Frazeologia jest działem leksykologii, który bada utrwalone w danym języku połączenia wyrazowe. Termin pochodzi od francuskiego wyrazu "phrase", tzn. zwrot, frazes, fraza muzyczna. Nazwą ta określa się zasób charakterystycznych dla danego języka frazeologizmów, czyli związków frazeologicznych.
Ich podziałem rządzą kryteria formalne (gramatyczne) i semantyczne.
Ze względu na budowę gramatyczna frazeologizmy dzielą się na : wyrażenia, zwroty i frazy.
Pierwsza kategoria obejmuje połączenia, których najważniejszym elementem jest rzeczownik (przymiotnik, imiesłów przymiotnikowy, przysłówek), np. "dużo padać". Najważniejsza częścią zwrotu jest czasownik (imiesłów przysłówkowy), np. "kochać się na zabój".
Frazy to np. przysłowia, maksymy i sentencje, czyli zdania o ustalonym charakterze, np. "Mądry Polak po szkodzie". Fraza w znaczeniu podstawowym jest połączeniem podmiotu i orzeczenia, tworzących zawsze związek zgody , np. "Deszcz pada"
Ze względu na zespolenie znaczeniowe frazeologizmy mają charakter stały, luźny lub łączliwy. W pierwszym przypadku nie można zmienić połączenia, np. "Patrzeć przez różowe okulary", co znaczy patrzeć na świat z optymizmem, być optymistą. Jeśli wstawimy np. "czarne okulary" cały związek zmieni znaczenie, będzie obrazował pesymistyczny sposób postrzegania świata. Przykładem stałego zespolenia znaczeniowego jest np. "drewniany dom" . Frazeologizmy łączliwe najczęściej przybierają formę ograniczoną, np. słowa łączące się tylko z rzeczownikami osobowymi, np. upadła (kobieta, budowla, itp.), rzadziej jednostkową, co oznacza, że dany element łączy się tylko z jednym, konkretnym wyrazem, np. czasownik "broczyć" z rzeczownikiem "krew". Łączliwość może mieć charakter regularny lub nieregularny.
Najczęstszymi źródłami frazeologizmów są: mitologia, treści biblijne, literatura, film, a obecnie - coraz częściej reklama. Frazeologizmy antyczne są bardzo bogate, by wymienić wśród biblijnych; "zakazany owoc", "wdowi grosz", "hiobowe wieści', a wśród mitologicznych: "piętę Achillesa", "wieniec laurowy", "syzyfowe prace".
"balzakowski wiek", "walczyć z wiatrakami", "martwe duszy" - te frazeologizmy znamy dzięki literaturze europejskiej. Rodzima twórczość jest również źródłem wielu związków frazeologicznych, by wymienić "ideał sięgnął bruku", "Mów do mnie jeszcze".
Dzięki reklamie funkcjonują powiedzenia: "cukier krzepi", "nie ze mną takie numery".
Również subkultury i środowiska zawodowe wprowadzają do języka ogólnonarodowego frazeologizmy: "hamuj na zakrętach" (szoferskie), "co jest grane?" (kręgi aktorskie). Ludowe obrzędy leżą u podłoża takich zabawnych frazeologizmów jak : "lelum-polelum", "fiksum- dyrdum", "figle-migle".
Innym interesującym przykładem frazeologizmów są idiomy, czyli związki wyrazowe właściwe jedynie danemu wyrazowi (idiomy angielskie, francuskie), nieprzetłumaczalne na język obcy.
Frazeologizmy wzbogacają język, umożliwiają tworzenie interesujących komunikatów językowych, są inspiracją wielu badań językoznawczych.
W codziennej komunikacji są jednak również źródłem wielu błędów. Popularne wśród użytkowników języka polskiego są tzw. tautologie, czyli niepotrzebne powtórzenia wyrazów, np. "wracać z powrotem", "prasa pisana", "Co jakiś czas rzadko wybucham gniewem".
