Piotr I żył w latach 1672 - 1725. W 1682 r. został współregentem Rosji wspólnie z przyrodnim rodzeństwem: bratem Iwanem V oraz siostrą Zofią. W rzeczywistości to Zofia podczas małoletniości obu carów sprawowała realną władzę i nie chciała dopuścić ich do władzy. W 1689 r., wieku 17 lat Piotr dokonał zamachu stanu i objął władzę w kraju. W otoczeniu cara przebywali również młodzi Rosjanie niskiego pochodzenia. Wśród nich najważniejszą rolę odegrał Aleksander Mienszykow - rówieśnik cara, jego przyjaciel i doradca.
Trwająca od wielu lat wojna z Turcją stała się dla cara okazją do wypróbowania swych wojskowych umiejętności. Zbudowana przez piotra Wielkiego pierwsza rosyjska flota wojenna zajęła Azow nad Morzem Czarnym, który stał się przyczółkiem zapowiadającym późniejsze władztwo rosyjskie w tym akwenie.
Po tym sukcesie car, w towarzystwie Mienszykowa wyruszył w słynną podróż po krajach Zachodu. Była to wyprawa incognito. Odbywając ją Piotr występował pod przybranym nazwiskiem Michajłow. Celem wyprawy, która miała charakter poselstwa było skłonienie mocarstw do wspólnej akcji przeciwko Turcji. Istniał jednak jeszcze jedno ważniejsze zadanie. Piotr I pragnął poznać osiągnięcia zachodnioeuropejskiej cywilizacji. Car uczył się więc sztuki artyleryjskiej w pruskim Królewcu, jako cieśla okrętowy pracował w holenderskich dokach, w Londynie odwiedził parlament, rozmawiał z uczonymi i politykami. Dzięki temu odwiedziwszy wówczas kraje Rzeszy, Holandię oraz Anglię, spotkał się z wieloma monarchami europejskimi, poznał stosunki społeczne krajów zachodnioeuropejskich, ich osiągnięcia techniczne, organizację społeczeństwa.
Zachęcony przez króla Polski Augusta II, Piotr I wszedł w sojusz z Saksonią, Danią i Brandenburgią, którego celem było zagrabienie bałtyckich posiadłości Szwecji. Jednakże już na początku wojny król szwedzki Karol XII zadał Piotrowi I druzgocącą klęskę w bitwie pod Narwą. Za cenę niesłychanych ofiar rosyjskiego społeczeństwa piotr odtworzył armię i przygotowywał się do rozstrzygającej bitwy z Karolem XII. Doszło do niej w 1709 r. pod Połtawą. Szwedzi zostali rozbici i tym razem triumfował władca Rosji. Dzięki temu cała wojna, którą nazwano północną zakończyła się sukcesem Rosji.
Piotr rozpoczął energiczną kampanią na rzecz zachodniej kultury w Rosji. W tym celu Piotr I przeprowadził szereg reform wewnętrznych w swym kraju. Wprowadził kalendarz juliański, zniósł patriarchat Cerkwi i sam stanął na czele Kościoła prawosławnego, wprowadził tzw. tabelę rang. Był to system 14 stopni wojskowych i cywilnych, które wyznaczały drogę kariery wojskowego lub urzędnika. W 1712 r. przeniósł stolicę do Petersburga, a w 1721 r. przyjął tytuł cesarza.
