Odkąd istnieje religia w ludzkim życiu? Moim zdaniem od zawsze, ponieważ ludzie od zawsze poszukują wyjaśnień dla pewnych zjawisk, które zachodzą na ziemi w "drugim", innym świecie - tajemniczym, pozaziemskim i nieprzeniknionym. Różnica zasadnicza polega więc na tym, iż tysiące lat wstecz, gdy rodziła się cywilizacja, ówcześni ludzie byli pozbawieni świadomości, iż właśnie z religią mają styczność. Wierzenia ich ściśle były związane z rozumieniem świata i z określonym sposobem bycia. My, będąc ich praprawnukami czerpiemy z tamtych wierzeń i budujemy współczesne, własne na podstawie ich.
Fundamentalną rolę podczas narodzin oraz rozwoju pierwszych wierzeń czy też religii odegrały religijne systemy państw Wschodu starożytnego. To one właśnie są kolebką wszystkiego tego co dzisiaj określać możemy mianem religii.
Trzeba więc postawić pytanie, jaka siła właściwie kierowała ludźmi, że zadecydowali o stworzeniu systemu religijnego oraz dlaczego takiego właśnie jaki dominował na obszarze Egiptu, Mezopotamii, Indii lub też Chin? Czy istniejące różnice pomiędzy danymi religiami posiadały jakiś związek z terytorium danego kraju, a jeżeli tak to jaki on był? Jakie powiązania z politycznymi systemami miała religia? A w końcu na ile ważna była dana religia w zwykłym życiu przeciętnego człowieka, władcy lub urzędnika? Religia miała bardzo istotny wpływ na rozwój społeczeństw Wschodu starożytnego. Postaram się, odpowiadając na wyżej wymienione pytania, udowodnić to.
W okresie kiedy, nikt w sposób racjonalny nie umiał wytłumaczyć co kieruje prawami natury, w jakiś konkretny sposób musiano pokazać ludności, z jakich przyczyn coś się dzieje tak, nie zaś inaczej. Potężną rolę w powstawaniu owej lawiny różnego rodzaju znaków zapytania odgrywała przyroda. Wszystkie przyrodnicze zjawiska, które zachodziły w czasach tworzenia się cywilizacji starożytnych były niepojęte i niejasne dla ówczesnych ludzi. Ponieważ sami władcy nie wiedzieli co naprawdę się w przyrodzie dzieje, postanowili różne zjawiska przypisać postaciom pozaziemskim czyli boskim. W ten sposób mogli zapanować nad tamtejszymi społeczeństwami, a równocześnie uzależnić je od siebie. Wszelkie nieszczęścia mogli spokojnie zrzucić na plecy obywateli, tym samym obwiniając ich czy to za susze czy też powodzie, później zaś im wmówić, że na przykład jest to jakaś boska kara za ludzkie nieposłuszeństwo. Opanowanie sił natury przez człowieka (jak na przykład zapanowanie nad wylewami Nilu) pozwoliło doprowadzić do większego zaangażowania w sprawy bóstw i religii. Na cześć bogów składano różne dary, urządzano wspaniałe procesje, święta, dzięki czemu doszło do podziału zadań pomiędzy ludźmi, dotyczących kultu bogów. Zatem wyodrębniła się pewna grupa ludzi to znaczy kapłani. Ich zadaniem stała się wyłącznie opieka i troska o posąg danego bóstwa. Kapłani głównie byli utrzymywani z ofiar, które składali wierni, tym samym wszyscy obywatele mieli obowiązek oddawać część swych dochodów kapłaństwu oraz sprawom boskiego kultu.
Rzeczą istotnie wpływającą zarówno na styl jak też na sposób życia, była wizja śmierci oraz życia pozagrobowego. Wszystkie starożytne ludy wierzyły, że po śmierci istnieje jakieś życia. W krajach, gdzie uznawano, że jest ono szczęśliwe (jak np. w wierzeniach Egipcjan) poprzez całe ziemskie życie czyniono przygotowania do drugiego, pośmiertnego już "życia". Cały byt na ziemi krążył wokół doskonałego przygotowania się do śmierci, przez budowanie wspaniałych piramid, wynalezienie nowoczesnych technik mumifikacji zwłok. Budową piramid trudnili się chłopi, mający wolne od prac pilnych na roli. Nadzór zaś nad pracą spoczywał w rękach urzędników. Znaczy to więc, że rytuały wokół pochówku były bardzo istotnym elementem w codziennym życiu wszystkich obywateli, świadczyć o tym może stworzenie pewnych nowych "zawodów" właśnie z tym związanych. Natomiast w Mezopotamii, pozagrobowy świat postrzegany był jak coś złego i ponurego, dlatego też zainteresowanie nim było raczej niewielkie, a w związku z tym ludzie mniej swego doczesnego żywota poświęcali kwestiom śmierci. Podsumowując model życia na określonym terenie, w znacznym stopniu zależał on od tego jaką religię tam wyznawano i jaki ona miała stosunek do pośmiertnego życia.
Związek pomiędzy religią i terytorium określonego kraju można doskonale zauważyć gdy śledzimy w jaki sposób były porządkowane religijne wyobrażenia. Im państwo większe tym religijny system bardziej uproszczony, dlatego by dla dużej liczby osób stał się on przejrzysty oraz by jak najwięcej ludzi znalazło się pod wpływem panującej religii.
