Podstawowe informacje o Federacji Szwajcarskiej

Powierzchnia Szwajcarii to 41 tys. km², a liczba ludność przekracza 7 milionów. Większość mieszkańców posługuje się językiem niemieckim, duża część francuskim i włoskim. Najmniej liczni są Szwajcarzy mówiący w języku retoromańskim, który nie jest używany nigdzie indziej na świecie. Rozciągłość równoleżnikowa kraju to 220 km, rozciągłość południkowa wynosi 350 km. Hymn Szwajcarii został napisany przez Alberta Zwyssig w XIX w. Flaga to biały krzyż na czerwonym polu w formacie kwadratu. Ma ściśle religijne pochodzenie: krzyż na którym skonał Jezus Chrystus, czerwień tła to symbol jego krwi. Szwajcaria jest republiką federacyjną składającą się z 26 kantonów. Kanton znaczy po polsku "kraj". Każdy kanton ma swój parlament i rząd.

Oficjalna nazwa kraju to Konfederacja Szwajcarska. W urzędowych językach nazwa ta brzmi następująco:

Schweizerische Eidgenossenschaft (po niemiecku), Confédération Suisse (po francusku), Confederazione Svizzera (po włosku) i Confederaziun Svizr (po retoromańsku). Międzynarodowe oznaczenie Szwajcarii to CH. Symbol ten jest skrótem od łacińskiej nazwy Confoederatio Helvetica, który oznacza "Konfederację Helwetów", ludu żyjącego niegdyś na terenie dzisiejszej Szwajcarii.

Państwo leży w Alpach (pasma Berneńskie, Penińskie, Glerneńskie, Lepontyjskie, Retyckie), które zajmują większą część kraju. Najwyższy szczyt to Dufour o wysokości 4634 m. n.p.m. znajdujący się w masywie Monte Rosa. Na zachodzie rozciąga się Wyżyna Szwajcarska, a na północnym - zachodzie góry Jura (oddzielone od Alp doliną z Jeziorem Lemańskim i Neuchatel). Główne rzeki to Ren i Rodan, a jeziora Genewskie i Bodeńskie.

Szwajcaria to wysoko rozwinięty kraj przemysłowy z nowoczesnym przemysłem precyzyjnym, elektrotechnicznym, chemicznym, farmaceutycznym, poligraficznym i spożywczym (nabiał, wyroby czekoladowe). Znakomicie rozwinięty jest również sektor bankowy i ubezpieczeniowy. Rolnictwo stoi na bardzo wysokim poziomie jest intensywne i zmechanizowane. Większość rolników zajmuje się hodowlą bydła. Nadwyżki mleka przeznacza się na mleko skondensowane lub do produkcji serów i czekolady. W górach hoduje się także owce, a na wyżynach także trzodę chlewną. Tam też uprawa przewyższa hodowlę, a zbiera się pszenicę, jęczmień i żyto oraz ziemniaki, len, konopie, tytoń i buraki cukrowe. Na południowych zboczach gór w 18 kantonach (przede wszystkim w Neuchatel) uprawia się winorośl. Znaczne wpływy do budżetu przynosi też turystyka.

Najważniejsze daty z historii:

I w. p.n.e. - podbój rzymski,

1033 - tereny obecnej Szwajcarii włączone do Burgundii,

XII - XIII w. - panowanie feudalne Habsburgów,

1291 - powstanie związku kantonów, walka o niepodległość,

1386 - uzyskanie niepodległości przez Sempach,

1476 - uzyskanie niepodległości przez Grandson,

1499 - wywalczenie częściowej niepodległości całego kraju,

1789 - proklamowanie Republiki Helweckiej,

1815 - deklaracja wiecznej neutralności,

1914-18, 1939-45 - zachowanie neutralności w wojnach światowych.

Kanton jest podstawową jednostką terytorialną Konfederacji Szwajcarskiej. Szwajcaria to najmniejsze państwo federacyjne. Składa z 26 kantonów, które posiadają daleko posuniętą niezależność. Aż do lat 50. XIX wieku kantony stanowiły właściwie autonomiczne mini-państwa, które dysponowały własnym wojskiem, a nawet własną monetą. Utworzenie instytucji centralnych, które nieco ograniczyły swobody działania kantonów, nastąpiło w 1848 roku. Współcześnie, każdy z kantonów posiada własną ustawę zasadniczą, określającą podstawowe zasady działania jednostek instytucjonalnych tworzących prawo, sprawujących rządy i dbających o przestrzeganie prawa. W większości kantonów działają parlamenty z jedną izbą, do których wybiera się od 58 do 200 posłów. Rządy poszczególnych kantonów liczą średnio po 6 ministrów. Władze kantonów same ustalają stopień niezależności gmin je tworzących. Są gminy posiadające niemal całą władzę, ale są również takie które mają ją bardzo ograniczoną.

