Jan Kasprowicz należy do najciekawszych i najwybitniejszych poetów urodzonych w Polsce. Przyszedł na świat w rodzinie chłopskiej w Szymborzu, mieścinie położonej niedaleko Inowrocławia. Do gimnazjum uczęszczał właśnie w tym mieście, a także w placówce oświatowej tego typu w Poznaniu. Naukę kontynuował na Uniwersytetach w Lipsku oraz Wrocławiu. Związał się z ruchem socjalistycznym. Od roku 1899 mieszkał we Lwowie, gdzie został zatrudniony w tamtejszym periodyku "Kurier Lwowski". W roku 902 przeszedł do "Słowa Polskiego". W tych czasopismach ukazywały się jego recenzje literackie i teatralne, artykuły polemiczne oraz teksty programowe. W roku 1909 otrzymał profesurę na Uniwersytecie Lwowskim. Odrzucił propozycje wejścia do kapituły Akademii Umiejętności w Krakowie.

W roku 1893 stanął na ślubny kobiercu z Jadwigą Gąssowską, która nawiązawszy po kilki lata płomienny romans ze Stanisławem Przybyszewskim wystąpiła o rozwód i otrzymała go. Kolejny raz związał się Kasprowicz węzłem małżeńskim w roku 1911, a jego wybranką była Rosjanka Maria Bunin.

Siedliszcze rodu Kasprowiczów nie ostało się do naszych czasów, gdyż strawił je pożar. Jednakże w rodzinnej miejscowości poety istnieje budynek, który powstał dzięki, między innymi, jemu. To dom jego siostry Anna Roliradowej, która się pobudowała na ziemi należącej do Jana. Od roku 1827 istnieje w nim, tzw. "Izbę Kasprowiczowską".

W Inowrocławiu możemy odnaleźć kilka miejsc i budowli związanych w jakiś sposób z osoba poety. Są to: kościół Św. Mikołaja, do którego uczęszczał Kasprowicz; zachował się również szkoła, w której się uczył - wtedy gimnazjum, dzisiaj liceum - znajduje się ona przy ulicy Szkolnej; istnieje także dziewiętnastowieczna kamienia należąca do rodu Pressów, z którymi poeta utrzymywał dość zażyłe kontakty, to w niej dochodziło do spotkań członków "Kółka literacko-narodowego Wincentego Pola"; istnieje również budynek, w którym na stancji przebywał Kasprowicz w latach 1879-1880, jego współtowarzyszami byli Władysław Duszyński, Józef Kruszka oraz Władysław Janicki.

Od roku 1923 mieszkał w domu, który zakupił w Poroninie, miejscowości położnej niedaleko Zakopanego. Nazwał go on Harenda. Tu umarł w 1926 roku.

Harenda

Była to willa, która została wybudowana w roku 1920 na polecenie Jana Klusi Fudali. Niedługo po tym jak dom stanął jego właściciel się go pozbył. Nabywczynią była angielską artystka Winnifred Cooper. W roku 1923 sprzedał go ona Kasprowiczowi, który mieszkał w nim aż do dni swej śmierci. To właśnie tutaj poeta napisał gros wierszy składających się na jego ostatni tomik poezji zatytułowany "Mój świat". Harenda stała się miejscem spotkań wielu artystów i literatów. Ta tradycja została podtrzymana przez żonę poety, która po śmierci męża w dalszym ciągu organizował cykliczne spotkania dla twórców i pisarzy. Bywali tu, m. in.: Choromański, Witkacy, Gombrowicz, Szymanowski, Worcell. W roku 1950 Maria Kasprowiczowa zdecydował się przeznaczyć trzy pomieszczenia w Harendzie na muzeum poświęcone pamięci jej męża. W roku 1964 zostaje ta ulokowane Stowarzyszenia Przyjaciół Twórczości Jana Kasprowicza. Po śmierci córki Kasprowicza, Anny Jarockiej, willę na własność przejęło muzeum. Tuz obok Harendy wybudowano grobowiec - mauzoleum, projekt Karola Stryjeńskiego, w którym spoczęły prochy Jana Kasprowicza oraz Marii z Buninów Kasprowiczowej.

--------------------------------------------------------------------------------

Muzeum Jana Kasprowicza,

osiedle Harenda 12 a.

Willa z rzeczami należącymi do Jana Kasprowicza, grobowiec. Otwarte każdego dnia tygodnia, z wyjątkiem poniedziałków, w godzinach - 10.15-15.15. Grupy zwiedzających powinni wcześniej uprzedzić o swej chęci zwiedzenia muzeum, jeśli nie chcą być narażeni na dłuższe oczekiwanie.

Muzeum zostało założone w roku 1950. Pomysłodawczynią tego projektu była żona poety - Maria, która na ten cel przeznaczyła trzy pokoje na parterze Harendy. Od czasów, gdy mieszkał tam Kasprowicz, ich wygląd nie uległ jakimś istotnym przekształceniom. Zwiedzający mogą tu również obejrzeć obrazy oraz rzeźby, które najczęściej były podarunkami ofiarowanymi mu przez jego znajomych i przyjaciół.

Pierwszym opiekunem muzeum, była żona poety Maria z Buninów Kasprowiczowa. Gdy zmarła w 1968 roku, kustoszem została jej siostra Anna Bunin. Od 1964 roku Harenda jest miejscem, w którym ulokowało się Stowarzyszenia Przyjaciół Twórczości Jana Kasprowicza.

Muzeum nawiązało kontakt z wszystkimi szkołami w Polsce, które za patrona przyjęły Jana Kasprowicza, tu również maja miejsce spotkania literackie tzw. "Wieczory na Harendzie".

