Gdy wybuchła I wojna światowa, pojawiła się szansa dla Polski, która od 1795 roku znajdowała się pod zaborami. Szansa na wywalczenie niepodległości. Wojna i sprawa polska stały się także elementem gry politycznej jaką zaczęły prowadzić państwa zaborcze wobec Polaków. Stawka była nie byle jaka - poparcie olbrzymiej liczby ludności, a co za tym idzie tysiące oddanych żołnierzy, rekrutujących się z terenów dawnej Rzeczpospolitej. Również wśród Polaków odżyły nadzieje na zrzucenie kajdan niewoli. Swoją szansę upatrywano w związaniu się z którymś z zaborców, aby za cenę ustępstw na rzecz niepodległości poprzeć go w czasie działań wojennych. Polacy mieli nadzieję, że uda się utworzyć narodową siłę zbrojna, która będzie silnym argumentem przemawiającym za wolnością kraju.

Utworzyły się więc obozy polityczne związane poszczególnymi państwami zaborczymi. Jednym z takich obozów był obóz związany z państwami centralnymi. na jego czele stanął Józef Piłsudski. Miał on nadzieję, że utworzona przez niego Kompania Kadrowa wywoła powstanie Polaków mieszkających na terenie Królestwa Polskiego. Niestety, mimo że w sierpniu 1914 roku oddziały te wkroczyły na teren zaboru rosyjskiego, nie wywołały spodziewanej reakcji. W tej sytuacji polscy żołnierze zostali podporządkowani władzom austriackim.

Inny obóz, na czele którego stanął Roman Dmowski opowiadał się za związaniem nadziei niepodległościowych z Rosją. Dmowski i jego zwolennicy liczyli, że tylko przy poparciu cara uda się wywalczyć choćby ograniczoną autonomię. Jednakże reakcja Rosji była bardzo ostrożna i nie dająca :Polakom nadziei na spełnienie ich marzeń o niepodległości. Tak więc mimo początkowych nadziei na rychłe rozwiązanie sprawy polskiej, nadzieje o wolności Rzeczpospolitej musiały poczekać.

Sprawa odżyła, gdy wojna znalazła się w impasie, a miało to miejsce w 1916 roku. Wówczas to doszło do ogłoszenia przez przywódców Niemiec i Austrii tzw.. Aktu 5 - go Listopada. Znalazła się w nim obietnica powstania, powiązanego z tymi dwoma mocarstwami, Królestwa Polskiego. Dokument ten, mimo że był bardzo ogólnikowy i że Polacy przyjęli go dosyć chłodno, na nowo rozniecił międzynarodowe zainteresowanie sprawą polską.

Dowodem na to była propozycja rosyjska, w której car Mikołaj II zapowiedział utworzenie Polski z ziem znajdujących się w trzech zaborach. Rząd Tymczasowy, który utworzono po Rewolucji Lutowej zapowiedział natomiast utworzenie państwa polskiego, na terenach gdzie większość stanowią Polacy. Na terenie Rosji zaczęto więc tworzyć oddziały wojskowe złożone z Polaków.

Równocześnie Polacy znaleźli poparcie wśród zachodnich państw Ententy. W Paryżu powstał Komitet Narodowy Polski. Komitet uzyskał - co było niesłychanie ważne, poparcie państw zachodnich. Stał się organem reprezentującym Polaków wobec innych krajów. U jego boku zaczęto także formować oddziały polskie, na czele których staną gen. Józef Haller. do powstającej polskiej armii zaczęli napływać rodacy rozsiani po terenach Francji, Anglii, Belgi, a nawet U.S.A czy krajów Ameryki Południowej. Ta tzw. "Błękitna armia" ( od kolorów mundurów) odegrała później niesłychanie ważną role, gdy, w listopadzie Polska odzyskała niepodległość. Wówczas to jej oddziały przerzucono do Polski.

Tymczasem obóz wiążący nadzieję z Austro-Węgrami i Niemcami poczynił bardzo radykalne kroki. Józef Piłsudski odmówił złożenia przez jego oddziały przysięgi na wierność wobec tych dwóch krajów. Spotkało go za to więzienie w Magdeburgu, a jego oddziały rozwiązane i internowane.

Aby jeszcze poderwać Polaków do poparcia obaj cesarze powołali do życia Radę Regencyjną, która uzyskała jednak tylko niewielkie poparcie.

Prawdziwy kryzys nadszedł jednak dopiero po tzw. pokoju brzeskim. Wówczas to sprawa polska została uznana za "wewnątrzniemiecką". spowodowało to masowe protesty Polaków.

wielkim przełomem dla przyszłości niepodległej Rzeczpospolitej było orędzie prezydenta U.S.A - Wilsona, w którym to amerykański przywódca stwierdził, w 13 punkcie, że "powinno powstać niepodległe państwo polskie."

Gdy jasnym stało się, że Państwa centralne są bliskie klęski, na terenach zaboru Królestwa zaczęły powstawać kolejne ośrodki władzy polskiej.

19 października 1918 roku, stronnictwa polskie na Śląsku Cieszyńskim utworzyły Radę Narodową Księstwa Cieszyńskiego. 28 października w Krakowie utworzona Polską Komisję Likwidacyjną. Jej zadaniem było przejęcie władzy z rąk austriackich władz okupacyjnych.

5 listopada, z inicjatywy SDKP i L i PPS - Lewicy powstała w Lublinie - pierwsza na ziemiach polskich - Rada Delegatów Robotniczych oraz Milicja Ludowa. Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich powstały także w Warszawie i Poznaniu. Wreszcie w dniach 7 - 14 listopada 1918 roku utworzono w Lublinie Tymczasowy Rząd Republiki Polskiej pod przywództwem Ignacego Daszyńskiego. Zapowiedziano wiele reform społeczno - ustrojowych . Jednak przełomowymi momentami dla przyszłości Polski były kolejne dni. 10 listopada 1918 roku z więzienia w Magdeburgu do Warszawy wrócił Józef Piłsudski . Jemu to właśnie Rada Regencyjna, w dniu 11 listopada 1918 roku podporządkowała się i przekazała naczelne dowództwo nad tworzącą Si polską armią. Ostatecznie władzę z rąk Rady Regencyjnej przejął Piłsudski 14 listopada 1918 roku.