Podstawowe pojęcia:
- Wilgotnością powietrza nazywamy ilość zawartej pary wodnej w objętości powietrza badanego.
- Wilgotnością bezwzględną nazywamy ilość zawartej paty wodnej w jednostce objętościowej powietrza wyrażonej w g/m3.
- Wilgotnością względną nazywamy wyrażony w postaci procentów % stosunek określonej ilości pary, nasycającej powietrze przy określonej temperaturze powietrza. Najwięcej pary wodnej spotykamy nad obszarami mórz, oceanów i innych zbiorników wodnych oraz w strefie równikowej Mniejsze ilości spotykamy nad powierzchnią gruntu czy powyżej górnej granicy szaty roślinnej a najmniej w strefie zwrotnikowej. Obserwujemy zależność zmniejszania się zawartości pary wodnej w powietrzu wraz z oddalaniem się od zbiornika wodnego.
- Punktem rosy nazywamy temperaturę, w której powietrze zostaje całkowicie nasycone para wodną oraz następuje całkowita jej kondensacja w tym powietrzu.
- Opadem nazywamy spadek produktów kondensacji pary wodnej na powierzchnię ziemi pod wpływem siły grawitacji. Wyróżniamy opady pionowe: deszczu, śniegu, gradu oraz opady poziome czyli osady: szronu, rosy, szadzi i gołoledzi.
- Rozkład opadu na ziemi przedstawia się następująco:
1. najwięcej opadów: w strefie równikowej Ameryki Południowej, Afryce, archipelagu Malajskim, w obszarze wschodniego Madagaskaru, południowo - wschodniej Azji, na wschodnim wybrzeżu Ameryki Północnej i na terenach górskich.
2. Najmniej opadów spotyka się na obszarach okołobiegunowych, na obszarze pustyń wewnątrzkontynentalnych, m.in.: na Saharze, Gobi, Nami, na pustyniach australijskich i na obszarze Andów - pustyni Atakami. Ta ostatnia niska suma opadów jest wywołana działalnością zimnego prądu peruwiańskiego, przynoszącego suszę. Mało opadów notuje się również w cieniu opadowym gór Tybetu oraz w Górach Skalistych Ameryki Północnej.
- Roczna suma opadów na ziemi jest 850 mm, największe sumy spotyka się w strefie równikowej - 3000 mm a w Himalajach nawet 20 000mm. Najmniejszą suma opadów, zanotowana jest ta wynosząca 250 mm rocznie na obszarze Sahary.
- Taki rozkład opadów zmienia się wraz z:
1. wysokością nad poziomem morza
2. ukształtowaniem powierzchni
3. odległością od mórz i oceanów
4. szerokością geograficzną
- Inwersją opadów nazywamy zjawisko występujące w górach wysokich, polegające na wzroście sumy opadów jedynie do pewnej wysokości nad poziomem morza, potem zaczynają one ustawicznie maleć. Brak tam dostatecznie wysokiej temperatury oraz notuje się brak dostatecznej wilgotności.
- Cieniem opadowym nazywamy zjawisko na pewnym obszarze, na którym spotykamy jedynie niskie sumy opadów, gdyż te obszary są chronione od deszczy przez otaczające je pasma górskie.
- Przyczynami powstawania pustyń mogą być:
- występowanie obszaru w cieniu opadowym - wilgotne powietrze jest za ciężkie i nie ma możliwości pokonania bariery górskiej lub jest zbyt daleko oddalony od zbiornika wodnego. Tak jest na pustyni Gobi.
- oddziaływanie chłodnych prądów morskich - brak wilgoci poprzez chłodne powietrze. Tak dzieje się na pustyni Atakami.
- działalność zimnych mas powietrza, które opadając pobierają ciepło i wilgoć z atmosfery tworząc stały ośrodek wyżowy. Przykładem jest Sahara, gdzie wiejące wiatry z wyżu do niżu nie pozwalają na przepływ w te rejony wilgotnego powietrza oceanicznego.
