Surowce energetyczne:
- Podział surowców energetycznych na:
- Surowce nieodnawialne: pokłady węgla kamiennego, brunatnego, torfu, ropy naftowej, gazu ziemnego, piasku i łupków bitumicznych, drewna, pierwiastków promieniotwórczych (uranu, toru)
- Surowce odnawialne: zasoby energii wód płynących, pływów i prądów morskich, energii słonecznej i wiatrowej.
- Węgiel kamienny - powstaje z pokładów drzewiastych paproci, skrzypów i widłaków w epoce karbonu ery paleozoicznej, jako wynik licznie zachodzących procesów geochemicznych.
- Węgiel brunatny - powstaje także z pokładów drzewiastych roślin w okresie trzeciorzędu ery kenozoicznej, jest to surowiec niskokaloryczny, wykorzystywany wyłącznie w celach energetycznych.
- Obszary występowanie węgla kamiennego - Zagłębia węglowe:
A. w Chinach w:
1. Zagłębiu Fushun
2. Zagłębiu Kailuan
3. Zagłębiu Fuxin
4. Zagłębiu Datong
5. Zagłębiu Huainah
B. w Rosji w:
1. Zagłębiu Donieckim
2. Zagłębiu Karagandzkim
3. Zagłębiu Kuźnieckim
4. Zagłębiu Peczorskim
5. Zagłębiu Ekibstulskim
6. Zagłębiu Lwowsko-Wołyńskim
C. w USA w:
1. Zagłębiu Appalaskim
2. Zagłębiu Climax
3. Zagłębiu Birmingham
4. Zagłębiu Filadelfijskim
5. Zagłębiu Wewnętrznym Wschodnim.
- Ropa naftowa i gaz ziemny na świecie.
Ropa naftowa - zwana inaczej olejem skalnym. Jest to mieszanina węglowodorów, powstałych ze szczątków organicznych w poprzednich okresach geologicznych. Ropa naftowa jest to surowiec głównie energetyczny i chemiczny o wyższej kaloryczności aniżeli kaloryczność węgla kamiennego i posiada szerokie zastosowanie w procesie wytwarzania paliw wykorzystywanych w celach transportowych. Zaleta ropy naftowej jest taka, że charakteryzuje się stosunkowo niskim kosztem wydobywania i transportowania.
- Największymi zasobami ropy naftowej charakteryzują się obszary takie jak:
- Basen Zatoki Perskiej - ok. 67% światowych zasobów - w krajach: Arabii Saudyjskiej, Iranie, Iraku, Kuwejcie, Zjednoczonych Emiratach Arabskich (ZEA), szczególnie Abu-Zabi i na dnie Zatoki Perskiej.
- Rosja - Basen Wołżańsko-Uralski, Nizina Zachodniosyberyjska, rejon Tiumenia i Tobolska, Morze Kaspijskie w rejonie Groznego, wyspa Sachalin.
- Morze Kaspijskie - Azerbejdżan, okolice Baku, Turkmenistan po wschodniej stronie Morza Kaspijskiego, Tadżykistan w Kotlinie Fergany.
- USA - Zatoka Meksykańska w stanie Teksas, Luizjan, Oklahoma, strefa szelfowa zatoki, Gór Skaliste w stanach Nowy Meksyk, Kolorado, Wyoming, Zachód USA w Kalifornii, północna część Alaski skąd poprowadzono rurociąg naftowy do portu Valdez w Zatoce Alaskańskiej.
- Kanada - prowincja Alberta.
- Meksyk - prowincja Chiapas, półwysep Jukatan, strefa brzegowa i szelf Zatoki Meksykańskiej.
- Wenezuela - jezioro Maracaibo, okolice delty rzeki Orinoko.
- Afryka Północna - Libia, Algieria, Egipt, Tunezja.
- Zatoka Gwinejska - szelf, Kamerun, Gabon, Kongo, Zair, Angola.
- Chiny - Nizina Mandżurska, ujście rzeki Huang-Ho, szelf Morza Żółtego, wschód Chin.
- Indonezja - wyspy Borneo, Sumatra i Jawa.
