Historia Demeter i Kory (Persefony)

Mit to część mitologii, księgi wierzeń starożytnych. Zanim przystąpię do przedstawienia słynnego mitu o Demeter i Persefonie chcę wyjaśnić najpierw czym jest mit, jakie są jego funkcje i rodzaje. Mit to słowo, mowa, opowieść. To narracyjna opowieść opowiadająca o wierzeniach jakiejś społeczności. Zwykle wywodzi się z tradycji ustnej i jest przekazywana z pokolenia na pokolenie. Ze względu na funkcje mitów dzielimy je na:

- poznawcze - czyli takie, dzięki którym ludzie wyjaśniali pewne niezrozumiałe dla siebie zjawiska przyrody

- światopoglądowe - czyli takie, które były podstawą wierzeń religijnych

- sakralne - organizujące rytualne obrzędy i ukazujące, w jaki sposób należy czcić bogów

Ogólny podział mitów:

- teogoniczne - traktujące o narodzinach i wstaniu bogów

- kosmogoniczne - opowiadające o powstaniu świata

- antropogeniczne - wyjaśniające pochodzenie człowieka

- genealogiczne - czyli historie rodów.

Od zarania dziejów człowiek bał się tego co nieznane i niezrozumiałe. Aby więc poznać przyrodę zaczął tłumaczyć sobie jej zjawiska. Do tego dochodziły normalne pytania wynikające z ciekawości człowieka: jak powstawał świat? Skąd wziął się człowiek? Ciekawość i chęć zrozumienia świata to główne przyczyny formułowania się mitologii.

W mojej pracy chcę przedstawić sposób myślenia o mitologii na przykładzie historii Demeter i Persefony. W tej opowieści jest wiele przykładów na wykorzystanie języka i słownictwa mitycznego. To także doskonała ilustracja myślenia starożytnych ludzi.

Teraz pokrótce przedstawię historię tych dwóch kobieta, a następnie spróbuję ją zinterpretować.

Demeter miała córkę Persefonę. Któregoś pięknego dnia zostawiła dziewczynę w opiece nimf, wcześniej jednak zabraniając jej zrywania narcyzów. Upewniwszy się, że córka jest bezpieczna zostawiła dziewczynę. Persefona posłuszna nakazom matki nie zbliżała się początkowo do kwiatów, ale gdy zobaczyła przepiękny kielich podeszła do niego i została w ten sposób porwana przez władcę krainy umarłych - Hadesa, który zakochał się w dziewczynie. Hades porwał Persefonę do swojego królestwa.

Już na wstępie tego mitu dostrzegamy charakterystyczny układ fabuły odzwierciedlający specyficzne myślenie. Widzimy bowiem przepiękne otoczenie, w którym znajduje się dziewczyna (jezioro, las) ale tuż obok czaj się niebezpieczeństwo, z którym spotkanie wpłynie na dalsze losy bohatera. Nad brzegiem jeziora wyrosły przepiękne narcyzy i przyciągnęły uwagę Persefony pomimo zakazów matki. To często motyw w historiach mitologicznych. Motyw kuszącego przedmiotu czy osoby. Niestety równie często bohaterowie ulegają tej pokusie. Aby nie szukać daleko przykładów wystarczy odwołać się do historii o Orfeuszu i Eurydyce. Mężczyzna nie mógł wytrzymać by nie spojrzeć na ukochaną przez co stracił ją na zawsze.

Pan podziemi porwał Persefonę wbrew jej woli. To także jest charakterystyczne. W mitologii znajdujemy wiele przykładów działania przez użycie siły czy pod przymusem.

Charakterystyczne jest także postępowanie dziewczyny. Mimo zakazów Demeter, Persefona sama naraziła się na niebezpieczeństwo. Bohaterowie historii mitologicznych często postępują w sposób zagrażający ich bezpieczeństwu i robią to w sposób całkiem świadomy. Odruch zdrowego rozsądku zostaje u nich zagłuszony przez zachwyt nad pięknem. Tak było w tym micie, a także w historii o Dedalu i Ikarze.

