Drodzy Zebrani!

Zebraliśmy się tutaj by pożegnać naszego drogiego rodaka Józefa Klemensa Piłsudskiego. Działacza niepodległościowego, polityka, męża stanu, marszałka. Urodził się w niezamożnej rodzinie ziemiańskiej. Rodzina wychowała go w atmosferze patriotyzmu i miłości do ojczyzny. W 1886 udał się na studia medyczne do Charkowa. Tam dostał się w wir walki rewolucyjnej wśród studentów. Po zamieszkach został usunięty z uczelni. W wieku 19 lat zamieszany w spisek mający na celu przygotowanie zamachu na cara Aleksandra III został na 5 lat zesłany na Syberię. Gdzie przebywał w latach1888-1892. Jego brat Bronisław wymierzono karę 15 lat katorgi.

Po powrocie z zesłania wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej. W 1893 roku został członkiem Centralnego Komitetu Robotniczego (CKR). Uczestniczył również w pracach tzw. Litewskiej Sekcji PPS która prócz niego skupiła innych działaczy z Wilna. Prowadził ożywioną korespondencje z członkami ZZSP (Zagranicznego Związku Socjalistów Polskich). W 1894 roku został wybrany na przedstawiciela Sekcji Litewskiej w Centralnym Komitecie Robotniczym PPS.W tym czasie również stał się redaktorem naczelnym pisma Robotnik.

W roku 1899 wstąpił w związek małżeński wybranką jego serca była Marią Juszkiewiczowna. Wraz z małżonką przeprowadził się do Wilna. A po krótkim czasie do Łodzi. Aresztowano go w 1900 roku po odkryciu konspiracyjnego pisma. Dzięki upozorowanej chorobie psychicznej udało mu się zbiec z szpitala w Petersburgu.

Ucieczka przysporzyła mu wiele sławy. W 1902 roku wybrano go rozszerzonego składu CKR.

Podczas wojny japońsko-rosyjskiej (1904-1905) wyruszył do Japonii. Tam starał się pozyskać Japończyków dla planu zorganizowania Polskich legionów i wywołania powstania. Planów tych jednak nie udało się zrealizować gdyż podobną akcje prowadził Dmowski lecz on odżegnywał Japończyków od pomysłu Piłsudskiego.

W latach 1905-1908 stał na czele Organizacji Bojowej PPS, która prowadziła akcje przeciwko Rosjanom. Gdy doszło do rozłamu w PPS-ie objął przywództwo PPS-Frakcji Rewolucyjnej. Ze względu na trudności i możliwość aresztowania przeniósł się do Galicji. W 1908 r. z inicjatywy Piłsudskiego powstał konspiracyjny Związek Walki Czynnej pod kierownictwem Kazimierza Sosnkowskiego.

Nie ufał Rosjanom, nie mógł się przekonać do rosyjskich rewolucjonistów. Nie widział się w współpracy z nimi. Reprezentował kierunek pro austriacki w sprawie odzyskania niepodległości. Widział przyszłą Polskę wyzwoloną przy pomocy Austro-Węgier. Wkrótce potem przyczynił się do powstania Związek Strzeleckiego we Lwowie z W. Sikorskim i Towarzystwo Strzeleckie w Krakowie któremu postanowił przewodniczyć osobiście. Kwestie finansowania organizacji rozwiązał w 1912 roku zjeździe w Zakopanem gdzie powołał do życia Polski Skarb Wojskowy.

W tym samym roku został mianowany komendantem wojskowym Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (KTSSN) i przyjął pseudonim Mieczysław.

W latach poprzedzających wybuch I wojny światowej Piłsudski zaangażował się w organizowanie rozmaitych grup paramilitarnych w Galicji. W 1913 r. Stróży, koło Limanowej, zorganizował kurs szkoły oficerskiej Związku Strzeleckiego.

Z chwilą wybuchu wojny ogłosił mobilizacje wśród wszystkich drużyn strzeleckich. Kompania kadrowa niedawno co utworzona przekroczyła granicę z Królestwem w dniu 6 sierpnia 1914. Lecz próba powstanie nie przyniosła skutku z powodu braku poparcia ludności.

