Zbigniew Herbert (1924- ) pozostawił po sobie bogatą twórczość literacką. Był poetą , eseista, dramaturgiem, a przede wszystkim wielkim humanistą, piszącym o współczesnym człowieku, świecie, cywilizacji.
Znany jako autor tomów poezji, m.in. "Struny światła" (1956), "Hermesa, psa i gwiazdy" (1957), "Studium przedmiotu" (1961), "Pana Cogito" (1974), "Raportu z oblężonego miasta" (1983), "Elegii na odejście" (1990), zbiorów esejów: "Barbarzyńca w ogrodzie" i "Martwa natura z wędzidłem", dramatów: "Jaskinia filozofów", "Drugi pokój", "Rekonstrukcja poety".
Jako laureat wielu nagród literackich, zawsze pozostawał skromnym człowiekiem, nagrodzony m.in. nagrodą Kościelskich (1963), "Solidarności" (1984), Pen Clubu (1988, 1989).
Jego spóźniony debiut literacki sprawia, że uznawany jest za poetę powojennego, mimo że rocznikowo należał do pokolenia Kolumbów.
Oficjalnym debiutem literackim poety jest wydany w 1956 roku tom wierszy "Struna światła", jednak już w 1950 roku "dziś i jutro" bez zgody Herbarta opublikowało jego trzy wiersze: "napis", "Pożegnanie września" i "Złoty środek".
W swoich utworach podejmuje próbę połączenia, scalenia współczesnych doświadczeń człowieka z wartościami historii, cywilizacji, mitu i natury. Ukazuje człowieka w centrum dramatu życia.
Jego twórczość ma intelektualny charakter, wymaga szerokiej wiedzy, znajomości mitów, starożytności, filozofii, historii, sztuki oraz dyscypliny myśli .Zmusza odbiorcę do wielo znacznego, symbolicznego myślenia, uruchomienia wyobraźni, moralnej refleksji.
Herbert jest nazywany współczesnym klasykiem i jest to chyba najwłaściwsze określenie jego twórczości.
Reinterpretując mity, dyskutując z nimi używa Herbert nowatorskich rozwiązań. Odstępuje od klasycznej formy wierszy. Posługuje się wierszem bi9ałym, awangardowymi technikami wyrazu, reporterską dokładnością.
Tworzy tzw. lirykę roli, gdzie poglądy podmiotu lirycznego cechuje dystans wobec stanowiska autora. Ten wyraźny dystans umożliwia wielość, nowatorstwo odczytań.
Innymi współczesnymi klasykami są np. Ernest Bryll, Jan Marek Rymkiewicz.
Najważniejsze cechy poezji Zbigniewa Herberta :
- Dialog z szeroko pojętą tradycji kulturową, starożytnymi mitami, systemami filozoficznymi, dorobkiem cywilizacji, wykorzystywanie mitologicznych motywów, postaci, wydarzeń ("Nike, która się waha", "Apollo i Marsjasz"), bohaterów historycznych, myślicieli, postaci klasycznej literatury (Hamlet, Fortynbras, Marek Aureliusz), systemów myślowych i filozoficznych (np. humanizm, stoicyzm, estetyzm)
- Historia - jako klucz interpretacji współczesnego świata ("17 IX", zbiór "Pan Cogito)
- Liryka roli umożliwiająca nowatorstwo inetrpretacji
- Uniwersalizm przekazu, każde wydarzenie, sytuacja zyskują ponadczasową wymowę, stąd często wykorzystywaną forma wypowiedzi jest poetycka parabola, przypowieść (tzw. "poetyka wielkiej metafory)
- Głęboki humanizm wierszy, solidarność z człowiekiem w każdej sytuacji życiowej, apoteoza moralnego humanizmu ("Przesłanie Pana Cogito"), poszukiwanie we współczesnym świecie trwałych wartości: prawdy, piękna, dobra
- Obiektywizm, dystans, umiar, ironia ("Sprawozdanie z raju"), humor, prosty, reporterski styl wypowiedzi
- Połączenie prostej, klasycznej formy wiersza z najnowszymi zabiegami artystycznymi (np. wiersz biały, wolny, elipsa, oryginalne tropy stylistyczne: porównania ("zaglądają w serce jak w mieszek srebrników"), metafory ("bandaże życzliwej obojętności") , epitety, neologizmy.
