Średniowiecze jak każda epoka miało swój specyficzny klimat kulturowy. Dziś wieki średnie kojarzą nam się głównie z dworskim życiem, kulturą rycerską, świętymi wojnami. Średniowiecze różnie bywa oceniane często określa się je mianem wieków ciemnych, jako że większość ludzi nie umiała pisać ani czytać, nauki takie jak medycyna czy astronomia raczkowały, panowało wiele błędnych teorii, a nowatorska myśl często była tłumiona przez groźbę herezji. był to także czas wielu wojen, najczęściej o podłożu religijnym, budowano więc mury obronne, ciężkie wieże i mroczne kościoły. jednocześnie jesteśmy świadomi innego oblicza tej epoki, średniowiecze to także okres rozwoju poezji, architektury, obyczajowości...

Do dziś przetrwało sporo zabytków, ruiny zamków, stare manuskrypty czy obrazy i rzeźby. swoista spuścizną tamtych wieków są tez podania i legendy, które wpłynęły na kształt polskiej sztuki współczesnej. Pozytywne skojarzenia budzi średniowieczna kultura rycerska. bezwzględne przestrzeganie kodeksu honorowego. Dla współczesnego człowieka pociągające są także dawne obyczaje, surowa moralność i jasne reguły społecznego istnienia. podział na warstwy społeczne był sztywny, co wymuszało wiele konwenansów.

Średniowieczną obyczajowość przybliża nam Przecław Słota w utworze pt. "O zachowaniu się przy stole", jest on dowodem na silną hierarchię panująca nawet wewnątrz warstw społecznych, świadczy też o wadze jaką przywiązywano do poprawnych obyczajów i szacunku, jakim należało darzyć jedzenie. Jednocześnie zauważamy, że nauki, jakie głosi autor, obowiązują do dziś.

"(...) Ukrawaj często, a mało,

A jedz, byleć się jedno chciało!

Ano wżdy widzą, gdzie czsny siedzi:

Każdy ji sługa nawiedzi,

Wszytko jego dobre sprawia,

Lepsze misy przedeń stawia.

Mnoszy na tem nic nie dadzą,

Siędzie, gdzie go nie posadzą;

Chce się sam posadzić wyszej,

Potem siędzie wielmi niżej. (...)"

Współczesny savoir vivre podobnie nakazuje szacunek dla jedzenia, spożywanie posiłków powoli i małymi kęsami.

W średniowieczu znajomość zasad dobrego wychowania była nie mniej ważna niż dziś. Dobre obyczaje obowiązywały nie tylko wśród dworaków czy dam, również rycerze musieli umieć odpowiednio się zachowywać, nauce obyczajności służyły specjalne podręczniki, w krótkich hasłach zalecające, jak zachować kulturę. W średniowiecznych poradnikach można było odnaleźć między innymi takie pouczenia:

Usługując damie niegrzecznie jest mieć na głowie hełm.

Nie należy wysmarkiwać nosa w palce, a następnie sięgać nimi po mięso.

Jeśli ktoś akurat oddaje mocz lub stolec, nie należy go wówczas pozdrawiać.

niegrzecznie jest wydawać odgłosy przy puszczaniu wiatrów, lepiej zagłuszyć je kaszlnięciem.

Podczas jedzenia dobrze jest wspomnieć o ubogich, bo to zasługuje na nagrodę Bożą.

Jak nietrudno zauważyć, podobne zachowania podlegały krytyce, choć instrukcje zalecane w średniowieczu, wydają się dziś trochę bezpośrednie. do zachowań niegrzecznych zaliczało się także plucie obwarowane było swoistym savoir vivrem. Z XVI pochodzi angielski zakaz plucia na stół i nad stołem. zakaz obowiązywał na dworach całej Europy. Erazm z Rotterdamu pisał: "Odwróć głowę, gdy plujesz, aby ślina nie spadła na kogo. Jeśli zaś co zropiałego na ziemię padnie, trzeba to noga przydeptać". także we włoskich zabytkach piśmiennictwa odnaleziono szesnastowieczny zakaz plucia przy stole.

Wyrazem współczesnej fascynacji wiekami średnimi są liczne adaptacje filmowe, chętnie sięgające do tamtych czasów. Na ogół filmy nie oddają wiernie obrazu wieków średnich, są raczej realizacją współczesnych wyidealizowanych wyobrażeń o barwnej epoce, bogatej w heroiczne czyny. Na tle surowej obyczajowości, przemian społecznych i politycznych, twórcy filmowi chętnie umieszczają losy średniowiecznych kochanków. Także intrygi, zakulisowe knowania i spiski rodzące się z chęci władzy są wdzięcznym materiałem sztuki kinowej. Trzeba jednak pamiętać, że nie jest to wierny obraz epoki, a jedynie nasze współczesne wyobrażenia o tak odległych czasach.