1. Położenie geograficzne i historia:

Tarnobrzeg położony jest na prawobrzeżnym obszarze Wisły, na południowym wchodzie Polski. Wokół niego roztacza się malownicza Puszcza Sandomierska, w której pierwsze ślady osadnictwa spotyka się już w VII wieku. Powstanie miasta wiąże się z rodem Tarnowskich, którzy od lat starali się założyć nowe miasto "Nowy Tarnów" (lub inna nazwa "Tarnoród").

Zdobycie 28 maja 1593 roku przywileju fundacyjnego od Zygmunta III Wazy rozpoczęło budowę miasta. Jednakże nie nazwano do tak jak planowano, - dlatego dziś posługujemy się nazwa Tarnobrzeg. Nowe miasto tętniło życiem, sprzyjał temu przywilej magdeburski. Świętem miasta były dwa jarmarki, odbywające się podczas obchodów dnia Świętej Trójcy 95 czerwiec) i dnia Świętego Szymona i Judy (28 październik). Z inicjatywy Tarnowskich zostaje wybudowany w mieście Kościół i Klasztor O.O. Dominikanów. Do dzisiejszego dnia za symbol miasta uważany jest obraz przedstawiający Najświętszą Maryję Pannę nazywany również obrazem Matki Boskiej Dzikowskiej. Obraz ten od 1678 roku znajduje się teraz w kościele, pod opieką Ojców Dominikanów a to ze względu na fakt, że zasłynął on licznymi cudami i uzdrowieniami. Tarnobrzeg jest dlatego również miastem, w którym szczególną czcią ogarnia się postać Matki Boskiej - liczne pielgrzymki z Małopolski spieszą pokłonić się Matce Boskiej Dzikowskiej.

Terytorium miasta zostało po I rozbiorze Polski pod panowaniem austriackim, zmienił się na małą mieścinę, zamieszkiwana przez galicyjskich Żydów. W 1885 roku stał się powiatem a w 1867 roku siedziba starostwa. Wtedy tez ustanowiono autonomie galicyjską, co przyczyniło się do zmniejszenia się roszczeń austriackich w stosunku do ludności miasta. Nastąpił wtedy szybki rozwój Tarnobrzegu - zbudowano telegraf, linię kolejową, szpital, liczne szkoły publiczne i drukarnię oraz otwarto Cesarsko - Królewską Wyższą Szkołę Realną w 1909 roku, na podwalinach której utworzono później Państwowe Gimnazjum im. Hetmana Tarnowskiego.

  1. Początki XX wieku:

Miasto zostało poważnie zniszczone w czasie I Wojny Światowej. Po jej skończeniu utworzono Republikę Tarnobrzeską. Jednakże społeczeństwo podburzane przez Tomasza Dąbala i księdza Eugeniusza Okonia nie pozwoliło na tworzenie się władzy państwowej a ten chaos zaczął powoli ogarniać cały zasięg powiatu. Okres międzywojenny przyniósł nowe zmiany administracyjne - Tarnobrzeg wszedł w granice województwa lwowskiego, dalej pozostając jako siedziba władz starostwa.

Plany powstania Centralnego Okręgu Przemysłowego miały być impulsem rozwoju miasta, ale także całego obszaru południowo - wschodniej Polski. To tu działały w czasie II Wojny Światowej działały odziały konspiracyjne "Odwet" i "Jędrusie". Tym ostatnim dowodził generał Władysław Jasiński.

