecznych: gwałty, rabunki. Często spotyka się tez alkoholizm, choroby somatyczne, narkomanie oraz próby samobójcze.

Według badań przyczyną jest tzw. teoria odległości miedzy osobniczej, która występuje w świecie zwierząt. Teoria mówi o nieograniczonym rozwoju, do którego dąży populacja, równocześnie z istniejącymi czynnikami ograniczającymi jej rozwój. Najważniejszym czynnikiem jest ilość osobników populacji na danym terenie, decydującym o zachowaniu się miedzy opisanymi tendencjami.

Przenosząc tą teorię do życia ludzkiego, przyczynę opisanych wyżej dewiacji odnajdujemy w nadmiernym zagęszczeniu.

Jeżeli można uwierzyć w te teorie względem środowiska ludzkiego, powinniśmy zaprzestać budowy i rozwoju aglomeracji miejskich.

Duża ingerencja w środowisko naturalne owocuje skutkami składowania odpadów komunalnych w niewielkich odległościach od miast. Szczególnym problemem są wysypiska nieodpowiednio izolowane od gruntu.

Jeżeli chodzi o wysypiska położone daleko od obszarów miejskich to jednym z minusów jest transport tych odpadów. Powoduje kolejne konsekwencje motoryzacyjne.

Najlepszym rozwiązaniem wydają się być spalarnie odpadów powstałe na terenie miast. Warunkiem są jednak surowe reżimy techniczne i eksploatacyjne.

Niezbędna jest również świadomość i duża aktywność społeczeństwa dotycząca segregacji odpadów. Możliwe, że przyczyni się to do zmniejszenia problemu z utylizacją odpadów.

Inną negatywna konsekwencja urbanizacji może być spadek odporności organizmów, w skutek współdziałania środowiska oraz czynników biologicznych. Częste alergie, które są skutkiem degradacji środowiska oraz szybko rozprzestrzeniające się choroby, epidemie są charakterystyczne dla aglomeracji miejskich.

Podsumowując przestawione problemy wiążące się z urbanizacja możemy powiedzieć, że jest to proces nieodwracalny mający ogromny wpływ na życie ludzkie na wszystkich jego płaszczyznach. Należy pamiętać i zwrócić szczególna uwagę na środowisko naturalne i jego ochronę. Ostatecznie nie powinno się sprzyjać rozbudowie aglomeracji miejskich.