POŁOŻENIE

Japonia jest typowym krajem wyspiarskim położonym na archipelagu u wschodniego wybrzeża Azji. Tworzy on wąski łuk, którego długość sięga 3800 km. Rozciąga się on od 200 25' do 450 33' szerokości geograficznej północnej. Japonia zajmuje obszar 377819 km2, czyli jest trochę większa od Wielkiej Brytanii. Nie może się jednak równać z takimi krajami jak Indie (1/9 obszaru tego kraju) czy Stany Zjednoczone (1/25 obszaru tego kraju). Japonia stanowi zatem zaledwie 0,3% łącznej powierzchni lądów na świecie. W skład archipelagu japońskiego wchodzą cztery główne wyspy: Honsiu, Hokkaido, Kiusiu i Sikoku (wymienione w kolejności malejącej) a także liczne łańcuchy wysp i tysiące mniejszych wysepek. Największa wyspa Japonii to Honsiu, która stanowi ok. 60 % łącznej powierzchni całego archipelagu.

LĄDY

Japonia jest krajem niezwykle górzystym, gdyż aż 70 % powierzchni tego kraju stanowią obszary górskie. Najwyższe łańcuchy górskie występującą na wyspie Honsiu. Najsłynniejszym łańcuchem górskim jest pasmo nazywane Japońskimi Alpami. Duża część japońskich szczytów jest wyższa niż 3000 m n.p.m. Najsłynniejszym a zarazem najwyższym z nich jest wulkaniczna góra Fudżi sięgająca 3776 m.n.p.m. Aktywność wulkaniczna tego obszaru sprawia, że dużo tutejszych gór ma wulkaniczne pochodzenie, a rejony podgórskie odznaczają się źródłami termalnymi podgrzewanymi przez ogniska magmowe. Temperatura wody niektórych źródeł jest tak wysoka, że możliwe jest ugotowanie w nich jajka na twardo! Na obszarze Japonii doliczono się 67 wulkanów, z których większość jest wciąż aktywna. Co jakiś czas mają tu miejsce niebezpieczne erupcje wulkaniczne niszczące całe osiedla i często przyczyniające się do śmierci wielu ludzi. Ryzyko to nie zniechęca jednak ludzi do osiedlania się blisko czynnych stożków wulkanicznych. Przyczyną tego jest użyźniający wpływ lawy wulkanicznej na gleby tych obszarów. Japonia jest również obszarem aktywnym sejsmicznie, często nawiedzanym trzęsieniami ziemi. Każdego roku odnotowuje się tutaj od 7 do 8 tys. wstrząsów. Znaczna ich część nie jest odczuwalna przez ludzi, ale czasami występują wstrząsy, które powodują znaczne straty. Te cechy środowiska znacznie wpływają na niektóre dziedziny życia Japończyków np. budownictwo musi być przystosowane do wstrząsów sejsmicznych. Uzyskuje się to dzięki specjalnym fundamentom, które podczas wstrząsów pozwalają budynkom łagodnie się kołysać, co zmniejsza ryzyko ich zniszczenia. Jest to przykład, jak człowiek może żyć w zgodzie z przyrodą nawet, jeśli ona nie jest dla niego łaskawa.

MORZE

Japonia, jako kraj wyspiarski, posiada długą i dobrze rozwiniętą linię brzegową. Zachodnie wybrzeże archipelagu oblewane jest przez wody Morza Japońskiego natomiast wschodnie przez Ocean Spokojny. Wyspy japońskie często nawiedzane są przez tropikalne burze, głównie późnym latem lub na początku jesieni, które noszą tutaj nazwę tajfunów. Mogą one być przyczyną powodzi, osunięć gruntu, zniszczeń zbiorów oraz osiedli ludzkich.

