Naturalnym dążeniem człowieka jest chęć przekształcenia środowiska naturalnego, które go otacza. Ma to na celu poprawienie i polepszenie warunków jego życia.
Tak na przykład człowiek pierwotny tworzył proste narzędzia, takie jak kamienne siekiery, czy krzesiwa, które mały zapoczątkować proces wytwórczości człowieka. Rozwój przemysłu, mający miejsce aż od czasów prehistorycznych powodował jednocześnie wpływ na środowisko przyrodnicze oraz występujące w nim ekosystemy.
Obecnie wpływ, jaki wywiera przemysł na środowisko naturalne jest procesem złożonym i niejednolitym. Można go rozpatrywać na wielu poziomach, takich, jak zniszczenia w środowisku, zmniejszanie się wciąż zalesionych obszarów, tworzenie postępu o charakterze technicznym w przemyśle oraz związana z tym konieczność ochrony środowiska, w końcu wykorzystywanie do tego celu procesu recyklingu.
Rozwój przemysłu nie ma wyłącznie negatywnego wpływu na środowisko, nowoczesne technologie mogą bowiem korzystnie wpływać na przykładowo ochronę naturalnych ekosystemów.
Dzięki niemu możliwe jest też oszczędne stosowanie surowców naturalnych, których zasoby nie są przecież nieograniczone. Przykładem takiego zastosowania jest używanie odpadów pochodzących z obróbki drewna do tworzenia płyt meblowych.
Podobnie papier doskonale nadaje się w celu ponownego wykorzystania przemysłowego, jednak makulatura w większości państw świata nie jest odpowiednio przetwarzana. Stanowi ona niezastąpiony surowiec wtórny z tego powodu, że pozwala na oszczędzanie ogromnych połaci lasu, a można z niej wykonywać przykładowo papier niższej jakości, tekturę czy papier toaletowy.
Pewne kraje stosują na swoim terenie makulaturę w celu wytwarzanie z niej gazu- polega to na przykryciu materiału wtórnego warstwą ziemi, a następnie postępujący proces gnilny powoduje powstanie metanu.
Innym przykładem oszczędzania surowców naturalnych jest coraz powszechniejsze wykorzystywanie energii wiatru, wody, czy też atomowej oraz słonecznej.
Postęp techniczny także ma duże znaczenie w zakresie wpływania na środowisko naturalne. Na przykład w przemyśle kolejowym od czasów ewolucji parowej postęp spowodował wiele korzystnych zmian. Dla środowiska o wiele lepsze są lokomotywy elektryczne od spalinowych. W transporcie samochodowym powszechne użycie katalizatorów oraz benzyny bezołowiowej sprawia, że emisja spalin do atmosfery jest o wiele mniejsza.
Wielkie przedsiębiorstwa, takie jak cementownie czy huty, posiadają prawny obowiązek filtrowania emitowanych do atmosfery dymów oraz gazów, zawierających szkodliwe substancje.
Istnieją też negatywne aspekty funkcjonowania przemysłu jeżeli chodzi o jego wpływ na środowisko. Przede wszystkim często powoduje on jego degradację. Niekorzystny wpływ mają różnego rodzaju odpady przemysłowe, które są ubocznym efektem procesu produkcyjnego.
Niekorzystny wpływ wywołuje także emitowana do środowiska energia elektryczna, produkowana najczęściej w elektrowniach, gdzie spalane są gaz, ropa naftowa lub węgiel.
Przy budowie fabryk, miast, autostrad, lotnisk oraz innych budowli zanieczyszczane jest często środowisko, a nawet ulega ono bezpośredniemu niszczeniu.
Najwięcej takich zniszczeń spowodowanych jest działalnością kopalni odkrywkowych, a także przedsiębiorstw energetycznych, czy tez górnictwa oraz przemysłu metalurgicznego.
Do przyrody przedostają się odpady i charakterze górniczym, przykładowo skalne, pochodzące z podziemnych kopalni lub też odkrywkowych. Odpady popłuczkowe oraz szlamy poflotacyjne pochodzące z procesu przetwarzania węgla, baryt i siarka, miedź a także cynk i ołów oraz popioły lotny oraz pochodzący z elektrociepłowni oraz z elektrowni żużel.
Przemysłowe odpady mają najczęściej duże wymiary i magazynowane są w postaci hałd. Często są one niebezpieczne dla życia i zdrowia, są bowiem często toksyczne, wybuchowe, łatwopalne czy rakotwórcze.
