Jednym z głównych prądów umysłowych europejskiego renesansu był humanizm. Epoka odrodzenia wykształciła ideał renesansowego humanisty. Ideał ten ukształtował się głównie pod wpływem wzorców wypracowanych w antyku. Humanistą, czyli renesansowym umysłem, nazywano człowieka starannie i wszechstronnie wykształconego, znającego języki obce (także grekę i łacinę), retorykę, gramatykę i historię. Taki człowiek znał również estetyczne kanony piękna, był odważny w głoszonych przez siebie poglądach, krytyczny i dążył do odkrywania prawdy. Humanistę cechowało duże zaangażowanie społeczne oraz ogromny patriotyzm.
Człowiekiem renesansu można bez wahania nazwać Mikołaja Kopernika - wielkiego astronoma i doktora prawa. Dokonał on niezwykłego odkrycia jak na czasy, w których przyszło mu żyć. Zauważył mianowicie, że to nie Słońce obraca się wokół Ziemi, ale Ziemia wokół Słońca. Niestety musiało upłynąć wiele lat, aby dzieło Kopernika pt. "O obrotach sfer niebieskich" zostało uznane przez potomnych.
Wzorem renesansowego poety był tzw. "poeta doctus" - literat nie tylko wszechstronnie i gruntownie wykształcony, ale także umiejętnie rozwijający swoje możliwości artystyczne i swój talent. Jego dzieła odznaczały się pięknym stylem. Przykładem takiego poety jest niewątpliwie Jan Kochanowski. Uznaje się go za "ojca poezji polskiej", który pisał zarówno po łacinie, jak i po polsku. Studiował na różnych uniwersytetach (Akademia Krakowska, Królewiec, Padwa), wiele podróżował (Włochy, Francja, Niemcy) i przez kilka lat związany był z dworem królewskim. Pod koniec życia osiadł w rodzinnym Czarnolesie, gdzie ożenił się z Dorotą Podlodowską i założył rodzinę. Tam też przeżył śmierć swoich dwóch córek: Urszuli i Hanny. Kochanowski jest autorem wielu wybitnych dzieł (fraszek, pieśni, poematów, trenów, dramatu "Odprawa posłów greckich", przekładu psalmów biblijnych), świadczących o jego niewątpliwym talencie i wykształceniu.
Pierwszym autorem piszącym w języku polskim był Mikołaj Rej. Niestety chyba nie można nazywać go humanistą, gdyż ani osobowością, ani typem wykształcenia, ani stylem i sposobem pisania (pisał tylko po polsku) nie spełniał stawianych humanistom wymogów. Mimo iż posiadał dużą wiedzę o antyku, to przytaczane w jego utworach pouczające historie zaczerpnięte z literatury starożytnej uznawał na równi z innymi, np. średniowiecznymi. Widać też wyraźnie, że wybierał z przeszłości to, co było mu potrzebne, a literaturę traktował głównie jak rozrywkę.
Człowiekiem renesansu mogę nazwać również Giovanniego Boccaccio. Ten wybitny poeta włoski przyczynił się do stworzenia klasycznej budowy noweli (wzorcową nowelą jest napisany przez niego "Sokół"). Był on autorem słynnego "Dekameronu" - zbioru stu nowel, które powstały w ciągu dziesięciu dni w 1348 roku w czasie zarazy.
Przywołane przeze mnie postaci można spokojnie nazywać humanistami. Listę ta można jeszcze powiększyć poprzez dodawanie kolejnych nazwisk, np. Leonarda da Vinci czy chociażby Erazma z Rotterdamu. Osoby te wiele wniosły do rozwoju literatury oraz nauki i zdecydowanie wyróżniały się na tle innych ludzi żyjących w epoce odrodzenia. Mianem człowieka renesansu można określać każdego, kogo charakteryzują rozległe zainteresowania, kto kształci się przez całe życie i poprzez rozwój własnej osobowości dąży do osiągnięcia pełni człowieczeństwa.
