W wyniku działalności lodowców i lądolodów na Ziemi powstał szereg form polodowcowych. Rodzaje form polodowcowych:
- Formy powstałe przed czołem lądolodu:
- moreny czołowe - są to ciągi wzgórz i pagórków o wysokościach względnych dochodzących do kilkudziesięciu metrów. Powstały w czasie postoju czoła lądolodu na jego przedpolu w efekcie akumulacji glin zwałowych, głazów, żwirów i piasków.
- stożki sandrowe - są to wielkie, płaskie piaszczysto-żwirowe stożki. Osadzone zostały przez wody topniejącego lądolodu. Formy te zrastały się ze sobą, tworząc w efekcie płaskie, rozległe równiny sandrowe.
- pradoliny - są to rozległe doliny, charakteryzujące się płaskim dnem i równoleżnikowym przebiegiem. Ich powstanie wiąże się z okresami dłuższych postojów lądolodu. Wówczas, płynące ku zachodowi, wzdłuż czoła lodowca, szerokie rzeki żłobiły doliny.
- drumliny - są to owalne pagórki zbudowane z materiału morenowego. Do ich formowania dochodziło na skutek nacisku na ten materiał masy lodu.
- Formy powstałe pod lądolodem
- faliste równiny moreny dennej- powstały z materiału znajdującego się u spodu lodowca, w wyniku równomiernego osadzenia się go na powierzchni.
- ozy - są to wąskie, długie i zazwyczaj kręte wały lub ciągi wzgórz. Osiągają długości nawet kilku - kilkunastu kilometrów. Budują je piaski i żwiry, osadzone przez wody płynące w kanałach i tunelach lodowca.
- kemy - są to okrągłe lub wydłużone wzgórza i pagórki o wysokościach dochodzących do kilkudziesięciu metrów. Budują je żwiry, piaski i mułki, które zostały zakumulowane przez płynące pod lodowcem wody.
- rynny subglacyjne - są to długie, wąskie i głębokie obniżenia o nierównym dnie i stromych zboczach. Zazwyczaj wypełniają je wody jezior, tzw. jeziora rynnowe. Większość z nich powstała w wyniku erodowania podłoża przez wody roztopowe płynące pod ciśnieniem hydrostatycznym.
- baraniec (muton) - jest to wygładzony i porysowany przez lodowiec pagórek, o wysokości kilkunastu centymetrów - kilkudziesięciu metrów. Jego długość potrafi dochodzić do kilkuset metrów. Barańce zazwyczaj występują gromadnie.
- Formy powstałe w wyniku działalności lodowców górskich:
- doliny U-kształtne - są to dość głębokie i strome doliny, przypominające przekrojem literę U. Powstają w wyniku żłobienia doliny górskiej przez wody wypływające z czoła lodowca.
- kotły lodowcowe (cyrki lodowcowe, kary) - są to zazwyczaj półkoliste obniżenia, z trzech stron otoczone stromymi ścianami skalnymi, a z czwartej opadające ku dolinie progiem skalnym. Powstają na obszarze pola firnowego, na skutek erozji lodowcowej.
- wały moren bocznych - są to wały usypane z materiału skalnego po obu stronach jęzora lodowcowego.
- Formy utworzone w warunkach klimatu peryglacjalnego:
- gołoborza - są to nagromadzenia bloków i odłamków skalnych na górskim stoku. Powstają w wyniku fizycznego wietrzenia skał, zwłaszcza na skutek zmian temperatury, powodujących zamarzanie wody w szczelinach skalnych, która zwiększając objętość rozsadza skały.
- stożki piargowe - jest to rodzaj rumowiska skalnego. Powstaje w wyniku nagromadzenia okruchów i odłamków skalnych w żlebach znajdujących się u podnóża stromych i skalistych stoków górskich.
Komentarze (0)