Albert Camus – życie i twórczość

ŻYCIORYS

Albert Camus, w Polsce jest znany głownie jako powieściopisarz, jednak należy pamiętać, że był dramaturgiem i reżyserem teatralnym, dziennikarzem i eseistą. W 1957 roku otrzymał literacką nagrodę Nobla.

Albert Camus urodził się 7 listopada 1913 roku w Algierze, w miejscowości Mondovi. Pochodził z ubogiej rodziny, jego ojciec pracował jako robotnik rolny, matka najmował się do służby. Ojciec wywodził się z Alzacji, zginął na początku pierwszej wojny światowej w bitwie pod Marną. Wtedy Alfred wraz z matką i starszym bratem przenosi się do dzielnicy robotniczej w Algierze. Uczęszczał do szkoły podstawowej, okazał się bardzo zdolnym uczniem, zdołał uzyskać stypendium, dzięki któremu mógł pójść do liceum. Interesuje się przede wszystkim literatura współczesna, z zachwytem zaczytywał się w powieściach J. Konrada, A. Gide`a, Malraux, F. Dostojewskiego i L. Tołstoja. Jednocześnie z zapałem uprawia sport, należąc do piłkarskiego klubu "Raing".

W 1930 roku zdaje maturę, wtedy też nasilają się u niego objawy gruźlicy. Marzy o życiu twórczym. Wyjeżdża do wuja zaczyna studia humanistyczne. Spotyka tam wybitnego pisarza i filozofa Jeana Greniera. Albert jest pod wrażeniem tej osobowości, zaczyna też pilniej interesować się filozofią, która wkrótce włącza w tok swoich studiów. W czasie studiów zetknął się tez z ugrupowaniami socjalistycznymi, postanawia przyłączyć się do ich działalności, w 1932 roku zostaje członkiem Młodzieży Socjalistycznej. W roku 1933 zmiany następują w jego życiu osobistym, Silone Hie godzi się zostać jego żoną. Albert szukając stałego zajęcia, podejmuje różne prace, między innymi urzędnika w merostwie czy w Instytucie Meteorologii. Coraz bardziej wciąga się w działalność polityczną, w 1934 roku wstępuje do Partii Komunistycznej. Zaczyna działać, szerząc propagandę wśród Muzułmanów. Jego małżeństwo rozpada się zaledwie po roku, rozwód miał miejsce jeszcze w 1934 r. działalność twórcza Camusa mogła się rozwinąć dzięki nowej placówce, jaka powstała w Algierze w 1935 roku. Wtedy to w ramach działalności domu kultury powstaje "Theatre du Travail". Camus podejmuje się przekładu powieści i innych utworów niescenicznych na język teatralny, adaptuje więc między innymi antyhitlerowskie utwory Malraux (np. "Czas pogardy"). Teatr go fascynuje, zaczyna też występować jako aktor. W 1936 roku rusza wraz z zespołem w turnee do Europy, wystawiają swoje sztuki między innymi w Pradze, Wiedniu, Dreźnie czy Wrocławiu. W tym czasie Camus realizuje też swoje największe marzenie - pisze książkę. "LEnvers et L`Endroit" ukazuje następnego roku. Camus coraz bardziej odczuwa skutki choroby, rezygnuje z członkostwa w partii i oddaje się działalności artystycznej, teatrowi i literaturze. Nie zmienia jednak przekonań politycznych, czego dowodzi późniejsza współpraca z lewicowym pismem "Alger Republicain". Ciekawość pcha go w liczne podróże, zwiedza Europę, m.in. Niemcy, Austrie, Włochy, Szwajcarię. W wrześniu 1939 roku na wieść o wkroczeniu armii niemieckiej do Polski decyduje się wstąpić do wojska. Jednak nie zostaje przyjęty, ponieważ choroba czyni go niezdolnym do służby. Wyjeżdża do stolicy, właściwie dopiero teraz ma możliwość poznać Francję. Zaczyna pisać dla "Paris Soir", jednak rezygnuje , gdy przekonuje się, że pismo staje się coraz bardziej proniemieckie. Nie przerywa jednak pracy pisarskiej i powstają wówczas zbiór esejów "Mit Syzyfa" i powieść "Obcy". Żeni się po raz drugi, wybranką jest Francie Faule. Gruźlica cały czas postępuje i wymaga leczenia. Zdecydowany przeciwnik hitlerowskiego terroru wiąże się z ruchem oporu, zakłada nawet grupę i pismo "Combat", również będącą organem oporu, tam też publikuje "Listy do przyjaciela Niemca". Od roku 1944 pismo nie jest już konspiracyjne i Camus może w nim pracować oficjalne. Po wojnie wraca do swoich ulubionych zajęć teatru i pisania. Wtedy to powstaje dramat "Kaligula" (1945 r.) i powieść "Dżuma" (1947 r.) Trzecią pasją są podróże, 1949 znów rusza na daleką wyprawę, tym razem do Ameryki Południowej.

