Biografia pisarza

W Warszawie w 1907 roku przyszedł na świat Kazimierz Moczarski. W młodości uzyskał wykształcenie prawnicze, a także dziennikarskie. W latach trzydziestych miał możliwość pracy w redakcji dwutygodnika społeczno-politycznego - "Płoń". Brał także czynny udział w tworzeniu organizacji o nazwie Polski Klub Demokratyczny, a Stronnictwo Demokratyczne zaszczycił swym członkostwem.

W momencie wybuchu II wojny światowej został ewakuowany z Warszawy z racji piastowania stanowiska urzędnika państwowego, co jednak nie przeszkodziło mu w późniejszym powrocie do tego miasta. Od początków wojny aktywnie uczestniczył w obronie przed najeźdźcą. Posługując się fałszywymi dokumentami ułatwiał sobie pole działania (np. jako Kazimierz Sankowski czy Maurycy), aby w początkach lat czterdziestych jeszcze skuteczniej działać w konspiracji. Wstąpienie do oddziałów Armii Krajowej zaowocowało jego udziałem w Powstaniu Warszawskim, zwłaszcza skuteczną działalnością informacyjną, którą zajmował się aż do zakończenia działań na rzecz obrony państwa polskiego.

Swym doświadczeniem redaktorskim wspomagał ukazywanie się gazet w czasie Powstania. Jego zasługi na rzecz obrony kraju zostały zauważone, bowiem został odznaczony tzw. Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami (1944 r.). Lata 40-te przyniosły ze sobą także bolesne przeżycia. Moczarski został oskarżony, a następnie osadzony z dziesięcioletnim wyrokiem w więzieniu. Podczas przebywania w areszcie prowadzono działania śledcze przeciwko niemu, w czasie których był okrutnie torturowany i zupełnie wyizolowany od świata zewnętrznego.

Z początkiem marca 1949 r. Kazimierza Moczarskiego przydzielono do jednej celi wraz z Jurgenem Stroopem, który na swoim sumieniu miał popełnienie wielu zbrodni hitlerowskich, zwłaszcza przy likwidacji getta warszawskiego. Autor przyszłych Rozmów z katem miał możliwość przebywania z nim ponad 200 dni.

Po zakończeniu procesu w 1952 roku oraz posądzeniu o zdradę Moczarski został skazany na śmierć. Jednak w kilkanaście miesięcy po owym zdarzeniu złagodzono karę na dożywotnie więzienie. Ostatecznie w kwietniu 1956 roku pożegnał on więzienną celę, gdzie przebywał aż jedenaście lat. Po dwóch latach od pamiętnego wydarzenia przyznano Moczarskiemu odznaczenie - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. W późniejszym okresie swego życia zajmował się jeszcze działalnością dziennikarską, jednak w 1970 roku zakończył ją definitywnie. W latach siedemdziesiątych powstało dzieło, które przyniosło mu sławę także poza granicami państwa - Rozmowy z katem, a powstało na podstawie rozmów jakie autor przeprowadził z Jugenem Stroopem przebywając z nim w więzieniu.

Kazimierz Moczarski zmarł w Warszawie w drugiej połowie 1975 roku.

Podłoże powstania Rozmów w katem

Moczarski nie musiał rozmawiać na drażliwe tematy ze swoim współwięźniem, a jednak czynił to. Co więcej - dokładnie zapamiętywał każde słowo, by po wyjściu z więzienia odtworzyć wszystkie rozmowy i opisać kształtowanie się charakteru oprawcy.

Przez ponad pół roku w 1949 Kazimierz Moczarski znajdował się w tej samej celi co oprawca hitlerowski Jurgenn Stroop. Z pewnością sądzono, że będzie to dla niego dodatkowa kara za rzekomo popełnione przestępstwa. W konsekwencji doszło do tego, że nadarzyła się niepowtarzalna okazja, aby podjąć dialog z osobą, która była odpowiedzialna za likwidację samego getta warszawskiego i jednocześnie tak bezwzględna w swych okrutnych poczynaniach. Warunki wbrew pozorom sprzyjały nawiązaniu kontaktu: jedno "miejsce zamieszkania" oraz czekanie na wyrok i niemożność jakichkolwiek konstruktywnych działań poza terenem więziennym. W tych warunkach pozostawało wiele czasu na prowadzenie wspólnych rozmów. Wykorzystał ten fakt Moczarski i starał się wydobyć od współwięźnia jak najwięcej informacji. Jednocześnie nie pozostawał bezkrytyczny wobec tego, co miał możliwość zasłyszenia. Z dystansem traktował opowieści Stroopa podejrzewając go o zbytnie fantazjowanie oraz przedstawienie przeżyć w zbyt korzystnym świetle wobec własnej osoby. W związku z zaistniałym faktem Moczarski postanowił sprawdzić wszystkie informacje, które wyszły z ust zbrodniarza. Po opuszczeniu więzienia w 1956 roku dokonał weryfikacji zasłyszanych wiadomości (na podstawie dokumentacji m. in. Głównej Komisji Badań Zbrodni Hitlerowskich) i rozpoczął spisywanie tego, co udało się wydobyć od Stroopa. Z czasem powstawał doskonały materiał na książkę, czego rezultatem są Rozmowy z katem.

