Utwory Adam Mickiewicza zawierają swoistą koncepcję bohatera. Łatwo ją odczytać poprzez odwołanie do powszechnego w epoce schematu bohatera romantycznego.
Był on odzwierciedleniem myśli i postaw młodych ludzi z I. połowy wieku XIX. Charakteryzowały go następujące cechy:
- Młodość zdeterminowana przez uczucie samotności, nieumiejętność odnalezienia sensu własnej egzystencji i linii porozumienia z innymi ludźmi, bunt przeciwko zastanej rzeczywistości.
- Nieszczęśliwa miłość z góry skazana na niepowodzenia, będąca źródło cierpienia i bólu.
- Talent poetycki i romantyczny światopogląd, który dopuszczał istnienie metafizyki, irracjonalizmu i mistycyzmu.
- Próba samobójcza jako reakcja na miłosny zawód, będąca jednocześnie punktem zwrotnym w życiu bohatera.
- Metamorfoza: z nieszczęśliwego, romantycznego kochanka bohater staje się patriotą walczącym o dobro kraju.
- Prywatnie bohatera spotyka porażka, jednak idea, jaką się kierował pozostaje zwycięska.
W młodzieńczym okresie twórczości Mickiewicza jego bohater nosił cechy typowe dla postaci z dzieł Byrona. Taki jest Mickiewiczowski Konrad Wallenrod, rycerz, któremu dane jest poznać jak smakuje prawdziwa miłość, by zaraz potem musiał dokonać tragicznego wyboru i z niej zrezygnować. Konrad nie przechodzi przemiany w dosłownym znaczeniu tego wyrazu, a próba samobójcza ma tu charakter nieodwracalny, kończy się śmiercią. Czynem, który piętnuje bohatera jest dwuznaczna moralnie zdrada, z którą Konrad nie potrafił się pogodzić, a czytelnik ma wątpliwości czy na pewno Wallenrod obrał właściwą drogę postępowania.
Późniejsi bohaterowie utworów wieszcza noszą już cechy typowych bohaterów swej epoki. Przykładem takiej postaci jest Gustaw-Konrad z "Dziadów". Ten młody człowiek ogarnięty został wielki uczuciem miłości, jednak jego zaloty zostały odrzucone, bowiem nie dorównywał ukochanej ani pozycją społeczną ani majątkiem. Zrozpaczony mężczyzna popełnił samobójstwo, by przejść przemianę duchową ("Umarł Gustaw, narodził się Konrad") i narodzić się jako "żołnierz sprawy narodowej", później zaś spiskowiec osadzony w więzieniu za działalność przeciw caratowi. To poeta, który w imię miłości do ojczyzny staje przeciwko samemu Bogu, kierowany dumą i pychą, ale także wiarą w to, że może ocalić ludzkość.