W dalszej części mitu czytamy o poświęceniu rusałki wodnej Kiane, która wykazała się odwagą i próbowała zatrzymać pędzącego Hadesa. Jednak jej działania nie odniosły pożądanego skutku. Zrozpaczona pogrążyła się we łzach. To przykład na częste wykorzystanie elementów przyrody, które uczestniczą w wydarzeniach. Na przykład źródła czy potoki często powstawały z czyiś łez.

Gdy Demeter wróciła nad jezioro i nie zastała tam Persefony zaczęła jej szukać. Na próżno jednak pytała ludzi i bogów. Nikt nie słyszał krzyku dziewczyny. Przez dziewięć dni i nocy matka szukała córki. W końcu okryła cały świat żałobą. W spiekocie i żarze wyschły wszystkie źródła, ludzie cierpieli głód. To wszystko pokazuje, że bogowie byli dla starożytnych nie jakimś odrębnym światem, ale integralną częścią ich przestrzeni. Ich radości i smutki odbijały się na mieszkańcach ziemi. Smutek matki miał kolosalny wpływ na życie ludzi. Byli oni pod władzą bogów. Byli zdani na ich łaskę bądź też niełaskę.

Bogowie poważnie wystraszyli się rozpaczy Demeter, ponieważ umierała cała ziemia. Wysłali więc posłańca - Hermesa - który odnalazł boginię w jaskini, pogrążoną w smutku. Zeus wysłał do niej muzy, które miały za zadanie ją przebłagać. Na załączonym przykładzie widać, że działania nie zaangażował się tylko jeden bóg ale cały panteon. Wszystko to co się działo na świecie było dziełem boskim, a ci obserwowali wyniki zdarzeń.

Demeter pogrążona w rozpaczy nie chciała słuchać muz. Dopiero wtedy Zeus przykazał Hadesowi oddanie dziewczyny matce. Jednak Hades okazał się sprytniejszy. Poczęstował Persefonę ziarenkami granatu, owocu, który na zawsze związały się z podziemiem. I tutaj znów mamy do czynienia z myśleniem mitycznym. Widzimy hierarchię w świecie bogów. Hades stojący niżej od Zeusa musi oddać Persefonę. Nie bierze się pod uwagę, że jest w dziewczynie zakochany. Jako stojący niżej musi wykonywać polecenia bez sprzeciwu. Warto też zwrócić uwagę na zachowanie Hadesa. Podane przez niego Persefonie ziarenka na zawsze związało dziewczynę z jego królestwem. Widzimy, że w jego postępowaniu brak współczucia. Jego postępek był samolubny. Hades nie przejął się cierpieniem Demeter. Chciał mieć dziewczynę tylko dla siebie.

Od tej pory dziewczyna co roku na trzy miesiące wraca do męża, do podziemi. Gdy wraca do matki jej radość jest tak wielka, że Demeter mai cały świat. Gdy Persefona odchodzi do męża na świecie panuje zima. WS ten właśnie sposób starożytni tłumaczyli sobie zmieniające się pory roku.

Demeter w starożytności czczona była jako opiekunka łąk, uprawy roli, hodowli bydła, ale także rolników, ich życia, obyczajów. Wokół tego obracało się życie starożytnych. Płody rolne gwarantowały jedzenie, a tym samym przeżycie. Stąd myślenie mityczne roztrząsało przede wszystkim takie sprawy jak na przykład rolnictwo.

Analizując mit o Demeter i Persefonie stwierdzam, że mity miały bardzo ważną funkcję w życiu starożytnych. Dzięki nim rozumieli świat i rozwiązywali zagadki przyrody. Echa tych wierzeń do dzisiaj odbijają się i w naszym myśleniu. Przecież na swój własny sposób tłumaczymy sobie na przykład obecność człowieka na ziemi. I dzięki takim właśnie myślą powstają nowe religie.