  1. Mieszkańcy Tarnobrzegu muszą znać takie postacie jak postać:
    • Stanisława Jachowicza - żył w latach 1796 - 1857. Był czołowym bajkopisarzem polskim, urodzonym w Dzikowie, wybitnym pedagogiem, filantropem, autorem niezliczonej ilości opowiadań i bajek dla najmłodszych, m.in.: "Pan kotek był chory", "Staś na sukni zrobił plamę"
    • Jana Feliksa Tarnowskiego - żył w latach 1777 - 1842. Był senatorem w Królestwie Polskim, członkiem rządu, tłumaczem literatury starożytnej, wybitnym kolekcjonerem, zapalonym kolekcjonerem dzieł sztuki i kultury.
    • Stanisława Tarnowskiego - żył w latach 1837 - 1917. Był jednym z twórców i prekursorów teorii nowoczesnej myśli konserwatywnej, wybitnym historykiem literackim, profesorem oraz rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezesem Akademii Umiejętności PAN.
    • Jana Słomki - żył w latach 1842 - 1932. Był działaczem społecznym i gospodarczym, na przełomie XIX i XX wieku wójtem miejscowości Dzików niedaleko Tarnobrzega. Pełnił te funkcje przez 45 lat. Jest znanym autorem "Pamiętników włościanina", będącego arcydziełem chłopskiego pamiętnikarstwa polskiego.
    • Wojciecha Wiązka - żył w latach 1869 - 1944. Był działaczem ludowym z Machowa, założycielem instytucji publicznych, wydawcą oraz jednocześnie redaktorem kilku pism regionalnych, posłem parlamentu wiedeńskiego, senatorem w czasach II Rzeczypospolitej.
    • Michała Marczaka - żył w latach 1886 - 1945. Z zawodu był historykiem, bibliotekarzem dzikowskiego zamku z zamiłowania. Napisał około trzydzieści rozpraw i opracowań w dziedzinie historii regionu.
    • Ferdynanda Kurasia - żył w latach 1871 - 1929. Był znanym poeta ludowym z Wielowsi, genialnym samoukiem. Napisał wiele tomików wierszy oraz kilkanaście wspomnień z cyklu: "Przez ciernie żywota".
    • Władysława Jasińskiego - żył w latach 1921 - 1943. Stał się sławnym partyzantem II Wojny Światowej o pseudonimie "Jędruś". Był wybitnym harcerzem, a w okresie wojny bohaterskim twórcą organizacji "Odwet", stanowiącej podwaliny dla późniejszej organizacji "Jędrusie".
    • Hieronima Dekutowskiego - żył w latach 1918 - 1949. Był żołnierzem Armii Krajowej, szefem "Kedywu" AK Lublin-Puławy, jednym z założycieli zgrupowania WiN, walczącym z komunizmem w okresie 1944 - 1947. Został aresztowanym i zamordowanym w 1949 r., jego rehabilitacji dokonano w roku 1992, otrzymał odznaczenie i tytuł Pierwszego Kawalera Medalu Sigillum Civis Virtuti.
  1. Zabytkowy Tarnobrzeg:

Miasto Tarnobrzeg nie jest jedynie miastem, które pierwotnie miało stać się siedzibą przemysłu w Polsce Centralnej. Jest również miastem, które posiada ogromny dorobek kulturowy i dziedzictwa narodowego. Po Tarnobrzegu można odbyć kilka ciekawych spacerów, odwiedzając i podziwiając wiele zabytkowych miejsc. Najlepiej wycieczkę zacząć od zamku Hrabstwa Tarnowskich, zbudowanego w XIV wieku, a następnie rozbudowanego w XVII i XVIII wieku i przebudowanego na przełomie wieku XIX i XX. Zwiedzanie polega również na obejrzeniu nie tylko wnętrza zamku ale również obiektów sąsiadujących, takich jak pawilonu ogrodowego, ujeżdżalni koni, powozowni, kuchni zamkowych, elektrowni.

Można również przejść się malowniczym parkiem krajobrazowym, powstałym w XIX wieku na obszarze historycznego ufortyfikowania. Zamek od zawsze wypełniany i zdobiony był licznymi dziełami sztuki - tak gromadzono słynne na cała Polskę zbiory dzikowskich. Autorami płócien są: Tycjan, Veronese, Van Dyck, Rembrandt, Trevisani, Bracia Carracci. Można tu znaleźć również białe kruki literatury jak w postaci rękopisu luminarza europejskiego powieści "Pan Tadeusz" A. Mickiewicza oraz komplety wydań Pisma Świętego w języku polskim. Jednak zbiory uległy rozkradzeniu i rozproszeniu po świecie. Od 1944 roku został tu umieszczony Zespół Szkół Rolniczych.

  1. Zabytki regionalne:
    • Zamek Baranów:

W oddali od miasta znajduje się murowana rezydencja, istniejąca do dziś i tez do dziś wykorzystywana. W piwnicach znajdują się fundamenty prawdopodobnej starej murowanej budowli. W 1579 roku panowanie nad zamkiem objęła Rodzina Leszczyńskich, to ona właśnie rozpoczęła odbudowę zniszczonej posiadłości. Zamek budowany był w kilku etapach a dzisiejszy kształt zawdzięcza ostatniemu etapowi, który miał miejsce w latach 1591 - 1606. Ma on kształt prostokąta, posiada cztery cylindryczne baszty umieszczone w narożach i centralnie umieszczoną więżą. U jej podnóża znajduje się wejście i schody, prowadzące na teren wewnętrznego dziedzińca. Otoczony jest on trzema skrzydłami mieszkalnymi, czwarte skrzydło stanowi parawan zwieńczony późnorenesansową attyką. Na zewnątrz zamku prowadzą ogromne schody z niewielkiej wielkości loggią. Pożar w latach 1848 - 1898 doprowadził do uszkodzenia zamku. Dodatkowo znoszenia II Wojny Światowej również odcisnęły piętno na budowli pozostawiając niezatarty ślad.