Willa, w której poeta mieszkał aż do swej śmierci, została wybudowana w roku 1920 na polecenie Jana Klusi Fudali. Niedługo po tym jak dom stanął jego właściciel się go pozbył. Nabywczynią była angielską artystka Winnifred Cooper. W roku 1923 kupił willę Kasprowicz. Fundusze na ten zakup miał, gdyż dostał pokaźną zaliczkę za dokonywane przezeń translacje dzieł literatury angielskiej. Później miał podobno mawiać, że Haredndę otrzymał w prezencie od pewnego szacownego Anglika, Szekspira mianowicie.

Do muzeum wychodzimy przez ganek, wokół której letnia porą pną się kwiaty nasturcji. Willa, pomimo tego że widać w jego archetonice wyraźny ślady stylu zakopiańskiego, mocno przypomina zwykłą chałupę chłopską, których jeszcze tak wiele do dziś dnia można spotkać w Poroninie. Rozkład pokoi w Harendzie jest następujący: z werandy wchodzimy do pokoju głównego, który wcześniej służył jako sień, po lewej znajduje się "izba czarna", która służy za salonik, po prawej zaś, "izba biała", w której znajduje się sypialnia. Na tyłach domu ulokowane są kuchnia oraz biblioteka, do których zwiedzający nie są wpuszczani.

Raczej trudno o indywidualne zwiedzanie Harendy, gdyż jego opiekunowie rzadko przystają na to, ale jeśli odpowiednio się uśmiechniemy, to będziemy mieli możliwość samotnego poprzebywania w miejscu, w którym poeta stworzył wiele ze swych znakomitych utworów.

Nasze odwiedziny w muzeum powinniśmy zacząć od pomieszczenia położonego na lewo od pokoju głównego. Warto tu zwrócić uwagę na trzy obrazy przedstawiające Jana Kasprowicza oraz jego żonę, narysowane pastelami przez Witkacego. Nad łóżkiem poety dostrzeżemy jego płaskorzeźbę, której autorem jest Antoniego Popiela, a powstała ona jeszcze w dziewiętnastym stuleciu. Możemy również obejrzeć maskę pośmiertną autora "Hymnów", którą po jego zgonie wykonał Stanisław Gąsienica Sobczak Johyma.

W tym pomieszczeniu znajdują się również interesujące dzieła sztuki wykonane przez takich artystów, jak: Teodor Biruli-Białynicki, Felicjana Krakowski, Kazimierza Sichulski i Leon Wyczółkowski. Draperią, która odgradza pokój od biblioteki, jest makata "Słoneczniki", będąca dziełem Kazimierza Brzozowskiego.

W bibliotece poety znajduje się zaledwie część jego wielotysięcznego księgozbioru, gdyż we większości został on sprezentowany Bibliotece Miejskiej w Poznaniu w 1930 roku. Podczas wojny uległ on zniszczeniu.

Pokój główny został wyposażony w meble wykonane w stylu podhalańskim, podług koncepcji Władysława Jarockiego, zięcia Kasprowicza, jakkolwiek miejscem ich wytworzenia był… Lwów. Tutaj znajdują się kolejne dwie podobizny Marii Kasprowiczówny narysowane przez Stanisława Ignacego Witkiewicza. Pełno tutaj różnego rodzaju bibelotów, filiżanek, figurek, srebrnych talerzyków… Jest również ładny portrecik Marii, który wyszedł spod pędzla Stanisława Niesiołowskiego.

Pokój sypialny można podziwiać jedynie za progu. Znajduje się w nim wiele interesujących przedmiotów wykonanych przez takich artystów, jak: Tymon Niesiołowski, Eugenia Andersen-Łuczyńska i Wacława Żaboklicka. Pokój jest wyposażony w meble z posagu, jakie wniosła do stadła z Kasprowiczem wówczas jeszcze Maria Bunin.

Muzeum zostało powołane do życia w roku 1950 (od 1969 roku pod kuratelą Stowarzyszenia Przyjaciół Twórczości Jana Kasprowicza). Jednakże już dużo wcześniej Harenda stała się miejscem, w którym chętnie przebywali artyści oraz pisarze, bywali tu, m. in.: Choromański, Witkacy, Gombrowicz, Szymanowski, Worcell, ale także zwykli miłośnicy twórczości Jana Kasprowicza, czy w ogóle poezji. Można powiedzieć, że nad tym miejscem unosił się jakiś dobry fluid, który sprawiał, że ludzie bardzo chętnie w nim przebywali, a toczone w nim rozmowy procentowały później w pracy twórczej.

To Maria Kasprowiczówna była pomysłodawczynią projektu wybudowania obok Harendy mauzoleum -grobowca, w którym to spoczęłyby doczesne szczątki jej męża. Zostało ono wzniesione w roku 1933 (do tej pory ciało poety spoczywało na Starym Cmentarzu, w grobie należącym do rodziny Dłuskich), wtedy też zostało ono doń przeniesione. Po swej śmierci spoczęła tam równie Maria Kasprowiczówna.

Jeśli już odwiedzimy Poronin, to powinniśmy również zajrzeć do miejscowego kościoła, który za patrona ma św. Jana Apostoła Ewangelistę. Został on tutaj umieszczony w 1947 roku dzięki wysiłkom podjętym przez Władysława Jarockiego. Uprzednio budynek owej osiemnastowiecznej świątyni niszczał stojąc w cieniu nowego kościoła w Zakrzowie koło Kalwarii Zebrzydowskiej. Został on odnowiony staraniem Jarockiego. W roku 1950 został poświęcony, zaś w 1982 utworzono przy nim probostwo.