Dzieła Jana Kochanowskiego cieszyły się wielkim uznaniem współczesnych a później miały ogromny wpływ na twórczość następnych pokoleń. Wśród wielu twórców nawiązujących do utworów poety wymienić można C.K. Norwida, J. Tuwima, Cz. Miłosza. Chętnie nawiązywano do jego formuł językowych i poglądów na życie i świat, które zawarł w swoich dziełach. Kochanowski był wybitnym twórcą epoki renesansu, był też mędrcem, który potrafił przekonać czytelnika do swoich poglądów. Wiersze Kochanowskiego ukazują wartości duchowe, mówią o życiu i śmierci. Poeta postulował, że warto korzystać z radosnych chwil, cieszyć się życiem. We fraszce "Na dom w Czarnolesie" chwali dom jako jedna z podstawowych wartości życia ludzkiego. Dom jest oazą spokoju, radości. Kochanowski przedstawił program życia szczęśliwego, na który składają się: zdrowie, czyste sumienie, ludzka życzliwość, "nieprzykra starość". W utworze "Na lipę" ukazuje arkadyjską naturę, która dostarcza człowiekowi różnych pożytków, a życie zgodne z nią daje ludziom szczęśliwy byt.

W "Hymnie do Boga" poeta utożsamia Boga ze stwórcą doskonałości świata. Bóg jest budowniczym i Opiekunem świata, który zadbał o urodę ziemi.

(…) Tyś niebo zbudował

i złotymi gwiazdami ślicznieś haftował;

Tyś fundament założył nieobeszłej ziemi

i przykryłeś jej nagość zioły rozlicznemi."

W takim otoczeniu człowiek może czuć się szczęśliwym i żyć długo. Hymn jest hołdem Stwórcy, który dba o ludzi. Wierni odwdzięczają się za Jego hojność, ukazują wspaniałomyślność i potęgę Pana. Wierni proszą o opiekę:

"Bądź na wieki pochwalon, nieśmiertelny Panie !

Twoja laska, Twa dobroć nigdy nie ustanie.

Chowaj nas, póki raczysz, na tej niskiej ziemi;

Jedno zawżdy niech będziem pod skrzydłami Twemi !"

W "Pieśniach" Kochanowski wyraził swój pogląd na życie i świat. Jego zdaniem, człowiek powinien dążyć do szczęścia, chwytać dzień, ale też zachować umiar i cnotę. Szczęście człowieka tkwi w harmonii, w równowadze duchowej. W "Pieśni IX" poeta wyraził pogląd, że cokolwiek dzieje się złego, to los może się odmienić. Kochanowski nawiązuje do filozofii stoickiej i światopoglądu chrześcijańskiego. Przywołuje Fortunę oznaczającą zmienność losu, przekonuje do zachowania dystansu wobec chwil radosnych i tych smutnych. Ufa Bogu, bo człowiek jest Mu podporządkowany i słaby wobec wyroków Stwórcy. Bóg decyduje o losie ludzi, Jego moc jest olbrzymia:

"Ty nie miej za stracone,

co może być wrócone:

siła Bóg może wywrócić w godzinie;

a kto mu kolwiek ufa, nie zaginie."

W "Odprawie posłów greckich" Kochanowski podjął problematykę społeczno- polityczna ówczesnej Polski. Troja była jedynie płaszczem historycznym, jest przenośnią Rzeczypospolitej szesnastowiecznej. Poprzez Troję poeta przedstawił sytuację w państwie polskim, potępił ówczesna magnaterię za brak zainteresowania sprawami ojczyzny, krytykował jej egoizm, prywatę, upadek zasad moralnych. Przesłanie pouczające obywateli, że przekupstwo może doprowadzić do upadku kraju było troska o los ojczyzny.

W "Trenach" opisał poeta ojcowski ból po stracie dziecka, ukazał siebie jako bardzo cierpiącego. Śmierć przedstawił wprost, była nadgorliwym ogrodnikiem ścinającym przedwcześnie młodą oliwkę. Utwory są odzwierciedleniem przeżyć autora po śmierci Urszulki, pogrążeniem się w cierpieniu i ukazaniu kryzysu wartości poety. W "Trenie XIX" Kochanowski poddaje się wyrokowi Bożemu, uspokaja się, bo wie, że odnalazł mądrość, ukazał, że oprócz radości i szczęścia, również cierpienie, rozpacz i ból to też sprawy ludzkie. To przesłanie, "człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce". Maksyma Terencjusz była przecież naczelnym hasłem epoki. Świat w utworach Kochanowskiego to świat zabawy, radości ale też refleksji i zadumy nad sensem życia. Człowiek powinien znosić to, co może przynieść mu los, żyć godnie, cieszyć się życiem, ale też zachowywać się rozsądnie, zachować spokój i troszczyć się o los ojczyzny.