Alfred Majewski podjął się konserwacji tego obiektu. Miało to miejsce w latach 1956 - 1965. Dzisiaj cały zamek oddany jest na cele muzealne i pełni role pomieszczeń wystawowych przemysłu siarczonego.

  • Zamek królewski:

Zbudowany na wzgórzu, z którego rozpościera się przepiękny widok na dolinę Wisły. Jest zlokalizowany w oddali od miasta i starej osadu, odgrodzony od niej wałami. Pierwotnie stal tu drewniany gród piastowski książąt sandomierskich z XIV wieku, teraz stoi tu murowana budowla, powstała za czasów Kazimierza Wielkiego. Zamek przebudowano w stylu podobnym do stylu Zamku Wawelskiego i Zamku Piotrkowskiego przez mistrza Benedykta i jego uczniów. Cały ten projekt odbył się w latach 1520 -1526 za panowania króla Zygmunta Starego. Przed wiekami zamek prawdopodobnie przedstawiał się następująco: dziedziniec ogrodzony był trzema skrzydłami mieszkalnymi, z jednej strony zlokalizowano bramę w murze. Brama ta kierowała w stronę miasta - była ulokowana w kierunku północnym. Wejścia na zamek strzegł drewniany pomost, zlokalizowany on był nad parowem jako imitacji fosy.

Częstymi gośćmi na zamku byli władcy polscy. 1656 rok przyniósł nie tylko Potop Szwedzki ale również zagładę dla tego zamku - armia szwedzka wysadziła zamek w powietrze. Ostał się jedynie fragment skrzydeł - południowego i zachodniego. W tym ostnic ulokowano teraz główny budynek. Okres konfederacji barskiej przyniósł następne zniszczenia - jednak nie tak wielkie, ze nie można było poddać zamku odnowieniu. Stał się siedziba sądu i więzienia po okresie ostatniego rozbioru Polski w 1795 roku. Lata 1894 - 1900 to okres rozbudowy i dobudowy nowych pomieszczeń. Likwidacja więzienia nastąpiła dopiero 10 marca 1959 i wprowadzono na salony Muzeum Okręgowe.

  1. Współczesność

Dziś Tarnobrzeg podlega pod terytorium województwa podkarpackiego, pełni również funkcje miasta powiatowego. Po odkryciu bogatych pokładów siarki w latach 50 - tych nastąpił okres rozwoju miasta. Jest to dziś stolica polskiego przemysłu chemicznego, do której napływają tysiące ludzi w poszukiwaniu zatrudnienia w tej dziedzinie gospodarki. Po reformie administracyjnej w 1975 roku stal się stolica własnego województwa.

Powierzchnia dzisiejszego miasta to 86 km kwadratowych z 51291 mieszkańcami. Po upadku planowania centralnego inwestycji a wraz z tym całego systemu komunistycznego i w Tarnobrzegu musiało dojść do pewnych zmian. Rok 1989 był rokiem, w którym zauważono dynamiczny wzrost zainteresowania się rynkiem tarnobrzeskim przez inwestorów krajowych i zagranicznych - głównie popularne stały się wyroby i materiały budowlane oraz asortyment spożywczy i produkty przemysłu lekkiego. Teraz stawia się głównie na rozwój i powstawanie coraz to nowych zakładów produkcji, usług i handlu. Nowi inwestorzy mogą się spodziewać poparcia i współpracy ze strony samorządu lokalnego w postaci wysokich subwencji i dotacji. Wiele firm oferuje swoje nowobudowane zakłady, wyposażone w uzbrojenie i infrastrukturę techniczną pod lokalizacje nowych zakładów i przedsiębiorstw.

Podstawowym atutem miasta jest jego wykwalifikowana siła robocza, sąsiedztwo z pozostałymi miejscowościami w regionie oraz otwartość na innowacje i nowe pomysły. To wszystko wpisuje się na korzyść miasta jako ośrodka wymagającego zainwestowania. Rozwój rekreacyjno - turystyczny miasta może być stymulowany przez zalanie dawnego miejsca wydobywania siarki z kopalni odkrywkowej "Machów". Powstał w ten sposób 500 - hektarowy zbiornik wodny, wymagające teraz jedynie zagospodarowania przez inwestorów, niekoniecznie związanych z przemysłem chemicznym. W tym pomoże na pewno aktywna współpraca z miastami partnerskimi: Pecquencourt we Francji i z Bańską Bystrzycą na Słowacji. Dziś w ramach tej współpracy dzieci i młodzież 3 państw może poznawać swoją i obcą kulturę podczas częstych spotkań i wymian.