Ludzie stale się zmieniają i wpływają na świat. Ale czy te nieustanne zmiany łączą się z ewolucją naszych charakterów? Czy też ludzie mają uniwersalne cechy, które charakteryzują nas od zawsze, czy może ludzki charakter to kwestia indywidualna? Może istotny wpływ na nasze postrzeganie świata ma epoka, w której przyszło nam żyć? Myślę, że nie jest ważne, w jakim momencie historycznym się urodziliśmy. Ludzkie charaktery przekształcają się pod wpływem zdarzeń, których są uczestnikami i doświadczeń, które są ich udziałem. Przykładem mogą być niektórzy bohaterowie Młodej Polski - przyszło im żyć w tej samej epoce, a jednak tak bardzo się od siebie różnią.
Istotne jest zauważenie tego, że oprócz cech charakteru ludzi rozdzielają także granice społeczne. Można by szukać podobieństw łączących Jagnę - bohaterkę "Chłopów" i Tomasza Judyma z "Ludzi bezdomnych". Pochodzili z różnych środowisk, byli inaczej wykształceni, mieli inne życiowe priorytety. Jagna była najpiękniejsza dziewczyną we wsi - uwielbianą przez tamtejszych mężczyzn, nie lubianą przez ich żony. Ale nie było to dla niej istotne, nie przejmowała się zdaniem innych ludzi. Miała artystyczną duszę, była indywidualistką. Nikt jej nigdy nie nauczył, jak ma się zachowywać. Matka była dla niej zbyt pobłażliwa, nie zmuszała jej do pracy, co na wsi było nienaturalne. Myślę, że z takiego sposobu wychowania wynikało dziwne postępowanie Jagny - zapewne sądziła, że ma nadzwyczajne prawa i przywileje.
Natomiast zupełnie inne były powody, dla których Tomasz Judym wyrósł właśnie na takiego mężczyznę, jakiego poznajemy w powieści. Uważam, że najważniejsza motywacja jego działania wynikała z pochodzenia społecznego. Jego dzieciństwo było trudne i nie dawało nadziei na skończenie studiów medycznych. Pomoc okazała mu ciotka, która opiekowała się nim później. Natomiast ojciec z bratem ciągle mieszkali w fatalnych warunkach. Właśnie dlatego, że Judym znał biedę, chciał ją zwalczać w dorosłym życiu za wszelką cenę. Dla swoich planów poświęcił uczucie do kobiety i możliwość założenia rodziny. Na jego charakter wpływ miało trudne dzieciństwo oraz obcowanie z ludzkim cierpieniem.
Nie tylko młodopolskie utwory pokazują bohaterów, którzy bardzo się zmienili psychicznie pod wpływem intensywnych przeżyć i ważnych zdarzeń. Bohaterka "Chłopów" - Hanka - na początku jest uległą mężowi płaczką, która nie potrafi nic zrobić bez wiedzy Antka. Ale kiedy odkrywa zdradę męża z Jagną i gdy Boryna wypędza syna z rodziną z domu, kobieta okazuje się wystarczająco silna, by walczyć o swoje. Zmienia się w silną i odważną Hankę, której dotąd nikt nie znał. Niespodziewany impuls może więc spowodować głęboką przemianę i uwolnić nieznane siły drzemiące w każdym z nas.
Jednakże są też ludzie, którzy nie potrafią się zmienić. Taką postacią jest Aniela Dulska z "Moralności pani Dulskiej". Jako bezkrytyczna w stosunku do siebie i swojej rodziny żyje w ustabilizowanym światku, który sobie wymyśliła. Najważniejsze jest, by miała pieniądze, a ludzie nie mówili o niej źle.
Na podstawie przywołanych przykładów można stwierdzić, że człowiek staje się takim, jakiego wymagają od niego okoliczności życia. Zdarza się, że niespodziewane wydarzenia i skomplikowane sytuacje zmieniają charakter ludzi. Wtedy człowiek albo postanawia się temu przeciwstawić i walczyć, albo poddaje się od razu i załamuje. Dlatego warto przemyśleć, jak sami postępujemy w życiu - najważniejsze, aby nie sprawiać bólu i cierpienia innym ludziom.
