Renesans, inaczej nazywany odrodzeniem, to okres przełomu kulturalnego, jaki nastąpił w XV i XVI w. w Europie.

Geneza

Kolebką renesansu są Włochy. Nastąpił tu silniejszy, niż w innych krajach, proces emancypacji miast i bogacenia się mieszczaństwa. Rozwijająca się gospodarka towarowo-pieniężna zmniejszyła różnice pomiędzy szlachta a mieszczaństwem. Posiadało ono wystarczające środki, aby zajmować się nauką, rozwojem. Tym samym nastąpił kryzys średniowiecznej koncepcji społeczeństwa stanowego.

Rozdrobnienie feudalne sprzyjało rozwojowi myśli politycznej, tworzeniu literatury o rożnej tematyce. Władcy starali się uświetnić swoje panowanie poprzez mecenat.

Tendencje, jakie pojawiły się w XV w. odzwierciedlało pojęcie humanizmu. Polegał on na zainteresowaniu człowiekiem, jego życiem doczesnym i duchowym, indywidualnością. Nastąpiło "odrodzenie" języków i kultury starożytnej.

Okres renesansu wiąże się z reformacją - ruchem religijno-społecznym związanym z odnową chrześcijaństwa oraz kontrreformacją - nurtem odnowy w Kościele katolickim stanowiącym odzew na reformację.

Filozofia renesansu

Podobnie jak w innych dziedzinach, także filozofowie renesansowi koncentrowali się na człowieku. Antropocentryczną koncepcję filozofii wyraził Marsilio Ficino uznając człowieka za Boga na ziemi. Zainteresowania filozofów skupiały się ponadto na studiach klasycznej greki i łaciny, co spowodowało liczne doniesienia do myśli starożytnej.

Główne nurty myśli renesansowej to humanizm renesansowy, platonizm i arystotelizm.

Wśród najbardziej znanych filozofów renesansu znajdują się:  Giovanni Pico della Mirandola, Michel de Montaigne, Erazm z Rotterdamu, Marsilio Ficino, Francis Bacon, Giordano Bruno oraz Niccolò Machiavelli.

Sztuka renesansu

Artyści renesansowi wzorowali się w szczególności na epoce starożytnej. W centrum uwagi był człowiek, jego piękno i harmonia. Doprowadziło to do zaprzestania schematycznego ujmowania danego obrazu, postaci, zwierzęta, krajobraz ujmowane są realistycznie, szczegółowo, pojawia się niejednolitość barw.

Ogromne znaczenie dla rozwoju sztuki ma mecenat - opieka finansowa i protekcja zamożnych nad artystami.

Istotną cechą renesansowych twórców jest ich wszechstronność. Doskonałym przykładem jest tu Leonardo da Vinci - filozof, uczony, malarz, rzeźbiarz, architekt. Nie był on jednak odosobnionym przypadkiem w epoce renesansu.

Wśród najwybitniejszych nazwisk epoki renesansu należy wymienić: Leonarda da Vinci, Rafaela Sanzio, Michała Anioła, Tycjana, Tintoretta, Donatella, Verocchia.

Literatura renesansu

Literatura renesansowa cechowała się kultem dla starożytności. Podjęto się analizy starożytnych dzieł, tworzono w języku łacińskim.

Tematami szczególnie popularnymi były: miłość i kobiety. Wśród pisarzy renesansowych na uwagę zasługują: Baltasare Castiglione, Benvenuto Cellini, François Rabelais.

Nauki przyrodnicze

W dobie renesansu nastąpił rozwój wielu nauk. Najwybitniejszym uczonym epoki renesansu był astronom Mikołaj Kopernik, który obalił ptolemeuszowską i arystotelesowską teorią geocentryzmu, przedstawiając teorię heliocentryczną głoszącą, że Ziemia i inne planety krążą po orbitach wokół Słońca.

Zmierzch renesansu

Końca renesansu należy upatrywać w kolejnych przemianach społeczno-ekonomicznych oraz odkryciach geograficznych. Najszybciej zmierzch epoki odrodzenia nastąpił we Włoszech - w drugiej połowie XVI w.