PRZYIMEK

nieodmienny; zawsze wymagana przydawka; pełni funkcje łączącą; nie ma konkretnego znaczenia (znaczenie abstrakcyjne); należy do wyrazów funkcyjnych; cel, czas, miejsce

Wyrażenia przyimkowe: przyimek + część mowy

np.

  • przyimek + rzeczownik: w artykule
  • przyimek + związek rzeczowy: mojego artykułu

w funkcji rzeczownika z innymi częściami mowy, np. dobry artykuł

W tych formach przyimek narzuca formę przypadka pozostałym elementom.

Niektóre formy przyimków rozszerzają się o „e”: „nade”, „pod” - „pode”, „w” - „we”

Powstanie form uwarunkowane jest historycznie i semantycznie na poziomie fonetyki.

Problem współfuncyjności polega na synonimowości funkcji. Kilka przyimków pełni te same funkcje, np. konstrukcje o znaczeniu celu. Ale ich zakres używania często się rozłącza: dla matki - do matki

  • relacja fonalno-gramatyczna: czasownik przyjmuje taką liczbę, jak forma rzeczownika; podmiot-orzeczenie

(kto) Załoga (co zrobiła) wyszła na ląd.

  • relacja znaczeniowa - konkretne znacznie danych leksemów

Problem: leksemy zbiorowe

Wujostwo przyszli, bo Oni przyszli

2 poł. XXw - połączenie rzeczownika zbiorowego z liczbą mnogą

Abstrakcyjne  zbiorowe = liczba pojedyncza

Miłość i nienawiść przychodzi nagle.

  • kobieta + zwierze = zawsze rodzaj męski: np. Pani i jej pies przeszli obok bloku
  • kobieta + dzieci = rodzaj niemęskoosobowy, np. Kobieta i dziecko uratowali się.

Orzeczenie w prepozycji - PRZED podmiotem: l. poj, l. mnoga

Orzeczenie w postpozycji - PO podmiocie; l. mnoga

Interpozycja - orzeczenie rozdziela podmiot