Jednak sprawami związanymi bezpośrednio z kultem danych bóstw zajmowała się bardzo wąska grupa ludzi. Wyjątkowo ważną pozycję zajmowali wyżej wymienieni kapłani. Zaś w teokratycznej despotii, to znaczy ustroju politycznym dominującym w starożytnym Wschodzie, rolę głównego kapłana pełnił sam władca, w starożytnym Egipcie zwany faraonem. Zdarzało się, że władca był nie tylko rodzajem pewnego "łącznika" pomiędzy ludźmi i bogiem, a samym był wcieleniem jakiegoś bóstwa. Posiadało to ogromny wpływ na sposób w jaki czcili go poddani. Był on więc nie tylko jako władca najważniejszy, ale również jako boska osoba. Wynikał z tego, że należała mu się aż podwójna cześć, dlatego poddani często zmuszeni byli oddawać mu określone daniny w wymiarze podwójnym. Ludność bezwzględnie temu ulegała, bo była straszona zarówno sankcjami za swe nieposłuszeństwo wobec państwa, jak również wobec boga. Taka sytuacja była na rękę tak władcy, jak też kapłanom, którzy to takim postępowaniem zmonopolizowali dostęp do jakiejkolwiek władzy. Wyraźnie to widać na przykładzie Indii. Tam panujący Budda twierdził, że doczesne życie nie jest w ogóle ważne, gdyż świat jaki nas otacza nie jest realny, a jest to jedynie ułuda. Zaś właśnie oderwanie się od tej rzeczywistości prowadzić może do wolności prawdziwej. Taka religia w Indiach przyczyniła się do utworzenia systemu kast, to znaczy grup społecznych ściśle zamkniętych, z jakich uprzywilejowane były tylko grupy kapłanów oraz wojowników. Również nauki Konfucjusza odegrały w ciągu wieków potężną rolę w codziennym życiu Chińczyków. Jego idee wpływały przede wszystkim na moralność, wychowanie, jak również sprawowanie władzy. Wszystko bowiem musiało się odbywać z tzw. "wolą nieba", czyli każda podejmowana przez władcę decyzja musiała być zharmonizowana z wolą boga. Wymagano poza tym od każdego władcy odpowiedniego wykształcenia oraz sprawiedliwego rządzenia, jak też obycia w kwestii rytuałów. Stało się tak na skutek założeń konfucjanizmu, który mówił o tym, iż można osiągnąć doskonałość godząc się z posiadaną przez siebie pozycją w funkcjonującym społeczeństwie oraz sumiennie przestrzegać wszystkich zaleceń a także obowiązków jakich wymaga określona pozycja.
Ludzie przeważnie odczuwali strach, oraz respekt w stosunku do nieprzeniknionych, tajemniczych zjawisk, które miały miejsce podczas ich życia na ziemi. Często oddawali bóstwom cześć aby ich ułaskawić a jednocześnie zasłużyć sobie na dobro od nich. Głębokie poznanie religii a także jej zasad dało możliwość społeczeństwom starożytnego Wschodu zrozumieć skąd się oni wzięli oraz skąd się wywodzą, nie tylko jako obywatele, lecz jako ludzie. Mogli także ogarnąć swym rozumem to do czego ciągle zmierzają, stało się to dzięki powszechnej wierze w pozagrobowe życie oraz posiadanie jego pełnej wizji. Ludzie doskonale wiedzieli, iż prowadząc życie uczciwe, zgodne z przepisami wyznawanej religii dostąpią duchowego spełnienia, albo w przyszłym ziemskim życiu albo też pozaziemskim (to zależało od wyznawanego rodzaju religii). Opierając własne życie na jakiejś wierze byli świadomi tego, co oraz za co, czeka ich w przyszłości.
Jak tutaj widać religia wywierała ogromne piętno w życiu ludzi, którzy zamieszkiwali tereny stanowiące Wschód starożytny. Można więc zauważyć, iż życie owych społeczeństw było nakreślone według jakieś ustalonej treści religijnej. Nie istniała nawet taka możliwość, by się odciąć od niej oraz nie żyć zgodnie z jej nakazami. Stała się ona ważna tak samo dla przeciętnego obywatela, jak i urzędnika czy też samego władcy. Ci ludzie, dzięki wyznawanej wierze mogli sobie odpowiedzieć na pytania: W jakim celu istnieją ? Któż to ich stworzył ? oraz Dlaczego ich stworzył ?
My, żyjący współcześnie, zmierzając do poznania tego co niejasne, na owych pierwotnych wierzeniach utworzyliśmy własne, bowiem przecież również my sami w trakcie całego życia szukamy odpowiedzi dotyczącej sensu istnienia ludzkiego. Czy ludzie nowych czasów odnajdą odpowiedzi na zagadnienia celu oraz istoty egzystencji naszej na tej ziemi w Bogu ? Odpowiedź z kolei na powyższe pytanie jeszcze się nie śniła i prędko pewnie nie będzie się śnić nawet najtęższym filozofom. Bowiem właśnie na tym polega istota wiary...