Zniszczenia w środowisku naturalnym powodują często także ekologiczne katastrofy, powodujące wiele ofiar śmiertelnych, chorób oraz obrażeń ciała. Dowiodło to jak poważnym zagrożeniem mogą być działania przemysłowe, które nie są w należyty sposób kontrolowane.
Tak na przykład, spowodowane w roku 1953 skażenie rtęcią, które objęło wiele gatunków ryb miało miejsce w Minamata w Japonii, a spowodowane przez fabrykę Chisso. Zatrute ryby spożyte zostały przez wiele osób, a spowodowało to śmierć około 860 z nich.
Inna katastrofa, którą było rozbicie się tankowca Torres Canzon która miała miejsce nad kanałem La Manche, wyciekło wtedy do wody wiele litrów ropy naftowej. Wypadek ten spowodował skażenie wybrzeża Bretanii oraz Kornwalii.
Z kolei w roku 1976 katastrofie podległa fabryka chemikaliów we Włoszech w miejscowości Seveso, w czasie, gdy wytwarzała ona trichlorofreol, a spowodowane to było zbytnim podwyższeniem temperatury. Do środowiska uwolniły się gazy trujące: tetrachlor oraz benzoparadioksyna.
Rok 1982 to moment katastrofy w Salang, gdzie eksplozji uległ zbiornik, zawierający ropę naftową. Pochłonęło to ponad 2000 ofiar.
W roku 1984 w Indiach w miejscowości Bhopal miała miejsce największa z katastrof przemysłowych.
Zakłady Union Carbidge uległy katastrofie, polegającej na wycieku do atmosfery gazu o charakterze trującym- izocyjanku metylu, co spowodowało ponad 4000 ofiar śmiertelnych.
Najbardziej jednak znaną katastrofą przemysłową stała się katastrofa w Czarnobylu na Ukrainie, mająca miejsce w 1986 roku, związana była z wybuchem energii jądrowej, któremu podległ reaktor, uwalniając do atmosfery promieniowanie radioaktywne.
Spowodowało to napromienienie około 57% powierzchni Europy, 40% byłego ZSRR, oraz pozostałych państw leżących na północnej półkuli (3%).
Wymienione katastrofy są tylko przykładami, jednak w praktyce występują one na całym świecie prawie codziennie, powodują śmierć wielu ludzi, gatunków roślin oraz zwierząt, a nawet ich wyginięcie.
Degradację środowiska powoduje także wydzielanie do przyrody ścieków, które powodują zatrucie jezior, rzek oraz mórz. Najwięcej ścieków pochodzi z terenów miast oraz z dużych zakładów przemysłowych, spływają one także z terenów rolniczych oraz innych, nie podlegających skanalizowaniu.
Ścieki odprowadzane są do wód, płynących na powierzchni gruntów kanalizacjami albo wylewane są bezpośrednio do tych wód. Najbardziej niebezpiecznymi substancjami są: węglowodory aromatyczne, detergenty, a także pestycydy i inne środki ochrony roślin, a także fosforany, fenole i azotany, ciężkie metale oraz radioaktywne substancje.
Bardzo szkodliwy charakter wywierają także związki chemiczne, które bardzo trudno podlegają rozkładowi w środowisku, co jest wzmożone w środowisku wodnym. Zanieczyszczenia, jakie występują w atmosferze degradują glebę oraz wody, płynące powierzchniowo, a co powoduje zakażenie łańcuchów pokarmowych a więc i ekosystemów.
Pewnie zanieczyszczenia powodowane są przez określone związki chemiczne, szczególnie z udziałem siarki (np. SO3, SO2, H2O czy CS2), z udziałem fluoru, azotu, różne rodzaje pyłów, które szkodliwie oddziaływają na roślinność.
Związki chemiczne mogą powodować niszczenie komórek, zatykanie aparatów szparkowych, a także pokrywanie liści warstwami nieprzepuszczającymi powietrza lub światła więc ograniczające proces fotosyntezy.
Przez ich przenikanie wewnątrz roślin niszczą zawierany przez nie chlorofil.
Niebezpieczne dla środowiska naturalnego są pyły cementowe, tworzące przy udziale wody skorupę, osiadającą na liściach roślin. Ekosystemy lasów, przede wszystkim iglastych podlegają zagrożeniu skażeniem. Tak na przykład w Górach Izerskich niekorzystnie wpływa SO2, w okolicach Puław są to wpływy związków azotu.
