Filipowi II, który był władcą Macedonii i ojcem Aleksandra Wielkiego udało się zjednoczyć i zintegrować państwo Macedońskie, zlikwidować istniejące w jego granicach plemienne księstwa dzielnicowe oraz podbić kolonie greckie znajdujące się na wybrzeżu Macedonii. Następnie Filip po zwycięskiej bitwie pod Cheroneją w 338 r. p.n.e. podporządkował sobie polis całej Grecji. Kolejnym obszarem, który miał stać się przedmiotem jego ekspansji była Persja. Niestety w 336 r. p.n.e. został zamordowany, a władzę po nim objął jego syn Aleksander. Nauczycielem i mistrzem młodego władcy był filozof Arystoteles. Być może wywarł on wpływ na kształtowanie się koncepcji politycznych swego ucznia. Aleksander chciał kontynuować dzieło ojca i zwiększyć swój zakres panowania i potęgę Macedonii. Dlatego też w 334 r. p.n.e. rozpoczął wielką wyprawę przeciwko Persji. Po przeprawieniu się przez Hellespont pokonał w pierwszej bitwie satrapów małoazjatyckich nad rzeką Granik. Po tym zwycięstwie podążył na południe zajmując zachodnią część Półwyspu Azja Mniejsza. Zajmował kolejne miasta: Sardes, Milet, Efez. W 333 r. p.n.e. król perski Dariusz III próbował powstrzymać pochód Aleksandra w bitwie pod Issos. Dariusz dał się jednak wciągnąć w walkę w trenie górzystym, co uniemożliwiło wykorzystanie przewagi liczebnej wojska perskich, a zwłaszcza na wykorzystanie jazdy. Bitwa zakończyła się klęską Persów. W ręce Aleksandra dostał się obóz perski a później, po zajęciu Damaszku, znajdujący się tam skarbiec wojenny Dariusza. Następnie łupem Aleksandra pasł Tyr, po zdobyciu którego władca macedoński wkroczył do Egiptu, witany jako wybawiciel spod jarzma perskiego. W państwie Ptolomeuszy w 332 r. p.n.e. Aleksander założył nowe miasto o nazwie Aleksandria. Z Egiptu wojska macedońskie wyruszyły do Mezopotamii. Tam doszło do ostatecznej bitwy pomiędzy Dariuszem i Aleksandrem, która przesądziła o wyniku wojny. Bitwa ta miała miejsce w 331 r. p.n.e. pod Gaugamelą. Dariusz po raz kolejny poniósł klęskę i musiał ratować się ucieczką z pola walki. Zwycięstwo to otworzyło Aleksandrowi drogę do Persji. Zajął największe perskie miasta: Babilon, Persepolis - koronacyjne miasto królów perskich oraz Suzę. Po zamordowaniu Dariusza III w 330 r. p.n.e. przez spiskowców Aleksander ogłosił się królem Persji i spadkobiercą królów perskich. Podczas kolejnej wyprawy na wschód Aleksander podbił Iran i dolinę Indusu jednak ze względu na trudne warunki klimatyczne i zmęczenie żołnierzy zdecydował się w 325 r. p.n.e. na powrót. Swą władze w tak ogromnym państwie Aleksander chciał oprzeć na elitach macedońskich i perskich, dążył do współpracy obu tych nacji. Zdawał sobie sprawę, że Macedończyków i Greków jest zbyt mało, aby mogli opanować tak wielkie tereny. Jako następca królów perskich przyjął strój i ceremoniał perski. Poślubił także księżniczkę irańską Roksanę. Podczas przygotowania następnej wyprawy tym razem skierowanej ku Arabii zachorował na zapalenie płuc i zmarł w 323 r. p.n.e.
Terytoria zdobyte przez Aleksandra zostały rozbite na kilka organizmów państwowych. Rodzina Aleksandra została wymordowana, dlatego jego państwo zostało podzielone między jego współpracowników i najwyższych wodzów. Rozpoczęli oni między sobą rywalizację o najwyższą władzę. W toku tzw. wojen koalicyjnych (słabsi zawiązywali koalicje przeciwko silniejszemu), które trwały 40 lat po śmierci Aleksandra ostatecznie wyłoniły się trzy największe ośrodki: Macedonia z Grecją - podbita przez Rzym; Egipt rządzony przez Ptolemeuszy - również podbity przez Rzym oraz państwo Seleucydów (Azja Mniejsza, Mezopotamia, Iran) - podbite przez Partów.
Podboje Aleksandra dały początek epoce hellenistycznej. Był to okres w historii starożytnej obejmujący lata od śmierci Dariusza III do upadku ostatniego z państw powstałych na gruzach monarchii Aleksandra Wielkiego (był to Egipt, który został podbity przez Rzym w 30 r. p.n.e.). Charakterystycznym cechą tej epoki było przenikanie się wpływów i kultur Grecji oraz Starożytnego Wschodu. Miasta Greckie powstające w Azji na terenach państwa Aleksandra Wielkiego były miejscem ścierania się kultur. Kultura grecka była bardziej rozwinięta, ale nie pozostawała obojętna wobec Wschodu, zwłaszcza jego religii.
Egipska Aleksandria dzięki staraniom Ptolemeuszy stała się wspaniałym żywym pomnikiem Aleksandra Wielkiego. Zachwycała swoją architekturą i bogactwem. Powstał w niej jeden z ważniejszych w starożytności ośrodków naukowych.