KLIMAT

Japonia, mimo iż jest stosunkowo niewielkim krajem, charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem klimatycznym. Północna część kraju odznacza się łagodnymi latami (maksymalna temperatura wynosi ok. 200 C) i mroźnymi, śnieżnymi zimami (temperatura minimalna wynosi nawet ok. - 400 C). W okresie zimy często wieją tutaj wiatry od strony Syberii i Mongolii będące przyczyną zamieci śnieżnych. Południowa część archipelagu np. wyspa Okinawa, odznacza się łagodniejszymi zimami (temperatura minimalna wynosi ok. 150 C) oraz cieplejszymi i wilgotniejszymi latami (maksymalna temperatura wynosi ponad 300C). Tokio, stolica kraju, charakteryzuje się gorącymi i wilgotnymi latami oraz chłodnymi zimami z temperaturą ok. 50 C. Klimat Japonii odznacza się czterema porami roku. Wiosna, nazywana tutaj haru, rozpoznawana jest po kwitnących śliwach i wiśniach, które w różnych częściach kraju kwitną o innych porach. Panuje wówczas wyjątkowo piękna i słoneczna pogoda, która sprzyja wiosennym piknikom, podczas których uprawia się tzw. oglądaniu kwiatów (hanami) przepięknie kwitnących drzew. Dlatego właśnie Japonia często nazywana jest "krajem kwitnącej wiśni". Czerwiec i połowa lipca są gorące, ale również bardzo deszczowe. Okres deszczowy, nazwany z japońskiego tsuyu, jest niezwykle ważny dla tutejszych upraw ryżu. Koniec pory deszczowej oznacza nadejście lata (natsu), które kończy się w połowie września. W całym kraju panuje wówczas gorąca i wilgotna pogoda (wyjątek stanowi wyspa Hokkaido). Nadejście jesieni (aki) zwiastuje spadek temperatury oraz chłodne, rześkie powietrze. Nadal jest jednak słonecznie a drzewa przyjmują piękne, żółte i czerwone barwy. Zima (fuyu) na północy i na zachodzie Japonii jest zwykle bardzo śnieżna. Rejony te są miejscami odbywania się licznych, śnieżnych festiwali. Najsłynniejszym z nich jest festiwal w Sapporo (Hokkaido), podczas którego buduje się ogromne śnieżne i lodowe rzeźby, które podziwiają turyści prawie z całego świata.

ROŚLINY I ZWIERZĘTA

Fauna Japonii jest niezwykle piękna i zróżnicowana, głównie z powodu różnic klimatycznych i geomorfologicznych. Niektóre gatunki kwiatów i drzew mają dla mieszkańców Japonii wyjątkowe znaczenie. Kwiaty wiśni, nazywane tu sakura, bardzo szybko opadają z drzew i dlatego symbolizują one zmienność naszego świata. Sosna z kolei, nazywana tutaj matsu, symbolizuje długowieczność. Bambus zwany take, który jest bardzo wytrzymały i giętki jest symbolem umiejętności pokonywania trudności oraz siły. W Japonii żyją liczne ptaki, owady i małe zwierzątka natomiast duże, drapieżne ssaki są raczej nieliczne. Do największych z nich należą niedźwiedzie, które żyją w górach. Blisko osiedli ludzkich można spotkać lisy oraz kuno psy. Ludowe japońskie bajki opowiadają często o złośliwych figlach, jakie te zwierzęta płatały ludziom.

LUDNOŚĆ

Tokio- stolica i największe miasto Japonii

tramp.travel.pl/publikacja

Łączna liczba mieszkańców Japonii przekracza 126 mln, co daje jej 7 miejsce na świecie ze względu na zaludnienie. W ostatnim czasie liczba ta utrzymuje stałą wartość, więc szacuje się, że zaludnienie Japonii osiągnie rekordową wartość 130,4 mln ludzi dopiero w 2010 roku, po czym zacznie powoli spadać. Japończycy mają różne pochodzenie etniczne. Za pierwszych mieszkańców Japonii uważa się jasnoskórych Ajnów, którzy z biegiem czasu wymieszali się z pozostałymi mieszkańcami wysp, którzy przybyli tutaj z Azji i wysp położonych na Oceanie Spokojnym. Wynikiem tego wymieszania jest kultura oraz język japoński. Podróżując po Japonii z łatwością można dostrzec zróżnicowanie poszczególnych regionów oraz zróżnicowanie językowe przejawiające się w postaci różnych dialektów. Za przykład można podać proste słowo "dziękuję", które w Tokio oznacza "arigato" a w Kioto "ookini". Przy tak dużej liczbie mieszkańców i tak niewielkiej powierzchni kraju Japonia musi odznaczać się dużą gęstością zaludnienia wynoszącą 332 os km2. Dużą powierzchnię kraju zajmują góry, które nie nadają się do zamieszkania. Tak naprawdę Japończycy mieszkają jedynie na 10 % powierzchni swojego państwa. Wskaźnik gęstości zaludnienia musi zatem w wielu miejscach znacznie przekraczać wartość średnią. Japońskie nadbrzeżne niziny są jednymi z najgęściej zaludnionych obszarów na świecie i są skupiskiem największych japońskich miast. Wskaźnik urbanizacji państwa wynosi ponad 80 %. Największym miastem Japonii jest jej stolica, czyli Tokio, którą zamieszkuje 12 mln ludzi. Fukuoka, Sapporo, Kobe, Jokohama, Kioto i Osaka są natomiast ponadmilionowymi miastami.

