Epoka oświecenia to pierwszy okres, kiedy zmieniło się postrzeganie świata oraz ludzi w tak ogromnym stopniu. Patrzenie na życie społeczne i kulturalne uległo ogromnym zmianom. Jest to wynikiem wykształcenia się nowej mody, która doprowadziła do wzrostu liczby myślicieli i filozofów. Najważniejszymi oświeceniowymi ideami był racjonalizm, który szerzył pogląd, ze za pomocą rozumu człowiek może do wszystkiego dojść i wszystko poznać. Drugim istotnym poglądem był empiryzm, dla którego nie rozum, a doświadczenie i obserwacją są tym, co pozwoli wytłumaczyć różne zjawiska. Obydwa kierunki spowodowały, że powstał ateizm i deizm. Według deistów Bóg stworzył świat, prawa, ale nie ingeruje w dalszy jego bieg, natomiast według ateistów Boga nie ma zupełnie.
Racjonalizm został stworzony przez wielkiego filozofa Immanuela Kanta, który powiedział: "Postępuj zawsze tak, jakbyś chciał, aby zasada twego postępowania stała się powszechnie obowiązującym prawem". Według autora tych słów to właśnie jest tak zwany imperatyw kategoryczny, który charakteryzował się obojętnością wobec istnienia Boga, czyli nie potwierdzanie i nie negowanie jego bytu. Jednak ta filozofia spotkała się z wieloma głosami krytyki, ponieważ zarzucano jej, że nie da się jej użyć we wszystkich sytuacjach. Natomiast w konflikcie dwóch równorzędnych prawd nie można powiedzieć, że któraś jest z nich właściwa i odpowiednia.
Innym myślicielem epoki oświecenia jest Wolter. Swoje przemyślenia na temat życia ludzkiego przestawił najdobitniej w utworze zatytułowanym "Kandyd". Powiastka ta jest skierowana przeciwko skrajnie optymistycznej filozofii oświeceniowej. Główny bohater wraz ze swoim mistrzem Panglossem opowiada się za optymizmem, jednak w miarę konfrontacji tej teorii z rzeczywistością okazuje się, że jest ona niedorzeczna. Sensem powiastki są słowa wypowiedziane przez uczonego starca Marcina: "Cnota i szczęście na świecie są rzadkie".
Drugim wybitnym myślicielem epoki był Jan Jakub Rousseau. Przynależał do grupy encyklopedystów, ale potem w wyniku poróżnienia poglądowego zainicjował powstanie nowego kierunku w literaturze, czyli nurtu sentymentalnego. Jego światopogląd zakładał, że człowiek rodzi się dobry, natomiast psuje go cywilizacja, która opiera się o własność i to doprowadza do jego deprawacji. Dlatego jego głównym hasłem było "powrót do natury". Według niego człowiek musi iść za głosem serca i emocji, musi być uwrażliwiony na piękno. W jego dziełach dwoje zakochanych często przeżywa nieszczęśliwą miłość, bo popadają w sprzeczność fałszywych norm społecznych.
Ojcem teorii poznania był John Locke. Teoria ta utworzyła pewien system pojęciowy, który stał się potem podłożem dla innych poglądów filozoficznych, na przykład dla empiryzmu. Powstał on na poglądach Kartezjusza o jasności myślenia. Zamierzeniem Locka było utworzenie systemu pojęciowego, który byłby tak jasny i prosty jak system kartezjuszowski. Do nowatorskich poglądów należy zaliczyć pomysł, jakoby idea zawarta w rozumie człowieka nie była tajemnicą, samoistnym bytem, ale wynikiem analizy odczuć zmysłowych dostarczonych za pomocą umysłu.
W oświeceniu bardzo wiele się zmieniło. Jest to ważna epoka, z czego nie zdajemy sobie nawet sprawy. Dzięki tym czasom doszło do ogromnego postępu w medycynie, która przyczyniła się do zwiększenia ilości ludności o prawie połowę. W oświeceniu powstały rozpowszechnione potem myśli społeczno-ekonomiczne, do których należał m.in. kapitalizm. Dlatego ten okres w dziejach Polski pozostawił ślad do dnia dzisiejszego, ponieważ idee narodzone wtedy są wciąż aktualne i rozpowszechniane.
