W renesansie zaczęto zwracać uwagę na fakt, iż świat jest piękny. Było to zachowanie zupełnie odwrotne od tego, które miało miejsce w średniowieczu. Świat renesansu był różnorodny i barwny, średniowieczny natomiast szary i mroczny. Świat renesansowy ukształtowany był pod wpływem antropocentryzmu, czyli miał człowieka i jego doczesne sprawy w centrum, teocentryzm, czyli umieszczenie w centrum Boga, ukształtował średniowiecze. Humanizm, czyli główny prąd epoki renesansu, spowodował, że w literaturze głównym tematem stał się człowiek, stworzono nawet kilka jego wizji. Przedstawiały one pewne wzory zachowań, które uznano za najważniejsze.
Jedna z takich literackich wizji należy do Mikołaja Reja. Stworzył on właśnie taki wzorzec w swoim dziele, zatytułowanym "Żywot człowieka poczciwego". Przedstawia on tam ideał gospodarza, właściciela ziemskiego, ponieważ taka osoba jest zdaniem pisarza najodpowiedniejsza. Poznajemy cechy ziemianina, według których należy żyć. Jest on gospodarny, dlatego ma zaplanowaną dokładnie zajęcia na każdą porę roku, dzięki czemu zbiera plony i ma pełną spiżarnię. Gospodarz dba o swoich bliskich. Największą wartością jest dla nie go ziemia, należy ją szanować, ponieważ ona daje nam wiele korzyści, plonów i bogactw. Jest on także bogobojny i wykorzystuje to, co daje mu Bóg. Nie jest mu straszna śmierć i myśl o niej, ponieważ wie on, że jest ona naturalnym zakończeniem naszego ziemskiego życia. Jest on dobrym i pomocnym człowiekiem, solidnym i prawym. Tak kreuje go Mikołaj Rej.
Kolejnego pisarza polskiego renesansu, Piotra Skargę, znamy przede wszystkim z "Kazań sejmowych". W jednym z nich, "Kazaniu o miłości do ojczyzny" przedstawia on swoją wizję patrioty. Według Skargi taki właśnie człowiek jest ideałem. Obywatel, którego opisuje jest zawsze gotowy, by stanąć na staży ojczyzny, a nawet poświęcić dla niej życie. Dba też o innych Polaków, wszyscy są dla niego równymi współobywatelami. Ojczyzna jest dla patrioty godna największych poświęceń, nie szczędzi więc on czasu, ani pieniędzy, aby jej pomóc. Szanuje swoje pochodzenie, rodzinę i herb, zdaje sobie sprawę, że dzięki niej jest na swoim miejscu, w domu. Patriota traktuje ojczyznę, jak swoją matkę, ponieważ zauważa dużo podobieństw. Stawia on sprawy ojczyzny na pierwszym miejscu. Taki wzór znajduje się też u Jana Kochanowskiego m.in. w pieśni "O spustoszeniu Podola", nakłania w niej szlachtę, by wspomagała ojczyznę zwiększeniem wojska i obroną granic.
Jan Kochanowski w swojej poezji tworzy także inny wzór człowieka renesansowego, jakim jest poeta doctus. Jest on artystą, który posiada wszechstronne wykształcenie. Dużo podróżuje do innych krajów Europy, uczy się na tamtejszych uniwersytetach języków obcych i tradycji. Znajduje się on także pod opieką króla. Sam Kochanowski był poetą doctus, czego wyrazem jest fraszka "Do gór i lasów", w której przedstawia krótka swoją biografię. Tak człowiek jest niezwykle otwarty na wszelką nowość, ponieważ zależy mu na ciągłym rozwoju talenty. W pieśni "Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony" Kochanowski zwraca też uwagę, że poeta może dzięki swojej poezji stać się nieśmiertelny.
Wśród ideałów Jana Kochanowskiego znajduje się dworzanin, przedstawiony podczas zabawy, której jednak poeta nie krytykuje. Taki obraz zawiera fraszka "O doktorze Hiszpanie". Bohater bierze udział w biesiadzie i dowcipnie dyskutuje z towarzyszami. Także Łukasz Górnicki w "Dworzaninie polskim" zapisuje swą koncepcję na temat takiego wzoru. Ma się cechować inteligencją, i sprytem językowym, jest wykształcony i kulturalny, potrafi być elokwentny i błyskotliwy w rozmowie, zabawiał innych ludzi interesującą rozmową, ponieważ zna się na różnych sprawach. Ubiera się nienaganni i elegancko.
Jak widać wizja osobowości renesansowych jest niezwykle różnorodna i zawiera kilka wzorów, które są obecne u wszystkich niemalże twórców epoki, którzy je rozpowszechniali. Literatura prezentował więc gotowe recepty, z których mogli korzystać czytelnicy. Ciekawe jest to, że każdy z tych bohaterów sam decydował jaką pójdzie drogą i co będzie robił. Wybierał tę, która była dla niego odpowiednia, czy prowadziła do życia na wsi, dzięki któremu cieszył się życiem na łonie przyrody i pracą; czy do pracy artystycznej, dzięki której mógł poznać świat i literaturę; czy też na dwór królewski, gdzie również wykonywał powierzone obowiązki i korzystał z zabaw dworskich.