ROLNICTWO

Zaledwie 14% powierzchni tego kraju może być zagospodarowane rolniczo. Gospodarstwa rolne odznaczają się niewielką powierzchnią wynoszącą średnio 1,4 ha. Każdy wolna przestrzeń jest zatem bardzo cenna i natychmiast zagospodarowywana. Rolnictwo Japonii jest wysoko zintensyfikowane, czyli nastawione na wysokie plony z hektara. Uzyskuje się to dzięki nawozom, skomplikowany maszynom oraz najnowocześniejszych metodom upraw. W ten sposób uprawiane są głównie (2/3) owoce i warzywa spożywane w Japonii. Hoduje są również krowy, trzodę chlewną oraz kury. Japonia jest dużym producentem ryżu, który stanowi podstawę jadłospisu jej mieszkańców, ale jest jednocześnie zmuszona do importu innych produktów żywieniowych.

PRACA

Japończycy w zdecydowanej większości uważają, że należą do klasy średniej. Pracownicy w Japonii mają jedne z najwyższych pensji na świecie. Według danych statystycznych Ministerstwa Pracy, w 1993 r. pracownicy sektora produkcyjnego zarabiali przeciętnie 1.782 jeny/ h. Ci sami pracownicy w Stanach Zjednoczonych zarobiliby przeciętnie 1.471 jeny/h (17% mniej). W 1993 roku japońscy pracownicy przepracowali średnio 1.966 h w skali roku, podczas gdy dla USA liczba ta wynosi 1.976, dla Francji 1.678 a dla Niemiec 1.529. Przeciętny Japończyk wykorzystał 11 dni płatnego urlopu w roku. Jest to naprawdę bardzo mało, zwłaszcza w porównaniu z krajami europejskimi, gdzie np. statystyczny Niemiec wykorzystuje aż 29 dni płatnego urlopu (prawie trzy razy więcej niż w Japonii). Jest to jeden z powodów, dlaczego Japończycy mają od 20 do 30 dni wolnych mniej od Europejczyków (126). W większości japońskich firmach obowiązuje dłuższy niż 5-dniowy tydzień pracy. Japończycy mają opinię pracoholików, co potwierdzają powyższe dane statystyczne. Jest to cena, jaką płacą za tak wysoki rozwój gospodarczy swojego kraju oraz wyjątkowy w skali świata postęp naukowo- techniczny. Japończycy pracują wyjątkowo ciężko, czemu towarzyszy ciągły stres i rywalizacja, która zaczyna się już w przedszkolu. Taki tryb życia bardzo negatywnie odbija się na ich zdrowiu, gdyż są oni wyjątkowo podatni na tzw. choroby cywilizacyjne oraz depresje. Dlatego powinno się zachęcać japońskich pracowników do korzystania z większej ilości godzin płatnych urlopów oraz wprowadzić pełne, dwudniowe weekendy. W 1987 roku zmieniono ustawę dotyczącą norm pracy, która od kwietnia 1988 r. skróciła ustawowy 48-godzinny tydzień pracy o dwie godziny. Od kwietnia 1994 roku natomiast ustawowo obowiązuje tydzień pracy o długości 40 godzin. Do końca lat 70 -tych wskaźnik bezrobocia w Japonii był raczej stały i wynosił ok. 2%. W latach 80-tych stopa bezrobotnych nieco wzrosła i osiągnęła wartość 2,8 %, co stanowiło 1,71 mln obywateli kraju. Wzrost bezrobocia spowodowany był głównie tym, że gospodarka japońska przestawiała się na trochę wolniejsze tempo wzrostu gospodarczego. Związany był z tym szybki proces restrukturyzacji gospodarki, która miała funkcjonować uwzględniając przede wszystkim popyt kraju a nie eksport To również przyczyniło się do wzrostu bezrobocia, głównie strukturalnego, związanego z niedostosowaniem rynku pracy do potrzeb nowej gospodarki. Bezrobotni odznaczali się nieodpowiednimi umiejętnościami, wiekiem lub miejscem zamieszkania, które uniemożliwiały im podjęcie pracy w nowych firmach. Kategorie pracowników, którzy znaleźli się na rynku pracy nie odpowiadały zapotrzebowaniu na siłę robotniczą japońskich przedsiębiorstw. Owa luka na rynku pracy szybko została zapełniona nielegalnymi pracownikami z zagranicy. Wzrost gospodarczy rozpoczął się w 1986 roku, a do 1988 roku rynek pracy uległ odpowiedniej transformacji. W 1990 r. stopa bezrobocia wynosiła zaledwie 2,1%. Chociaż była to wartość wyższa od tej z lat 60-tych i pierwszej połowy lat 70-tych, kiedy spadła ona poniżej 2%, był to bardzo dobry wynik. Na początku lat 90-tych gospodarka Japonii przechodziła złamanie, co przyczyniło się do kolejnego wzrostu stopy bezrobocia tym kraju. W 1994 r. kraj ten zaczął wychodzić z kryzysu, ale mimo to stopa bezrobocia osiągnęła wówczas najwyższą wartość 2,9 % w dotychczasowej, powojennej historii Japonii. Kolejne lata przyniosły dalszy wzrost wskaźnika bezrobocia, który w okresie listopada 1995 r. wynosił już 3,4%. Pogarszanie się sytuacji na tamtejszym rynku pracy było spowodowane przenoszeniem zakładów produkcyjnych do innych krajów, aby uniknąć skutków wahań kursu jena. Mogło to doprowadzić do długotrwałego bezrobocia strukturalnego i dlatego państwo za jeden z najważniejszych celów postawiło sobie stworzenie nowych miejsc pracy w kraju. Współczesna poprawa tych warunków jest skutkiem podjęcia działań makroekonomicznych, promowania przekwalifikowywania się pracowników oraz nabywania przez nich nowych umiejętności.