W 1951 roku ukazała się książka Camusa "Człowiek zbuntowany", Camus jest ostro krytykowany za nihilizm, w wyniku sporów wokół utworu doszło nawet do zerwania stosunków z Rastrem (egzystencjalistą), z którym znał się od dawna. Rezygnuje z posady, jaką mu zaproponowano w UNESCO, jest to wyraz sprzeciwu wobec przyjęcia do organizacji frankistowskiej Hiszpanii. Cały czas pisze, powstają kolejne powieści i spektakle (m.in. "Upadek"). w 1957 Albert Camus zostaje laureatem literackiej Nagrody Nobla. Trzy lata później ginie tragicznie w wyniku wypadku samochodowego.

TWÓRCZOŚĆ

Albert Camus, filozof z wykształcenia, szukał własnego systemu, w którym mógłby odnaleźć cel życia. W swoich rozważaniach wyszedł od egzystencjalizmu i nihilizmu, co jest widoczne szczególnie w jego wczesnych utworach. Przełom widoczny jest najbardziej w "Człowieku zbuntowanym", Camus próbuje się wyzwolić z nihilizmu, odnajduje sens w buncie. Nawet bunt przeciw bezsensowi jest jakimś działaniem. Uważa, bunt przeciwko złu oraz twórczość pozwalają odnaleźć w życiu jakiś sens. Jest to wiec filozofia pozytywna o głębokim filozoficznym przesłaniu. Przesłanie jakie zawiera w swoich utworach mówi o potrzebie solidarności w walce ze złem. Camusa nazywano egzystencjalistą, jednak jego późniejsze utwory zdecydowani temu przeczą. Bohater Camusa to człowiek zdecydowany, wie jak trzeba postępować, to człowiek , który wyznaje zasady moralne, nie ustala ich sam w niepewności. Konieczność przeciwstawiania się złu to podstawowy obowiązek człowieka. A zło to krzywda drugiej osoby. Nie jest też zatrwożony wizją śmierci. Sam Camus wyparł się filozofii egzystencjalnej , mówiąc: "nie jestem zbyt wielkim entuzjasta zanadto już sławnej filozofii egzystencjalistycznej - i - szczerze mówiąc - uważam, iż jej konkluzje są fałszywe. Ale prezentuje ona wielką przygodę myśli".

Doskonałym obrazem poglądów Camusa jest powieść "Dżuma", w której autor wykłada własną koncepcję zła i człowieczeństwa. Postawa głównego bohatera Doktora Rieux, jest postawa prawdziwie ludzką. Camus ukazuje jak wobec zła należy się zachować, próbuje też odpowiedzieć na pytanie źródła zła.

W historii epidemii w Oranie Camus próbuje przekazać swoje stanowisko na temat człowieczeństwa, prawdziwym człowiekiem, tj. takim, który zachowuje się w sposób godny jest postać doktora Rieux. Na jego przykładzie pokazuje autor, jaką postawę należy przyjąć wobec zła, niezależnie od jego postaci, tzn. niezależnie od tego czy objawia się ono jako epidemia, wojna, czy jakiekolwiek inne nieszczęście. Człowiek m a moralny obowiązek przeciwstawiać się złu, walczyć z nim wszelkimi dostępnymi środkami. Znamienne jest to, ze bohater, wyraziciel myśli autora, nie uznaje tego za heroizm, uważa że to zwykła powinność. Doktor Rieux mówi: "Sądzę, że nie mam upodobania do bohaterstwa i świętości. Obchodzi mnie tylko, żeby być człowiekiem. […] Człowiek powinien bić się w obronie ofiar." To nie jest egzystencjalna rozpacz, to dumna postawa wobec życia. W postawie doktora ważna jest też tolerancja i wyrozumiałość, sam obiera bardzo trudną drogę moralną, jednak nie narzuca jej innym. Uznaje prawo innych ludzi do własnych decyzji i choć sam nie ma wątpliwości, ze musi zostać, rozumie tych , którzy chcą uciekać.