Utwór Słowackiego "Beniowski" oparty jest o temat konfederacji barskiej i koliszczyzny, co jednak nie ma większego znaczenia decydującego o jego charakterze. Tytułowy bohater skonstruowany jest na podstawie postaci hr. Maurycego Beniowskiego, z którego pamiętników korzystał Słowacki. Dzieje Maurycego Kazimierza Zbigniewa Beniowskiego - bo tak nazwał poeta swego bohatera - nie są tu jednak najważniejsze. Można nawet powiedzieć, ze stanowią one tło dla licznych dygresji i komentarzy podejmowanych przez samego autora. Narrator pełni tu funkcję scalającą i właściwie - jak to się okazuje w trakcie czytania - to on jest prawdziwym bohaterem poematu. Jego wypowiedź ma charakter improwizowanego monologu wygłaszanego w obecności słuchacza, który pełni tu rolę głuchego odbiorcy. Jest to więc rodzaj literackiego popisu, sprawiającego wrażenie naturalnego i w pełni żywiołowego, dzięki czemu owa konwersacja z czytelnikiem osiąga szczyty artystycznego mistrzostwa. Mało tego - cała wypowiedź narratora nie jest monotonna - raz pełni on rolę gawędziarza, a innym razem zmienia się w poetę, polemistę, a nawet przywódcę kierującego całym utworem.
W swej głębszej wypowiedzi, Słowacki tworząc postać poety - narratora, pragnie nawiązać kontakt z narodem i uzyskać od zbiorowości wyrazy pełnego uznania. Szuka porozumienia z tymi, którzy noszą w sobie zapowiedź nowej Polski, wykraczają poza ramy emigracyjnego myślenia i są w stanie zrozumieć nowego poetę romantycznego. Tych sprzymierzeńców nazywa Słowacki narodem i wobec tych ludzi pozwala sobie podjąć służbę przywódcy, mającego propozycję swojego politycznego programu. Takie zamierzenia podkreślają indywidualność poety jak i pragnienie przewodnictwa w interesie zbiorowości. Przewodnictwo to jednak nie ma się opierać tylko i wyłącznie na politycznych aspektach, ale również na wyrażeniu własnych myśli i autentycznych uczuć.
