O życiu codziennym

Z Biblii wynika, że izraelscy patriarchowie - Abraham i inni - wiedli życie półkoczownicze. Mieszkali w namiotach, a ich głównym zajęciem było pasterstwo. Kiedy zabrakło paszy dla ich trzód, przenosili się z miejsca na miejsce. W końcu osiedli w Egipcie, ale życie w państwie faraona stało się z czasem nie do zniesienia. Wtedy, pod wodzą Mojżesza, wyruszyli do Ziemi Obiecanej. Tam osiedli na dobre. Ich życie powoli uległo stabilizacji, choć zachowali wiele pasterskich zwyczajów, zwłaszcza tych mających związek z rytuałami religijnymi.

Jak wyglądało życie rodzinne postaci biblijnych?

Wypada zacząć od opisu żydowskiego domostwa. Jego wygląd był ściśle związany z warunkami klimatycznymi panującymi na ziemiach, gdzie rozgrywa się akcja biblijnych opowieści. Przez większą część roku panują tu wysokie temperatury, jest też mało wody. Stąd domy izraelitów miały małe okna, by chronić mieszkańców przed upałem, grube ściany z kamienia. Płaskie dachy pełniły rolę spiżarni i zarazem tarasu. Prowadziły tam kamienne schodki. Bogacze posiadali domy wieloizbowe, gdzie każdy dysponował własnym miejscem, biedacy mieszkali w jednym pomieszczeniu, niejednokrotnie dzielą się przestrzenią z domowymi zwierzętami.

W środku domostwa panował zwykle półmrok, dzięki czemu oczy mogły odpocząć od jaskrawego światła słonecznego. Było tu również chłodno. Część pomieszczenia znajdowała się na podwyższeniu, gdzie prawdopodobnie mieściły się łóżka domowników. Poniżej, na podłodze, którą stanowiła po prostu ubita ziemia, ustawiano sprzęty domowe, narzędzia, żarna i inne konieczne w domu przedmioty. Tam również, w braku innych pomieszczeń przebywały zwierzęta.

Ludzie bogaci mogli sobie pozwolić na zabezpieczenie okien metalowymi kratami oraz na domy złożone z wielu pokoi. Wówczas dom miał dziedziniec, mógł mieć ich nawet kilka, tworzono także piękne ogrody. W domach bogatych znajdowały się meble - zdobione łóżka, stoły. Biedacy musieli się zadowolić matami do siedzenia.

Co na stole i w szafie

W rodzinach żydowskich podział obowiązków był związany z płcią i niezmienny. Mężczyzna zarabiał na dom, pracując w polu lub też w warsztacie rzemieślniczym. towarzyszyli mus starsi synowie, zdatni już do pracy, którzy uczyli się wykonywania swoich obowiązków. Domeną kobiety był dom - ona przygotowywała posiłki, dbała o ubiór mężczyzn i dzieci, o porządek. W porze suchej zadaniem kobiet w rodzinie było także zapewnienie zapasów wody pitnej, którą trzeba było nosić w skórzanych bukłakach lub stągwiach nieraz z bardzo dalekich miejsc. Kobiety przygotowywały posiłki, na stole zwykle królowały pszenne placki, podobnie jak u nas chleb. Były one pieczone z mąki pszennej, którą uzyskiwano mieląc ziarna pszenicy na żarnach. Wcześniej trzeba było bardzo dokładnie oddzielić je od ziaren trującej wyki. Piece opalano słomą, a jako drożdży dodawano sfermentowanego ciasta, które pozostało z poprzedniego wypieku.

Ubiór biblijnych bohaterów był dostosowany do klimatu. Ubierano się w długie zwykle jasne szaty, chroniące przed upałem. Jakość tkaniny zależała oczywiście od statusu finansowego. bogaci przebierali w drogich, delikatnych materiałach, biedacy nosili ubrania z płótna. Mężczyźni ubierali się w długie szaty, lub tuniki do kolan, które w razie potrzeby podwijali, na przykład żeby nie utrudniały biegu. Stroje kobiet były podobne, choć pewnie bardziej wyszukane, kolorowsze. Rękawy strojów kobiecych były dość szerokie.

Na szatę wierzchnią zakładano płaszcz utkany z brązowych pasów (na przemian jasno- i ciemnobrązowe), z rozcięciem na ramiona. Z uwagi na to, że żydowskie krosna miały ok. 90 cm szerokości, żeby otrzymać odpowiednią długość szaty, trzeba było zszywać dwa kawałki. Płaszcz Jezusa "samodziany", czyli z jednego kawałka, bez szwu, należał do wyjątków.

