"Grażyna" Adama Mickiewicza, to powieść poetycka napisana w 1823 roku, wydana razem z II cz. "Dziadów". Jest to powieść poetycka, czyli "utwór wierszowany z wyraźnie zarysowaną akcją". Tematem przewodnim powieści, jest konflikt głównego bohatera ze społeczeństwem - staje się wyobcowany i samotny.

Główną postacią tego utworu jest Grażyna - żona Litawora, księcia nowogródzkiego panującego na Litwie.

Miejscem akcji utworu jest Litwa. Poemat opisuje walkę tego kraju z Zakonem Krzyżackim.

Główna bohaterka jest przez Mickiewicza dokładnie opisana:

" Powagą zadziwia, a świeżością znęca:

zda się, że lato oglądasz przy wiośnie;

Że kwiat młodego nie stracił rumieńca"

Jak na kobietę jest postawna, wysoka, potrafi szybko podejmować decyzje (często pomaga i radzi swojemu mężowi).

"Ona się jedna w dworze całym szczyci,

Że bohaterską Litawora postać,

Wzrostem wysmukłej dorówna kibici."

Potrafi jak wojowie litewscy władać mieczem, stroni od igły, wrzeciona traktując je jak:" niewieście zabawy". Często wyrusz na polowania, ubrana w męski strój, Myli to mieszkańców, którzy składają jej hołdy jakby spotkali księcia. Ma duży wpływ na swojego męża, często razem z nim rozmawia o losach kraju. Osoby nawet blisko związane z parą królewską, nie mają pojęcia o silnej pozycji Grażyny.

"Owszem cudzemu pilnie kryła oku,

Z jaką potęgą w sercu męża władnie;

Nawet baczniejsi i bliżsi jej boku

Nieprędko mogli zbadać i niesnadnie."

Stara się pomagać mężowi w rządach, lecz potrafi stać z tyłu, nie zaznaczając swojej władzy.

Chcąc pomóc Litwinom, przeciwstawia się woli męża i pomaga Litwinom w walce. Zrobiła to ze szlachetnych pobudek, chciała uratować swój kraj i wiarę w odwagę Litawora.

Jej postawa jest godna podziwu. Poświęca siebie w imię lepszej sprawy. Staje się typowym przedstawicielem bohatera romantycznego. Jest symbolem, poświęcenia się jednostki na rzecz całego narodu. Charakteryzuje ją olbrzymia odwaga, wiedząc o tym, że nigdy nie uczestniczyła w walce decyduje się na taki krok. Nie przerażała ja myśl, że najprawdopodobniej zostanie zabita. W walce wojowie litewscy nie poznają jej, dopiero, gdy zostaje ranna, podbiega do niej Rymwid i poznaje po głosie, że to nie Litawor uczestniczył w bitwie. Grażyna nakazuje mu dochowanie tajemnicy i nie ujawnienie prawdy. Grażyna umiera. Przygotowano stos pogrzebowy, jak dla księcia. Litawor dziwi się i pyta, czyje zwłoki zostaną spalone na stosie.

"Niewiasta, choć ją męska zbroja kryje,

Niewiasta z wdzięków, wdzięków bohater z ducha;"

Książę, nie może znieść rozpaczy i rzuca się na stos pogrzebowy.

Taka symbolika ceremonii pogrzebowej została celowo podkreślona przez Adama Mickiewicza.

Kiedy umierał mężczyzna, budowano dla niego stos, na którym miał być uroczyście spalony. W trakcie pogrzebu, żona rzucała się w płomienie, aby umrzeć razem z nim. W "Grażynie" to Litawor, przejmuje rolę żony.