Stolicą Szwajcarii jest jak wiadomo Berno, w którym znajduje się siedziba parlamentu i większości pozostałych władz centralnych. W gminie miejskiej mieszka ok. 140 tys. mieszkańców, a cała miejska aglomeracja liczy prawie 400 tys. mieszkańców. Gmina polityczna obszaru miejskiego jest korporacją obywateli na poziomie komunalnej organizacji polityczno - administracyjnej. Sprawę tę uregulowano w "Ordynacji Berna" ustanowionej 30 czerwca 1963 roku oraz w "Zarządzeniu o organizacji administracji miejskiej" uchwalonej 29 listopada 1984 roku. Najważniejsze prawa i obowiązki to: prawo do brania udziału w wyborach, prawo określające kompetencje parlamentu gminnego, w którym ma zasiadać 80 przedstawicieli wybieranych na 4-letnią kadencję, ale nie dłużej niż na 12 lat. Administracja miejska dzieli się na: dyrekcję prezydialną z prezydentem miasta na czele, dyrekcję policji, dyrekcja planowania i budowy, dyrekcję szkolnictwa, dyrekcję opieki społecznej i zdrowia oraz dyrekcję finansów i przedsiębiorstw komunalnych. Gmina obywatelska to instytucja starsza aniżeli gmina polityczna. Jej początki sięgają czasów przed rewolucją we Francji z XVIII wieku, kiedy obywatele nie mogli w pełni uczestniczyć w tworzeniu praw, więc zakładali swoje własne wspólnoty mieszczańskie. Po rewolucji, gminy stały się bardziej obywatelskie i bardziej uniwersalne, a także ściślej się ze sobą zasymilowały. Nie oznacza to jednak zniwelowania różnic i stopniowego zmniejszania roli którejkolwiek z gmin. Gminy obywatelskie ustalają gminne prawo obywatelskie, dzięki czemu mogą realizować stawiane przed nimi zadania oraz są zdolne do sprawowania administracji nad posiadanymi własnościami. Najważniejszym organem gminy obywatelskiej jest zgromadzenie, które ma za zadanie m.in. wybieranie prezydenta i zastępcę prezydenta. Ponadto, wybierana jest Wielka Rada Obywatelska, która odpowiada przed parlamentem. Na czele Wielkiej Rady Obywatelskiej liczącej 50 członków stoi prezydent. Z kolei Mała Rada Obywatelska jest organem składającym się z 13 członków.

Tabela 1

Kantony w Szwajcarii.

Lp	Symbol	N a z w a k a n t o n u	Stolica	Rok powstania	Powierzchnia (km²)	Ludność	Liczba gmin	Język urzędowy
1	AG	Argowia	Aarau	1803	1 404	550 800	232	niemiecki
2	AI	Appenzell In.	Appenzell	1513	173	16 000	6	niemiecki
3	AR	Appenzell Aus.	Herisau	1513	243	254 400	20	niemiecki
4	BE	Berno	Berno	1353	5 959	958 100	399	niem., franc.
5	BL	Bazylea-okręg	Liestal	1501	518	261 400	86	niemiecki
6	BS	Bazylea-miasto	Bazylea	1501	37	186 700	3	niemiecki
7	FR	Fryburg	Fryburg	1481	1 671	239 100	242	franc., niem.
8	GE	Genewa	Genewa	1815	282	414 200	45	francuski
9	GL	Glarus	Glarus	1352	685	37 100	28	niemiecki
10	GR	Gryzonia	Chur	1803	7 105	188 400	211	niem.,reto.,wł.
11	JU	Jura	Delémont	1979	838	70 000	83	francuski
12	LU	Lucerna	Lucerna	1332	1 493	350 300	107	niemiecki
13	NE	Neuchâtel	Neuchâtel	1815	803	165 400	62	francuski
14	NW	Nidwalden	Stans	1291	276	38 800	11	niemiecki
15	OW	Obwalden	Sarnen	1291	491	32 200	7	niemiecki
16	SG	Sankt Gallen	St. Gallen	1803	2 026	452 400	90	niemiecki
17	SH	Szafuza	Szafuza	1501	298	72 200	34	niemiecki
18	SO	Solura	Solura	1481	791	244 500	126	niemiecki
19	SZ	Schwyz	Schwyz	1291	908	131 300	30	niemiecki
20	TG	Turgowia	Frauenfeld	1803	991	229 200	80	niemiecki
21	TI	Tessyn	Bellinzona	1803	2 812	311 200	244	włoski
22	UR	Uri	Altdorf	1291	1 077	35 400	20	niemiecki
23	VD	Vaud	Lozanna	1803	3 212	626 300	382	francuski
24	VS	Valais	Sion	1815	5 224	278 400	160	franc., niem.
25	ZG	Zug	Zug	1352	239	101 200	11	niemiecki
26	ZH	Zurych	Zurych	1351	1 729	1 225 600	171	niemiecki
	CH	Szwajcaria	Berno		41 285	7 262 400	890