Stroje bogatych, w jasnych kolorach, uzupełniał krótki żakiet wkładany na tunikę. Bywało że strój znamionował dany zawód lub pełnioną w społeczeństwie funkcję. Na przykład po stroju można było rozpoznać kapłana lub rabina. Na nogach noszono obuwie ze skóry. Biedni używali sandałów złożonych ze skórzanej podeszwy i rzemieni, wiązanych w kostkach. bogaci nosili ozdobne skórzane ciżmy, chroniące przed słońcem, czasem bogato zdobione. Na głowach ze względu na ostre słońce noszono turbany lub chustki. Bogaci posiadali specjalne stroje wkładane na noc. biedacy spali owinięci płaszczami.

Biblijna geografia, "czyli gdzie to się działo?"

Choć informacje o klimacie, roślinności i faunie nie należą oczywiście do najważniejszych w Biblii, jednak są obecne i można na ich podstawie pokusić się o wysunięcie kilku ciekawych wniosków. Po pierwsze z pewnością w czasie, kiedy rozgrywały się biblijne wydarzenia, klimat był już ukształtowany. Podobnie z fauną i florą. Strefy roślinności są takie same jak obecnie. Zmieniło się natomiast rozmieszczenie osad, lasów - wszystko na skutek działań człowieka.

Regiony geograficzne Palestyny

Palestyna jest krajem, w którym obok pustyń znajdziemy żyzne tereny uprawne, obok gór rozległe nadbrzeżne równiny. Im dalej na południe, tym bardziej maleje ilość opadów. Stepy na Zajordaniu stopniowo przechodzą w pustynię z serią pofalowanych płaskowyżów wyniesionych na 100 - 300 m n.p.m. Na południe od Palestyny leży pustynia Negeb, której zachodnia część jest lekko pofalowaną równiną, a wschodnia to kamienista pustynia z wyższymi pagórkami.

Na północ od pustyni Negeb rozciągają się łańcuchy górskie - od Judy przez Samarię do dolnej Galilei. w górnej Galilei mamy góry Libanu, których szczyty osiągają tu wysokość 1000 m n.p.m. Góry Libanu stanowiły centrum Izraela. W kierunku wschodnim ciągną się wąskie doliny, które łączą się w dolinie Jordanu położonej między Morzem Martwym a Jeziorem Genezaret.

Wybrzeże w kierunku północnym od Gazy zajmują piaszczyste wydmy. Na północ od Tel Awiwu zmienia się klimat - staje się bardziej wilgotny, dzięki czemu pojawia się roślinność, znacznie ograniczająca przemieszczanie się ruchomych piasków. Na tym obszarze w czasach biblijnych mieszkali Filistyni. Pomiędzy ich państwem, Filisteą, a Fenicją rozciągał się pas błotnistej, miejscami zalesionej równiny Szaron. Fenicjanie zaś zbudowali swoje potężne państwo wokół naturalnych portów - Sydonu i Tyru, na skalistym bardzo postrzępionym wybrzeżu, na północ od góry Karmel.

Trochę o prawie

Prawo o pożyczce

W Starym Testamencie funkcjonowało prawo, zgodnie z którym ludzie bogaci byli zobowiązani pomagać pożyczkami biednych. Ci z kolei musieli pożyczkę zwrócić, ale jeśli wymagałoby to na przykład sprzedaży gospodarstwa, ziemi, bogaty był zobowiązany przesunąć termin spłaty na dogodniejszy dla pożyczkobiorcy czas. Pożyczano pieniądze na procent, ale prawo czuwało też nad tym, by nie pobierano zbyt wygórowanych procentów od pożyczanych sum.

Z kolei prawo roku jubileuszowego stanowiło o tym, że co 50 lat ludzie bogaci, którzy nabyli ziemię od biednych, musieli ją zwrócić pierwotnym właścicielom.

Prawo i porządek w Biblii

Biblijny spis praw miał chronić społeczność przed chaosem. Zarówno Chrystus jak i apostołowie nie walczyli z prawem jako takim. Chrystus stwierdził, że należy oddać bogu to, co boskie, a cesarzowi to, co cesarskie. Prawo to znak opieki Boga nad ludźmi. system dobrych i sprawiedliwych praw pozwala utrzymać porządek w państwie i gwarantuje bezpieczeństwo jego obywateli.

W Starym Testamencie kładzie się szczególny nacisk na człowieka, nie na własność, stąd prawo karze znacznie surowiej zbrodnie przeciw człowiekowi niż na przykład kradzież. Uważano, że sprawiedliwa kara to taka, która nie jest większa niż przewinienie i jest mniejsza od prywatnej zemsty

Prawo chrześcijańskie chroni społeczeństwo przed chaosem. Władza świecka, jak uczy Paweł w Liście do Rzymian, jest ustanowiona przez Boga dla podtrzymania dobra i likwidacji zła. Zgodnie z Biblią przestępstwo jest aktem moralnym podjętym świadomie, dlatego przestępca musi ponieść odpowiedzialność za swoje czyny.