- Europa - szelf Morza Północnego, Wielka Brytania, Norwegia i Dania. W lądowej części - Karpaty, Rumunia, Francja, Basen Paryski, Niemcy, rzeka Ems.
- Występowanie gazu ziemnego związane jest z terenami występowania ropy naftowej. Największymi pokładami tego surowca charakteryzują się terytoria Basenu Zatoki Perskiej i Rosji.
- Światowe wydobycie poszczególnych surowców energetycznych:
- Ropa naftowa - 3,2 mld ton na terytorium:
1. Arabii Saudyjskiej - 12,5%
2. USA - 10%
3. Rosji - 9%
4. Iranu - 6%
5. Chin - 5%
- Gaz ziemny - 2352 mln ton na terytorium:
1. Rosji - 25%
2. USA - 23%
3. Kanady - 8%
4. Indonezji - 4%
5. Holandii - ok. 4%
Energetyka na świecie.
I. Na świecie największymi konsumentami energii są: przemysł, transport (zwłaszcza transport kolejowy, miejski, poprzez rurociągi, taśmociągi), a także budownictwo, rolnictwo, gospodarka komunalna.
II. Przeważający zasób światowej produkcji energii elektrycznej pochodzi z produkcji w elektrowniach cieplnych - 63%, z wodnych - 20%, atomowych - ok. 17,5% i źródeł niekonwencjonalnych - 0,4%
III. Większość krajów świata posiada elektrownie cieplne, które są opalane surowcem, jakim jest węgiel kamienny, lub innymi, takimi jak: olej opałowy, gaz ziemny i węgiel brunatny.
A. Elektrownie węglowe występują w krajach o dużej zasobności tego surowca, np. Polska - 97%, Rosja, Chiny, Indie, RPA, Australia.
B. Elektrownie opalane z wykorzystaniem oleju opałowego i gazu ziemnego zlokalizowane są głównie w obszarze Zatoki Perskiej, w Indonezji, Wenezueli, Egipcie, a także w USA, Japonii, Holandii, Wielkiej Brytanii i Włoszech.
IV. Elektrownie atomowe - głównie do wytwarzania energii w tego rodzaju elektrowniach wykorzystywany jest uran i pluton. Już ponad 20 krajów świata posiada na terytorium swego kraju takie elektrownie. Największym udziałem w produkcji energii elektrycznej charakteryzują się kolejne państwa: Francja, Belgia, Szwecja, Niemcy, Japonia, USA, Rosja. Dalszy proces rozwoju energii jądrowej leży głównie w rozwoju technik zabezpieczających przed kataklizmami i szkodliwymi dla środowiska i życia człowieka skutkami składowania odpadów radioaktywnych.
V. Elektrownie wodne są przyszłością energetyki w wielu krajach na kontynencie azjatyckim, afrykańskim i Ameryki Łacińskiej. Koszty budowy hydroelektrowni są dość duże, dlatego takie elektrownie posiadają kraje, które mogą sobie na taki wydatek pozwolić a więc kraje dobrze rozwinięte i dysponujące energią spadku rzek, np. USA na rzekach Kolorado. Kolumbii, Missouri, Tennessee, Rosja na Wołdze (Wołgogradzkie), na Kamie, Donie, Jeniseju, Angarze, na rzece Ob, w Afryce na Nilu w Egipcie, na Zambezi, Wolcie. Ameryka Południowa posiada największą hydroelektrownię na świecie, pracującą w systemie kaskad o mocy 11.000 MW, zbudowanej na rzece Paranie. Wykorzystuje ona również siłę spadku wód wielkich wodospadów, tak jak elektrownie pod Niagarą w USA i w Kanadzie. Największą ilość energii elektrycznej w hydroelektrowniach wytwarzają kolejno:
VI. Światowa produkcja energii elektrycznej
A. na świecie - 14000 mld
B. w USA - 26%
C. w Chinach - 8%
D. w Japonii - 7,5%
E. w Rosji - 6%
F. w Niemczech - 4%
G. w Polsce (18 miejsce) - 1%
