Celem literatury w średniowieczu było przedstawić model człowieka doskonałego. Treść każdego utworu miała mieć charakter moralizatorski i dydaktyczny. Wszystkie warstwy społeczne miały swoje wzorce, najczęściej zaczerpnięte z literatury, do których się chciały upodabniać. Literatura współczesna wciąż odnosi się do tych wzorów wykreowanych jeszcze w epoce średniowiecza. Dzieje się tak, gdyż ta epoka pozostawiła wielkie ideały, z których do dnia dzisiejszego ludzie czerpią.
Częstymi bohaterami w literaturze średniowiecza są wojownicy i rycerze. Pisano o nich wiele utwór, aby sławić ich męstwo i wielkie dokonania. Podziwiani przez ludność, stawali się wzorami do naśladowania dla mężczyzn. Ze względu na surowość kodeksu rycerskiego, niestety bardzo niewielu rycerzy rzeczywiście godnie spełniało wszystkie jego założenia.
Dzisiaj też bliskie naszym sercom są cechy najmężniejszych rycerzy. Już od najmłodszych lat każdy wybiera sobie odpowiadające mu wzorce i stara się wyszukiwać sobie godne autorytety. W dziecinnych zabawach bardzo popularne są postawy i bohaterowie wyjęci prawie wprost z wieków średnich. Cechy takie jak lojalność, patriotyzm, honor i odwaga, to tylko niektóre z tych, które wciąż dzisiaj są wysoce cenione. Inne, takie jak religijność, są coraz bardziej usuwane w niepamięć. Nasza cywilizacja utraciła autorytet Boga i ludzie przestali żyć w imię głównych zasad wiary.
Zbigniew Herbert w Przesłaniu Pana Cogito stara się czerpać ze średniowiecznego wzorca rycerza, ukazując człowieka idealnego współcześnie. W następujących po sobie strofach wymienia te najbardziej istotne cechy człowieka. Na zakończenie wiersza, poeta podkreśla cechę, która wydaje mu się najbardziej wartościową, a jest nią wierność. Każdy powinien być wierny temu, co jego zdaniem jest najważniejsze i nie może zbaczać z wcześniej obranego przez siebie toru idei i postanowień. Brakuje jednak ludziom współczesnym motywatorów. Większa część jest skoncentrowana jedynie na dobrach materialnych i zyskach jakie mogą czerpać. Zbigniew Herbert zgadza się z tym, że życie cnotliwe nigdy nie zostaje właściwie wynagrodzone, ale umożliwi nam spokojne sumienie i zachowa czystą duszę.
Nasza cywilizacja dale nam możliwość wyboru własnej drogi i obrania sobie takich wartości, jakie chcemy wyznawać, jest to wielka przewaga nad tym co było w poprzednich epokach. Każdy kreuje swój własny wizerunek człowieka wzorcowego. Może to być człowiek fizycznie, umysłowo lub emocjonalnie doskonały. Najistotniejsze jest to, że możemy sami stworzyć ideał godny nas, nam odpowiadający i zmierzający do celów jakie sami obierzemy.