Spożywanie bezpośrednie zatrutych toksynami roślin oraz wdychanie zakażonego powietrza powoduje u zwierząt występowanie chorób. Dotykają one także zwierząt hodowlanych, ale i zwierzyny żyjącej w warunkach dzikości.
Wzrastające wciąż zanieczyszczenie powietrza spowodowane jest też rozwijającymi się komunikacja i przemysłem. Takim niekorzystnym zjawiskiem jest smog, który powstaje w wyniku połączenia mgły oraz dymu a także pary wodnej. W Londynie na przykład występuje smog siarkowy, występujący także w innych dużych aglomeracjach miejskich w umiarkowanej strefie klimatycznej, a jest to wynik przede wszystkim spalania węgla i wydzielania do atmosfery.
W Polsce smog w ograniczonym zasięgu spotkać można na przykład w Krakowie, na Górnym Śląsku, czy w Zakopanem albo Kotlinie Jeleniogórskiej, albo w innych kotlinach w których funkcjonują większe emitery o charakterze przemysłowym, a smog intensywniejszy jest w warunkach inwersji temperatur powietrza.
Zjawiskiem związanym z zanieczyszczeniami przemysłowymi są tez kwaśne deszcze, w których zawarte są tlenki azotu, węgla czy dwutlenek siarki. Wymywanie dwutlenku siarki oraz tlenków azotu z powietrza powoduje ich utlenianie, a powstały kwas siarkowy lub azotowy wracają w tej postaci do powierzchni ziemi.
Kwaśne deszcze zakwaszają gleby, używane pod zasiewy, a także wody powierzchniowe, szkodliwie wpływają na roślinność, głównie lasy stanowiące ważną część flory.
Oddziaływanie takie przez opady ma charakter bezpośredni- uszkadza części roślin, znajdujące się ponad ziemią (na przykład igły czy liście), ale także pośredni- zanieczyszczają glebę porośniętą przez rośliny.
Wreszcie do szkodliwych wpływów przemysłu zaliczyć należy emitowany hałas. Wywoływany jest on przez biorące udział w procesie produkcyjnym maszyny oraz urządzenia. Hałas, jaki osiągany jest w środku hal produkcyjnych sięgać może nawet 80 do 125 decybeli, a natężenie emitowane jest do sąsiadujących terenów. Na nich natężenie dźwięku sięga nawet 50 decybeli, czy 90 decybeli, czyli jest bardzo uciążliwe.
Hałas pochodzić może też z transportu drogowego, lotniczego oraz kolejowego. Z końcem XX wieku zaczęto wprowadzać do tego środki zapobiegawcze. Nie przyniosło to jednak do końca oczekiwanych rezultatów. Równowaga biologiczna poświęcana jest kosztem równowagi gospodarczej państw.
Źródłem hałasu jest też hałas kolejowy , lotniczy i drogowy .
Większa część państw świata posiada obecnie problemy o charakterze środowiskowym, należą do nich uszkadzanie gleb, ich pustynnienie, erozja, zanieczyszczenie przemysłowe, urbanizacja, czy też wreszcie wylesianie. Mogą one powodować, że ekosystemy ulegają destabilizacji, a wpływa to z kolei niekorzystnie na życie ludzkie oraz wzbogacanie genetyczne biosfery.
Kraje wysoko uprzemysłowione spotykają się obecnie w wieloma problemami. Następuje w nich wyczerpywanie się pewnych rodzajów zasobów naturalnych, a powietrze ulega skażeniu.
To pociąga za sobą występowanie takich zjawisk, jak kwaśne deszcze, ubywanie warstwy ozonowej, klimat cieplarniany, powodujący zjawisko ocieplenia globalnego.
Wpływ przemysłu na środowisko naturalne może mieć więc charakter zarówno pozytywny jak i negatywny.
Zasoby naturalne są niezbędne praktycznie w każdej gałęzi przemysłu, a jednocześnie dla funkcjonowania środowiska konieczne są unowocześnienia, chroniące ekosystemy.
Najważniejszym jest to, aby człowiek, działający w przemyśle uświadamiał sobie, jak ważna jest dla niego natura i że musi dołożyć wszelkiego rodzaju starań po to, aby przyroda nie była przez niego degradowana.
