1. Ziemie polskie w przededniu odzyskania niepodległości. sytuacja polityczna.
a) Sytuacja w na terenie Królestwa Polskiego.
W drugiej połowie 1918 roku, wszystko już wskazywało na klęskę państw centralnych w I wojnie światowej. niemiecki Kanclerz zwrócił się do amerykańskiego prezydenta o pośrednictwo w rozmowach pokojowych z aliantami.
Jeszcze wcześniej władze niemieckie i austriackie postanowiły wykorzystać sprawę polską dla polepszenia swojej sytuacji na wojnie. Od 12 września1917 roku z inicjatywy władz , na terenie Królestwa działała Rada Regencyjna, w osobach arcybiskupa warszawskiego ks. Aleksandra Kakowskiego, prezydenta Warszawy księcia Zdzisława Lubomirskiego i byłego członka rosyjskiej Rady Państwa , właściciela ziemskiego Józefa Ostrowskiego. Ta najwyższa władza Królestwa posiadała ograniczone kompetencje nawet w zakresie sądownictwa i szkolnictwa. 7 grudnia 1917 roku Rada powołała do życia rząd Jana Kucharzewskiego. Rada Regencyjna została powołana jako formalnie najwyższa władza tymczasowa w Królestwie Polskim do czasu objęcia tronu przez króla lub regenta. Było to jednak bardzo mało jeżeli chodzi o rozwiązanie sprawy polskiej. Tak więc organ ten był popierany jedynie przez ugrupowania konserwatywne, natomiast bojkotowana przez stronnictwa niepodległościowe.
Jej znaczenie i rola spadły jeszcze bardziej po pokoju brzeskim, przeciwko któremu wydano ostry protest.
Rola Rady wzrosła nieco pod koniec wojny. 7 października 1918 roku, jej członkowie wydali manifest do narodu polskiego, formułując zasadę niepodległości Polski w oparciu o 13 punkt orędzia prezydenta USA Wilsona. był to chronologicznie pierwszy akt władzy polskie proklamujący odbudowę państwowości.
Niemieckie władze okupacyjne nie zgodziły się na program Ady Regencyjnej, ale nie były już w stanie zapobiec utracie władzy nad Królestwem. 23 października Rada powołała nowy rząd Józefa Świerzyńskiego, który ogłosił pobór do Polskiej Siły Zbrojnej. Świerzyński pragnął podkreślić swą niezależność zwracając się do Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu aby mógł go reprezentować na zewnątrz. Równocześnie jednak nie zrywano całkowicie z Niemcami. Jednak wraz z osłabieniem się okupantów słabło również znaczenie i monopol władzy rady Regencyjnej w Królestwie Polskim.
- Sytuacja na terenie zaboru pruskiego.
W lutym 1918 roku powstała Polska Organizacja Wojskowa, zaboru pruskiego. W lipcu powołano do życia Centralny Komitet Obywatelski. , który działał w porozumieniu z KNP z Paryża .W październiku 1918 roku Wojciech Korfanty i Władysław Seyda wystąpili w parlamencie niemieckim, głosząc hasło pełnej niepodległości Polski. 10 listopada 1918 roku zaczęła działać Naczelna Rada Ludowa.
c) Sytuacja na terenie Galicji.
19 października 1918 roku, stronnictwa polskie na Śląsku Cieszyńskim utworzyły Radę Narodową Księstwa Cieszyńskiego. 28 października w Krakowie utworzona Polską Komisję Likwidacyjną. Jej zadaniem było przejęcie władzy z rąk austriackich władz okupacyjnych. Przewodniczącym PKL został wybrany Wincenty Witos, a sama komisja mianowała się " tymczasowym dzielnicowym rządem".
30 października legioniści, członkowie POW, młodzież rozbroili garnizon austriacki w Krakowie, a w następnych dniach także w innych miastach Galicji. Rozpoczęły się także spory polsko - ukraińskie o Lwów, które dały początek wojnie w tym rejonie.
2. Echa rewolucji na ziemiach polskich.
5 listopada, z inicjatywy SDKP i L i PPS - Lewicy powstała w Lublinie - pierwsza na ziemiach polskich - Rada Delegatów Robotniczych oraz Milicja Ludowa. Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich powstały także w Warszawie i Poznaniu. Przeciwko niepodległości Polski wypowiadała się SDKPiL, twierdząc ,że niepodległość Polski jest hasłem skupiającym "wrogów mas pracujących" . Partia ta dążyła do dyktatury typu bolszewickiego.
3. Rząd lubelski
W dniach 7 - 14 listopada 1918 roku utworzono w Lublinie Tymczasowy Rząd Republiki Polskiej pod przywództwem Ignacego Daszyńskiego. Zapowiedziano wiele reform społeczno - ustrojowych. 7 listopada rząd wydał manifest, w którym ogłosił, e przejmuje pełnię władzy, aż do zwołania Sejmu Ustawodawczego. zapowiedziano zdecydowaną reformę rolna, demokratyzację życia politycznego i nacjonalizację najważniejszych gałęzi przemysłu. Dzięki działaniom rządu udało się w Polsce powstrzymać rozwój bolszewizmu i anarchii w Polsce.
4. Przybycie do Warszawy Józefa Piłsudskiego.
Przełomowymi momentami dla przyszłości Polski były kolejne dni. 10 listopada 1918 roku z więzienia w Magdeburgu do Warszawy wrócił Józef Piłsudski . Jemu to właśnie Rada Regencyjna, w dniu 11 listopada 1918 roku podporządkowała się i przekazała naczelne dowództwo nad tworzącą się polską armią. Ostatecznie władzę z rąk Rady Regencyjnej przejął Piłsudski 14 listopada 1918 roku.
Polska odzyskała niepodległość.
5. Rząd Moraczewskiego .
Piłsudski 18 listopada powołał rząd Jędrzeja Moraczewskiego, zaś 22 listopada objął funkcję tymczasowego Naczelnika Państwa.
Niewątpliwym sukcesem gabinetu Moraczewskiego było szereg ustaw wprowadzających min. ubezpieczenia społeczne, ośmiogodzinny dzień pracy, regulacja czynszów, uprawnienia związków zawodowych. Te oraz kolejne decyzje były jednym z najbardziej postępowych posunięć w ówczesnej Europie. Rząd Moraczewskiego wydał także dekret o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego, a datę wyborów ustalono na 26 stycznia 1919 roku. Wybory miały być równe, tajne, powszechne, bezpośrednie .Zapowiedziano też reformę rolną. Rząd przetrwał jednak tylko do połowy stycznia 1919 roku, ustępując po nieudanym zamachu stanu 5 stycznia tego roku
