"Dom nad porami roku dom

zwierząt i jabłek

kwadrat pustej przestrzeni

pod nieobecną gwiazdą

dom był lunetą dzieciństwa

dom był skóra wzruszenia

policzkiem siostry gałęzią drzewa."

Zbigniew Herbert

I Wstęp:

W dzisiejszym świecie wszystko bardzo szybko się zmienia; zmiany te dotyczą niemal wszystkich dziedzin naszego życia. Ludzie ciągle odczuwają jakiś niepokój, ponieważ życie nie daje nam stałości i pewności. Niektóre wartości tracą na aktualności. Literatura zachowuje często bardzo ważne sensy, które mają prawdziwą wartość ogólnoludzką, są po prostu uniwersalne. Takim motywem jest dom i bliscy ludzie. Dom kojarzy nam się z dzieciństwem, jest to miejsce naszych powrotów, tutaj czujemy się bezpiecznie, nic nam nie grozi, pełno jest kochanych przedmiotów; naszą rodzinę stanowią ludzie, których kochamy. Razem tworzymy dom, w którym szanujemy się nawzajem, dlatego jest nam w nim dobrze.

Zbigniew Herbert w swoim wierszu zapisuje poetyckie wspomnienia swojego domu, który jest jakby oazą jego dzieciństwa, wzrusza go. Poeta przedstawia dom jako krainę najlepszych wspomnień, radości.

Literatura polska bardzo często odwołuje się do motywu domu, w różnych kontekstach; świadczą o tym przytoczone teksty.

II Rozwinięcie :

1. Dom może być azylem, schronieniem, miejscem bezpieczny, gdzie nic nam nie grozi, do którego chętnie wracamy, ponieważ zapewnia nam szczęście.

a) "Na dom w Czarnolesie" - Jana Kochanowskiego

We fraszce tej jest przedstawiony jest dom, który poeta odziedziczył w spadku, jest on skromny, prosty, nie jest zdobny w "marmury". Ale dla poety jest ważniejsze, aby panowały tam warunki, w których dobrze się mieszka; w takim miejscu można zachować i dbać o swoje sumienie i moralność. Ważny jest szacunek domowników, a także dobre stosunki z sąsiadami, ponieważ to jest miarą szczęścia.

b) "Żywot człowieka poczciwego" - Mikołaja Reja

Jest tutaj zaprezentowany dom gospodarza wiejskiego; jest on częścią świata naturalnego, ponieważ nic nie dzieje się tutaj wbrew niej - gospodarz i jego rodzina mają świat swoich wartości, które wspólnie pielęgnują; są oni uczciwymi ludźmi, utrzymują swój dom z pracy na roli, która jest źródłem bogactwa - daje pożywienie i dary naturalne; dom i wieś tworzą tutaj niemal obraz mityczny, arkadyjski.

c) "Pan Tadeusz" - Adam Mickiewicz

W epopei przedstawiony jest dom - dworek szlachecki, który zawsze przyjmował bardzo wielu gości, dzięki czemu każdy znalazł tutaj swoje miejsce i czuł się bezpiecznie. Goście i domownicy czują się tu bezpiecznie. Zadaniem gospodarza jest dbałość o dostatek, ale też tradycję i obyczaje: "tym ładem(...) domy i narody słyną, z jego upadkiem domy i narody giną". W domu tym zawsze dba się o patriotyzm, jest to ostoja polskości. W takim duchu wychowywane jest młode pokolenie.

Wniosek

Przedstawienie domu jako azylu jest bardzo popularny w polskiej literaturze. Jest to związane z polską tradycją, w której dom i rodzina zajmują bardzo ważne miejsce, ponieważ to właśnie tutaj wychowują się dzieci, wpajane są im zasady etyczne i moralne. Tylko w domu jest możliwe poczucie bezpieczeństwa, ładu wewnętrznego i stabilności. Taki wizerunek nawiązuje do motywu arkadii.

2. Dom przedstawiony jako ruina, jest miejscem sporów, które powodują wiele niedomówień; mieszkańcy są przez to nieszczęśliwi i niespokojni.

a) "Moralność pani Dulskiej" - Gabrieli Zapolskiej

Pani Dulska tworzy w swoim domu atmosferę wiecznego pozoru, przez co staje się ona obłudna; nie dba on tak naprawdę o moralność, traktuje dom jako miejsce, w którym należy ukrywać wszystko, co jest złe i czym nie można się chwalić; nie ma w tym domu szczerości, tylko zakłamanie.

b) "Ferdydurke" - Witolda Gombrowicza

Przedstawiony jest tutaj dom, w którym wprowadza się nowoczesne obyczaje. Nie wychodzi to jednak na dobre, ponieważ nie wiadomo, co jest dobre, co nie. Nie ma tu tradycji, dlatego, że jest ona traktowana jako zniewolenie; nie panują tu żadne wartości moralne.

c) "Inny świat" - Gustawa Herlinga - Grudzińskiego

Jest tu przedstawiony nietypowy dom, ponieważ jest nim miejsce spotkań więźniów i ich rodzin. Jest to wyraz tęsknoty za prawdziwym domem. Ludzie, którzy żyją w obozie cierpią, ponieważ są daleko od domu; to tragiczna sytuacja rozbija wszystkie wartości, które powinny byś pielęgnowane w domach.

Wniosek

W tych tekstach literackich przedstawiony jest dom, który jest zdegenerowany przez różne czynniki. Łączy je to, że niszczą one wszystkie dobre i pozytywne wartości, które powinny tworzyć prawdziwy dom. Nie liczy się tutaj tradycja - niszczy ją albo kłamstwo i obłuda, dziwne nowoczesne obyczaje, albo też tragiczne i pełne bólu wojenne i okupacyjne wydarzenia. Nie jest możliwe, by z takiego miejsca wynieść zasady, które kształtują młodych ludzi.

3. Dom może stać się również świątynią, w której znajduje się jakieś sfera sacrum, przynosząca nadzieję.

a) "Ocalony" - Tadeusza Różewicza

Poeta snuje refleksje, na temat sytuacji powojennej - wszystko zostało zniszczone; w takim przypadku należy stworzyć nowy dom, czyli również nowe wartości, słowa, dzięki czemu uda się odnaleźć nadzieją i wiarę. Tylko w otoczeniu jakiś stałych i pozytywnych wartościach może żyć człowiek.

b) "Pan Tadeusz" - Adama Mickiewicza

Jest to ostoja świętości, która wynika z poszanowania tradycji, ale też religii. W dworku szlacheckim hołduje się i dba o modlitwy; poeta zwraca się już w "Inwokacji" do Panny Świętej z Częstochowy i Ostrej Bramy, aby zaprowadziły go do domu: "Tymczasem przenoś moją dusze utęsknioną/ do tych pagórków leśnych, do tych łąk zielonych/ szeroko nad błękitnym Niemniem rozciągnionych".

Wniosek

Taki obraz domu jest bardzo mocna związany z tradycją chrześcijańską. Dzięki niemu postrzega się dom jako miejsce święte, w którym zachowane są ważne dla ludzi wartości, do których chcą wracać.

III PODSUMOWANIE :

Dom często pojawią się w polskiej literaturze, co świadczy o tym, że zajmuje on w naszej kulturze ważne miejsce. Z domem wiążą się wszystkie wartości i tradycje, które potem świadczą o tym, skąd pochodzimy i kim jesteśmy.