"Historyja o chwalebnym zmartwychwstaniu pańskim" to dramat wczesno renesansowy autorstwa Mikołaja z Wilkowiecka. Na tym przykładzie można omówić wyznaczniki misterium jako gatunku literackiego, tak wiec jego akcja prezentowana była chronologicznie i mówiła o wydarzeniach poważnych w sposób podniosły. Jednak ożywiały ja scenki komiczne, które zapobiegały znużeniu widzów. Nie ma w nim pierwszoplanowych i drugoplanowych postaci, wszystkie mają tę samą wagę. Dramat ten wystawiany był już na scenie symultanicznej. W tym tekście można tez odnaleźć wiele uwag inscenizacyjnych, czyli didaskaliów. Dramat zaczyna się (w akcie pierwszym, jest ich zaś sześć), od rozmowy Piłata z dostojnikami żydowskimi, którzy nakazują mu postawienie straży pod grobem Chrystusa, następnie spotykamy Trzy Marie idące do grobu, Trzeci akt mówi o zmartwychwstaniu Chrystusa z grobu mimo śpiących strażników, czwarty o Jego zstąpieniu do piekieł i wyniesieniu do niebios wszystkich sprawiedliwych, którzy żyli przed jego przyjściem na ziemie, piąty akt ukazuje scenę spotkania Chrystusa z kobieta i, ostatni zaś o Jego rozmowach z uczniami. Choć akcja nie zawiera jakiś zaskakujących zwrotów akcji i była znana widzom, tekst potrafił ich intrygować dzięki świetnemu użyciu języka, wielu barwnym i obrazowym sceną. Po dzisiaj jest wystawiany na deskach teatru, z czego warto przypomnieć jego inscenizację podjęta przez Leona Szilera, czy Kazimierza Dejmka. Moralitet z kolei tym różnił się od misterium, że nie pojawiały się w nim postaci istniejące realnie, a jedynie ujęte jako alegorie konkretnych wartości czy ludzkich zachowań. Typowym moralitetem jest "Kupiec, to jest kształt a podobieństwo Sądu Bożego ostatecznego" Mikołaja Reja. Pojawia się w tym tekście, będącym parafraza bawarskiego oryginału, postać "mercatora", czyli będącego "kimkolwiek", co dawało takiej pracy znamiona uniwersalności i ponadczasowości. Jednak polski tekst jest trzy razy bardziej obszerny niż jego pierwowzór. Wspaniałe i oryginalne są w nim barwne sceny sądu, przytaczane opowieści i przykłady, przedstawione za pomocą jędrnego i ciekawego języka. Tematem tego utworu, jest popularny w tych czasach motyw Sądu Ostatecznego.
