"(…) Jedno nasi szaleni, swawoli, źli i przedajni tę ziemię zamieszkują! (…)" Według Wrzeszczowicza - bohatera występującego w "Potopie" Henryka Sienkiewicza- tak właśnie można w skrócie opisać Polaków żyjących w XVII w. Ludzi tych charakteryzowała przede wszystkim obojętność, jeśli chodzi o dobro swego kraju, a także brak p[patriotyzmu. Pewien fragment tej powieści dokładnie opisuje wszelkie wady, jakie można zauważyć, oceniając zachowanie Polaków. Zwrócono w nim uwagę na to, że Polacy zasługują na klęskę, ponieważ sami do niej doprowadzili. Okazuje się, że dobre chęci jednostki nie są w stanie poprawić złej sytuacji w kraju, ponieważ ważne jest to, aby cały naród zaczął się integrować i wspólnie działać dla dobra państwa. We fragmencie tym powiedziano, iż wśród Polaków brakuje dyscypliny i oddania dla swego kraju. Nawet król nie cieszy się autorytetem wśród obywateli, a rządy sprawowane przez ludzi są nietrwałe i bezowocne. Cnoty obywatelskie mają dla większości znikomą wartość, a to prowadzi między innymi do braku jedności wśród ludzi. Wrzeszczowicz, który z ogromnym rozgoryczeniem i ironią mówi o postępowaniu Polaków, wskazuje na fakt, że ludzie ci nie zasługują na wsparcie i pomoc osób postronnych. Mówi także, iż Polacy są ludźmi bez wiary i sprawiedliwości.
Opisany powyżej fragment "Potopu" skupia się głównie na wadach, jakimi odznaczali się Polacy i stawia ich w niekorzystnym świetle, natomiast kolejny, na który chciałbym zwrócić uwagę to wypowiedź królowej na temat Polaków. W swoich słowach nie stara się usprawiedliwiać postawy Polaków, a raczej dokonuje obiektywnej oceny. Zgadza się z faktem, że: "(…) zawinił ten naród ciężko, zgrzeszył przez samowolę i lekkość (…)", jednak stwierdza także, że nie ma na świecie narodu i ludzi, którzy nie popełniają błędów. Zwraca uwagę na to, iż Polacy szybko okazali skruchę za swoje dotychczasowe postępowanie. W swojej wypowiedzi królowa wspomina, że ludzie ci: "(…) już się obejrzeli, już przychodzą, bijąc się w piersi (…)". Są nawet gotowi poświęcić życie za swoją niewierność. Taka skrucha nie może pozostać niezauważona. Z tego fragmentu wynika, że zachowanie Polaków było chwilowe i szybko zdali sobie sprawę z popełnionych błędów, a następnie robili wszystko, aby je naprawić.
Oba fragmenty są kontrastowe, jednak drugi jest obiektywną oceną, a nie jedynie krytyką ukazaną w pierwszym fragmencie.
