Nie wystarczy deklarować z pamięci, że Adam Mickiewicz był wielkim poetą i patriotą. Wiele utworów poświęcone jest ojczyźnie oraz tęsknocie. Jednak każdy w inny sposób podejmuje ten temat. W związku z tym cała twórczość tego pisarza romantycznego jest ciekawa, daleka od jakiejkolwiek monotonii opartej na schematyzmie oraz bezmyślnych wywodach.
W przypadku "Konrada Wallenroda" mamy do czynienia z patriotyzmem określanym w kategoriach moralnych. Jednoznaczne opowiedzenie się za sprawa ojczyzny zyskuje najwyższą wartość. W tym kontekście rodzi się refleksja dotycząca słuszności takiego postępowania. Powstaje pytanie o metodę działania, która opiera się na podstępie oraz zdradzie oraz czy postępowanie Konrada Wallenroda było słuszne i szlachetne? Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Jednak słusznym spostrzeżeniem wydaje się to, że Konrad Wallenrod poświęcił całe swe życie osobiste dla dobra ukochanego kraju. Ale czy takie postępowanie było słuszne?
Kwestie poruszane w "Konradzie Wallenrodzie" w rzeczywistości odnoszą się do narodu polskiego. Ponadto opublikowanie tego dzieła było wyrazem niezwykłego patriotyzmu pisarza oraz propagowało nieuniknioną formę walki z zaborcą - konspirację oraz spisek.
W "III części Dziadów" pojawiają się elementy buntu, także konspiracji oraz cela więzienna. Jednak nawiązuje się do aktualnej rzeczywistości, w której przyszło żyć pisarzowi. Owe dzieło to kolejny dowód na patriotyzm twórcy, który ukazywał prawdziwy obraz męczeństwa młodego pokolenia (więzieni spiskowcy), realny obraz wroga (jego okrucieństwo oraz despotyzm). Mickiewicz chce dokonać wstępnej oceny przedstawicieli narodu polskiego (słynny podział: patrioci oraz arystokracja) oraz pokusił się o profetyczne wizje przyszłości ukochanej ojczyzny (widzenie księdza Piotra), chciał wyrazić poczucie buntu oraz poświęcenia się pojedynczych jednostek w imię ojczystego kraju (tzw. Wielka Improwizacja).
W "Panu Tadeusz" May do czynienia z inna wizją. Piękny, słoneczny i sielankowy obraz Soplicowa przywołuje na myśl prawdziwą arkadię polskiej szlachty. Patriotyzm wyraża się tu w poczuciu miłości do obyczajów oraz pielęgnowaniu tradycji narodowych, to pamięć o dziejach historycznych, jak również działalność księdza Robaka. Epopeja narodowa utrwala rzeczywiste piękno naszej ojczyzny, które nabiera ponurej barwy w konfrontacji z epilogiem. Niepodważalnym wyznaniem miłości ukochanego kraju pozostanie w pamięci każdego czytelnika słynna "Inwokacja".
Kolejnym znanym utworem wieszcza narodowego jest "Reduta Ordona", dzieło to nawiązuje do epizodu powstania listopadowego tzn. obrony słynnej reduty na Woli, gdzie dowodził generał Ordon. Pisarz z niezwykłym kunsztem przedstawił opis sceny batalistycznej, we fragmencie pojawia się aluzja do postawy cara jako człowieka despotycznego, z którym nie liczy się Warszawa. Tragicznym finałem jest wysadzeniem reduty, w tej sytuacji myślano, ze poległ generał Ordon. W rzeczywistości przeżył, musiał wysadzić proch. Cały utwór wywarł wielkie wrażenie na edukacji patriotycznej przyszłych pokoleń Polaków.
Kolejnym utworem jest wierz "Do matki Polski", w którym jest mowa o patriotyzmie w rozumieniu samego autora. W utworze mamy do czynienia z romantycznym obrazem Polaka, w ten sposób spełnia rolę wychowawczą. W dziele poruszono kwestię edukacji młodego Polaka, który od najmłodszych lat winien zaznajamiać się z zasadami działalności spiskowej, konspiracyjnej oraz groźbami więzienia oraz szubienicy.
Utwór nawiązuje do cierpień narodu polskiego, przedstawia rzeczywistą wizję patriotyzmu przepełnionego poświęceniem oraz mroczną, jak również tragiczną biografię młodego pokolenia. Taki obraz pojawiał się często w literaturze polskiej.
Mając na uwadze powyższe spostrzeżenia warto zaznaczyć, że dokonano wybory dzieł patriotycznych Adama Mickiewicza. Każde z nich prezentuje temat patriotyzmu w odmienny sposób. Przewija się tu mit dotyczący działalności spiskowej, buntowniczej oraz postawy określanej mianem wallenrodyzmu. Do głosu dochodzi kult bohaterów ora nienawiść wobec władz carskich oraz głęboki szacunek względem przeszłości ojczyzny oraz tradycji. Wszystkie te tematy i wątki poruszył w swych dziełach Adam Mickiewicz.