W 1968 r. w "Polityce" opublikowano urywek wyżej wspomnianego dzieła. W odcinkach książka ta ukazywała się na łamach wrocławskiego czasopisma "Odra" w pierwszej połowie lat 70-tych (dokładnie l. 1972-1974). Natomiast w całości została opublikowana w 1977 r., dwa lata po śmierci samego autora. W rok po wydaniu krajowym Rozmowy z katem przetłumaczono na język niemiecki, w wydaniu tym znalazła się przedmowa znanego pisarza Andrzeja Szczypiorskiego, który tłumacząc także sam tekst powoływał się na fakty dotyczące historii naszego kraju w czasie okupacji. W dalszej kolejności pojawiały się następne przekłady, a pełna wersja utworu bez ingerencji cenzury ujrzała światło dzienne w 1993 r..

Streszczenie- biografia zbrodniarza

Kazimierz Moczarski mając w pamięci to, co Jurgen Stroop był w stanie mu przekazać sprawdzał po wyjściu z więzienia usłyszane wiadomości. Stąd możliwe było stworzenie biografii okrutnego "kata".

Współwięzień Moczarskiego urodził się we wrześniu w 1895 r. w miejscowości Detmold, której tereny należały do księstwa Lippe. Jego ojciec miał na imię Konrad i pracował w tamtejszym oddziale policji, tym samym uczył swego syna przestrzegania prawa, szacunku wobec władzy oraz bezwzględnego posłuszeństwa. Matka o imieniu Katarzyna poświęcała się obowiązkom domowym, tym samym realizując model typowej niemieckiej kobiety.

Jurgen wzrastał od najmłodszych lat w niezamożnej rodzinie oraz atmosferze tradycji germańskiej. Jego poczynania edukacyjne zakończyły się wraz z opuszczeniem szkoły podstawowej. Z początkiem I-szej wojny światowej stawił się jako ochotnik w szeregach piechoty. Przebywając we Francji poniósł obrażenia ciała, w związku z czym w kolejnych walkach mógł przebywać jedynie z tyłu armii.

Jurgen Stroop nie mógł zaakceptować poniesionej porażki, jaką doświadczyła ludność niemiecka wraz z końcem I-szej wojny światowej. Pragnął zemścić się za poniesioną "krzywdę". Awans w hierarchii społecznej umożliwiło mu małżeństwo z córką duchownego. Działał także w organizacjach : Związek Urzędników Narodowo-socjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP- 1932 r.), jak również w SS.

W pierwszej połowie lat trzydziestych przyszedł na świat syn Stroopa, który po ojcu otrzymał imię Jurgen. Szczęście nie trwało długo, w ciągu paru dni po urodzeniu dziecko zmarło. Drugi syn miał na imię Olaf. Jurgen Stroop przebywał wówczas w Hamburgu, skąd został przeniesiony najpierw do Czechosłowacjia, a potem do Rosji. Przebywał również na Kaukazie, także Ukrainie, aż w końcu w 1945 r. powierzono mu wykonanie specjalnego zadania w Polsce. Celem było getto warszawskie, które należało zniszczyć. To za jego rozkazem poniosło śmierć 71 tysięcy osób pochodzenia żydowskiego. Pomimo licznych utrudnień związanych z likwidacją getta warszawskiego Stroop pozostawał nieugięty i za wszelką cenę dążył do realizacji zamierzonego celu. Po zakończonych działaniach przydzielono mu stanowisko kierownika policji w Grecji. Tam został obarczony winą za niesłuszną śmierć lotników amerykańskich. Po niedługim czasie z rąk amerykańskich został przekazany władzom polskim, które postawiły mu zarzut prześladowań oraz dokonania okrutnych i bestialskich zbrodni wobec narodu żydowskiego, także zniszczenia getta warszawskiego. Jurgen Stroop nie zgadzał się z przedstawionymi mu zarzutami. Do końca wierzył, że wykonał to, co do niego należało, tym samym wierząc w słuszność wyznawanej przez siebie ideologii nazistowskiej. Za popełnione czyny wymierzono mu karę śmierci. Wyrok wykonano z początkiem marca 1952 roku w więzieniu warszawskim.

Tematyka ROZMÓW Z KATEM

Dzieło Rozmowy z katem można interpretować poprzez pryzmat ukazywanej w nim historii. Z tego punktu widzenia mamy do czynienia z relacją wydarzeń samego oprawcy, który przyczynił się do bezwzględnych zbrodni i martyrologii narodu żydowskiego. Ukazywane zdarzenia mają realną wartość historyczną, bowiem ich wiarygodność dokładnie sprawdzono z zaistniałymi faktami historycznymi. Dodatkowo ukazano destrukcyjny wpływ na życie człowieka wyznawanej ideologii faszystowskiej. Z punktu widzenia psychologii ów światopogląd wyzwalał w człowieku najgorsze cechy: brak wrażliwości i tolerancji wobec innych ludzi, bezwzględne posłuszeństwo i bestialstwo w dążeniu do celu. Źródło zła przypisuje się tu wyznawanym poglądom, które wpajane człowiekowi od dzieciństwa prowadzą do destrukcji prawdziwej istoty człowieczeństwa.