OPN znajduje się na południu Wyżyny ,zwanej też Jurą, Krakowsko-Częstochowskiej to szerokości 50°12' na północ, oraz 19°46' długość geograficzna wschodnia) a zajmuje też środkową część całej Doliny Prądnika , to na długości 12 km (poczynając od Pieskowej Skały a kończąc na Prądniku Korzkiewskiego), dalej też dolną oraz środkową część małej doliny Sąspowskiej - na długości 5 kilometrów, do tego jeszcze przyległe części tzw. wierzchowiny jurajskiej. Cała powierzchnia już po zmianach, od roku 1997, wzrosła z liczby 1890 hektarów do liczby 2145,62 hektarów. Ojcowski Park Narodowy jest na terenie województwa małopolskiego.

Starania o początek ochrony przyrody w Dolinie Prądnika ma swój początek już XIX wieku a była ściśle związana z pierwszymi prowadzonymi tutaj badaniami naukowymi. Wtedy to odkryto dużo cennych gatunków roślin oraz zwierząt i eksplorowano naukowo jaskinie. Poza tym Park był tematem wielu reportaży czy wspomnień , także natchnieniem różnych artystów czy poetów. Samo Piękno tylko Doliny Prądnika, dalej bogata fauna oraz flora, czy bardzo interesująca archeologia, zachęcały wielu przybyszów do odwiedzin Parku, i starać się o ochronę tego Królestwa Kongresowego kiedyś zwanego też Polską Szwajcarią.

Wówczas w prasie pojawiały się częste głosy protestu by nie eksploatować lasów, krytykowano też barbarzyńskie zachowania wrocławskich kupców, którzy niszczyli tutejsze lasy, a oni po prostu sprzedawali niezależnie od kontraktu, cały drzewostan który pokrywał całą tzw. wierzchowinę jurajską, na przykład rejon Smardzowic, dalej Woli Kalinowskiej czy Sąspowa.

W ówczesnym czasie prawodawstwo omijało wszystkie problemy związane z ochroną przyrody. Dlatego zupełnie bezkarnie niszczono namuliska jaskiń, a wydobywano stąd cenny nawóz. Najwięcej strat było w jaskiniach o nazwie- Koziarnia oraz Nietoperzowa, gdzie eksploatowano namuliska już od roku 1877-78 dla GOP-u pod nadzorem O. Grubego. Reszta jaskiń jako ogólnie dostępnych dla zwiedzających zabierała kamyki czy nacieki, o czym było głośno w prasie.

Znaczne zasługi na polu ochrony przyrody parku-Ojcowa miał dawny właściciel -Jan Zawisza, jako archeolog-amator, sam pierwszy badał znajdujące się tutaj jaskinie, i on zaczął je stopniowo wykupywać w Dolinie Prądnika czy też okolic od wrocławskich kupców. Kolejne wykupy prowadził już następny właściciel Ojcowa a był nim Ludwik Krasiński. Polskie społeczeństwo szybko zareagowało na formy i przejaw wandalizmu. Pomimo braku odpowiednich rozporządzeń od ówczesnej władz, już stosowano pierwsze kroki aby ratować przyrodę parku. Dla przykładu spółka akcyjna, która powstała z końcem XIX wieku z aprobaty Adolfa Dygasińskiego, która wykupiła królewski zamek (w Pieskowej Skale) razem z okolicznym lasem i gruntami rolnymi.

Propozycja utworzenia tutaj rezerwatu już w czasach międzywojennych, nie była zrealizowana, ale wprowadzono kilka inwestycji turystycznych, na przykład budowano drogi, dalej elektrownie czy dalsze pensjonaty, a uzdrowiska dla szerszych kręgów społeczeństwa.

Czasy międzywojenne nie dały postępu by chronić prawnie przyrodę w okolicach Ojcowa. Ale dzięki zdecydowanej postawie profesora Szafera nie osłabiono działań mających na celu wstrzymanie ochrony tych terenów. Już po zakończeniu II wojny światowej, wznowiono dążenia by utworzyć rezerwat. Ale znów dzięki działalności profesora Szafera jako ówczesnego wysłannika Ministra Oświaty w sprawach Ochrony Przyrody , a to przyczyniło się w znacznej mierze do organizowania konferencji, gdzie omawiano projekty utworzenia tutaj- Ojcowie samego rezerwatu, później zaś już parku narodowego. Oprócz profesora Szafera propagowali ochronę przyrody też: W. Marcinkowski, dalej J. Kornaś, czy S. Smólski, oraz S. Jarosz, czy T. Szczęsny oraz K. Bukowski. Badacz S. Jarosz publikował pierwsze opisy planowanego Parku Narodowego w miejscowości Ojców, zaś S. Smólski jako Konserwator Przyrody czy T. Szczęsny jako pracownik PROP , z pomocą profesora Szafera , podjęli się realizacji zadań w zakresie ochrony przyrody tego regionu, prowadzono też projekt rozporządzenia by powołać Ojcowski Park Narodowy.

Ojcowski Park Narodowy ma otulinę, która rozciąga się aż na terenie pięciu gmin a więc tych wymienionych. I dodatkowo gminy Zielonki. Łączna powierzchnia to 7000ha z roku 1981, ostatnio się zmniejszyła do blisko 6777 ha , gdyż była nowelizacja. Obecnie łączna powierzchnia całego Parku Narodowego to 2145,62 ha.

Ze względów administracyjnych tereny Parku są tzw. Obwodem Ochronny "Groty", a tworzą go: 5 obchodów i tak mamy tutaj Jamki, dalej Korytania, dalej Bukówki, dalej Złota Góra oraz Pieskowa Skała. Wiele zmian administracyjnych już od dnia 1 01 1999 roku. cały obszar Parku , był w granicach województwa małopolskiego, a powiecie ziemskim o nazwie krakowski, który obejmuje tereny czterech gmin, oto one:

* miejscowość Skała , 1198,23ha co stanowi 63,4% powierzchni OPN.

* miejscowość Jerzmanowice-Przeginia , 88,05ha co stanowi 4,5%.

* miejscowość Wielka Wieś , 118,85ha co stanowi 6,3%.

* miejscowość Sułoszowa , 484,87ha co stanowi 25,6%.