RELIGIA

Japońska świątynia

tramp.travel.pl/publikacja

Japończycy są wyznawcami dwóch dużych religii szintoizmu i buddyzmu. Współcześnie istniej również spora grupa osób, która deklaruj siebie jako ateistów. Większość mieszkańców tego kraju praktykuje jednak szintoistyczne i buddyjskie tradycje oraz ceremoniały np. uroczystości ślubne przeprowadza się zgodnie z tradycją sinto natomiast pogrzeby odbywają się już zazwyczaj według tradycji buddyjskiej. Wiara chrześcijańska przybyłą na wyspy w XVI w. dzięki portugalskim misjonarzom, ale chrześcijanie nie stanowią znaczącej grupy wyznaniowej w tym kraju. Działają tu również liczne sekty, w większości inspirowane przez religie tradycyjne. Za religię narodową uznaje się szintoizm, która jest głęboko zakorzeniona w historii Japonii. Jest to związane z dawnymi wierzeniami ludowymi, że są na świecie siły duchowe (kami) kryjące się po drzewach i górach a także w morzu i wietrze. Starożytni Japończycy czcili te siły i starali się żyć z nimi w harmonii. Ewolucja szintoizmu spowodowała, że do kami dołączyli również przodkowie, bohaterowie i inni ludzie cieszący się szacunkiem. Świątynie dla swoich bóstw zaczęto budować jednak nieco później. W części japońskich domów można znaleźć tzw. "półeczki bogów", czyli małe ołtarzyki, na których składane są dary dla bóstw. Ojczyzną i miejscem narodzin buddyzmu są natomiast Indie. Religia ta przybyła jednak do Japonii z Chin i Korei ok. połowy VI w. i obecnie występują tu liczne jej odłamy. W świątyni buddyjskiej obowiązkowo musi znajdować się postać Buddy (butsuzo), przed którym palone są kadzidła. Rodziny mają również buddyjskie ołtarze, które są poświęcone przodkom.