Jednym z dzieł Juliusza Słowackiego poświeconym powstaniu listopadowemu jest "Kordian". Swój stosunek do idei zrywu niepodległościowego zawarł dramatopisarz szczególnie we fragmencie "Przygotowanie". Ludziom towarzyszą tam piekielne moce. Czołowe osobistości życia narodowego zostają poddane ocenie. I tak:
- książę Adam Czartoryski - skrytykowany jest za lojalizm, niestałość, wyniosłość, wypływającą z pochodzenia.
- Jan Skrzynecki - to człowiek, któremu zarzuca się niezdecydowanie, odsuwanie decyzji, brak aktywnego, energicznego działania: "Wódz! chodem raka przewini, Jak ślimak rogiem uderzy, Spróbuje - i do skorupy Schowa rogi, i do skrzyni Miejskiej zniesie, łanów trupy".
- generał Jan Krukowiecki - "On z krwi na wierzch wypłynie - to zdrajca! A gdy zabrzmi nad miastem dział huk, On rycerzy ginących porzuci; Z arki kraju wyleci jak kruk, Strząśnie skrzydła, do arki nie wróci Kraj przedany on wyda pod miecz". A zatem - zdrajca, obwiniany o klęskę Warszawy i pozostawienie rodaków.
- generał Józef Chłopicki - "Stary - jakby ojciec dzieci, Nie do boju, nie do trudu", nieprzychylny wobec niższych warstw społecznych, wiek ogranicza jego zdolności przywódcze i chęć działania, zatrzymuje się na etapie planowania;
- Julian Niemcewicz - "starzec jak skowronek, zastygły pod wspomnień bryłą" - zagorzały konserwatysta, z tęsknotą patrzący w przeszłość.
- Joachim Lelewel - niby patriota, ale zamknięty w kręgu swoich spraw rodzinnych, ma niesprecyzowane poglądy w sprawie sposobu pomocy ojczyźnie.
Postawa wszystkich czołowych powstańców jest negatywnie oceniona. Ale zarzuty pojawiają się także pod adresem całego społeczeństwa, które nawet w tak ważnej sprawie nie potrafi się zjednoczyć. Szczególnie wyraziście ukazuje to "Spisek koronacyjny" w III akcie utworu. Punktem spornym jest sprawa planowanego zabójstwa cara. Widzimy więc dwa obozy - kler postuluje lojalizm, czekanie, przywołuje ideały mesjanizmu. Natomiast drugi - prosty lud i oficerowie rwą się do walki, pragnąc zemsty za zbrodnie caratu.
Mimo przychylnego stosunku Słowackiego do idei walk powstańczych "Kordian" jest dramatem, który w oglądzie całościowym przesycony jest pesymizmem - na temat przywódców ruchu wyzwoleńczego i niedojrzałego społeczeństwa, osłabionego podziałami. Pokazuje też utwór naiwność wiary w efektywność zamachu na cara dla sprawy polskiej. Przenikliwie zauważa się potrzebę zsolidaryzowania wszystkich w tej walce, bezsensowność działania bez jasnego programu i siły psychicznej konspiratorów. Natomiast podkreślone zostaje dążenie do wyzwolenia i żywe uczucie patriotyczne młodego pokolenia.
Do tego zbioru powodów upadku powstania dodać należy jeszcze te, które wydobyć można z tekstu "Grobu Agamemnona". Czytamy tam: "Polsko! lecz ciebie błyskotkami łudzą; Pawiem narodów byłaś i papugą, A teraz jesteś służebnicą cudzą".
Ponadto pojawia się tutaj motyw szlacheckiej pychy i prywaty, która ogranicza dążenia patriotyczne społeczeństwa i więzi "duszę anielską narodu".
Poeta jest więc niezwykle krytyczny wobec społeczeństwa i jego przywódców, którzy nie spełnili stawianych im wymagań, ale ma do tego prawo, bo krytyce poddaje także swoją osobistą bierność wobec wydarzeń powstańczych.