Austriacy chcieli wcielić do swej armii Polaków. W październiku zlecił stworzenie Polskiej Organizacji Wojskowej (POW). W wyniku działań dyplomatycznych polskich posłów Austria wyraziła zgodę na organizację Legionów Polskich. Sam objął dowództwo 1 Pułku Legionów. Który później zmienił nazwę na 1 Brygadę Legionów. Brygada brała udział w walkach na froncie galicyjskim.

W wyniku braku zainteresowania ze strony państw centralnych Piłsudski podał się do dymisji we wrześniu 1916 roku. Został szefem departamentu wojskowego Tymczasowej Rady Stanu (1916-1917) po ogłoszeniu Aktu 5 listopada.

Trafił do więzienia w Magdeburgu po tzw. kryzysie przysięgowym. Od tej chwili jego popularność wzrosła jeszcze bardziej. Po amnestii wrócił do Warszawy 10 listopada 1918. Następnego dnia Rada Regencyjna oddała w jego ręce władze mianując go Tymczasowym Naczelnikiem Państwa. W dniu 22 listopada 1918 powołany zostaje rząd na czele z Jędrzejem Moraczewskim. 20 lutego 1919 Sejm Ustawodawczy przyznał Piłsudskiemu uprawnienia Naczelnika Państwa.

Spadla na jego barki odpowiedzialność za odbudowe państwa. Po drodze prowadził zwycięską wojnę z bolszewicką Rosją w latach 1919-1920. Która zakończyła pokojem ryskim w 1921 roku.

Dal się poznać w czasie wojny jako+ wybitny strateg. Pokolenia zapamiętają mu udaną Bitwę Warszawską, która miała decydujące znaczenie dla wyniku wojny. To po jego decyzji generał L. Żeligowski zajął Wilno. Nie udało mi się uzyskać poparcie wśród Ukraińców i Białorusinów dla wizji zbudowania własnego państwa.

W marcu 120 roku mianowany został marszałkiem. Do grudnia 1922 roku sprawował podwójną władze Adze jako Naczelnik Państwa i Naczelnik Wojska Polskiego. Nowa konstytucja z 1921 nie przewidywała tych stanowisk.

Nie ubiegał się o prezydenturę w grudniu 1922r. Pozostał na stanowisku ministra wojny i generalnego inspektora sił zbrojnych do czerwca 1923.

Po zabójstwie Narutowicza i stworzeniu rządu Chjeno-Piastau ustąpił ze zajmowanych stanowisk. Wycofał się z życia politycznego. Po nieudanych próbach utworzenia rządu S. Wojciechowskiego z A. Skrzyńskim jako premierem przeprowadził zamach (przewrót majowy). Nie przyjął proponowanego mu stanowiska prezydenta. w nowym rządzie formalnie sprawował funkcję ministra wojny i generalnego inspektora sił zbrojnych. Był to jego kolejny triumf, bowiem ukonstytuowanie się nowej władzy zalegalizowało przewrót majowy.

W latach 1926-1928 i 1930 dwukrotnie sprawował funkcje premiera. Walczył z "sejmowładztwa" i "partyjnictwa" oraz "sanacją życia politycznego". Udało mu się rozbić Centrolew co przyczyniło się do zwycięstwo Bezpartyjnego Blokowi Współpracy z Rządem w wyborach 1930.

Miał duży wpływ na kształt politycznych Konstytucji kwietniowej (1935). Udało mu się wzmocnić władze prezydenta i premiera. Dążąc do stabilizacji w tym regionie zawarł umowy o nieagresji z ZSRR (1932) i Niemcami (1934). Chciał współpracy z Francją i Anglią. Pogorszający się stan zdrowia zmusił go do oddania spraw zagranicznych w ręce Józefa Becka.

Norman Davies w swoim dziele pt. "Boże igrzysko" tak pisze o nim: "posiadał w wysokim stopniu wszystkie wady polityka: był uparty, zuchwały, nieokrzesany, mściwy, dziecinny, małomówny i nieprzewidywalny". Jednocześnie dodając: "Nie ma człowieka w nowoczesnej historii Polski, którego można by porównać z Piłsudskim".

Józef Piłsudski zmarł na raka wątroby w Belwederze 12 maja 1935. Zmarł ten któremu tyle zawdzięczamy.