Osady starszych zlodowaceń są słabo widoczne i niekompletne, gdyż zostały one zniszczone w trakcie okresów interglacjalnych. Najlepiej zachowały się osady i formy polodowcowe związane z ostatnim zlodowaceniem, czyli Zlodowaceniem Wisły. Podczas kilkukrotnego nasuwania się lądolodu skandynawskiego na obszar naszego kraju, powstał zespół form i osadów odpowiednich dla fazy rozwoju, postoju i zaniku lądolodu.
Na obszarach starszych zlodowaceń rzeźba polodowcowa została mocno przekształcona i nazywa się rzeźbą staroglacjalną. Obszar staroglacjalny sięga od Gór Polski do terenów wyznaczonych przez moreny czołowe ostatniego zlodowacenia. Na terenie tym przeważają równiny. Rzeźba tego typu występuje na obszarze Niziny Śląskiej, Mazowieckiej czy Podlaskiej.
W środkowej i północnej Polsce następowało nakładanie się na siebie osadów powstałych z coraz młodszych zlodowaceń. Rzeźba rozwinięta na tym obszarze nosi nazwę rzeźby młodoglacjalnej. Obszar młodoglacjalną zajmuje około 30 % powierzchni terytorium naszego kraju. Rzeźba ta charakteryzuje się urozmaiconym krajobrazem z terenami równinnymi i pagórkowatymi wzgórzami. Ten typ rzeźby cechuje występowanie pradolin, jezior polodowcowych, przełomów rzecznych, a także zagłębień wytopiskowych. Niekiedy jedynym świadectwem występowania na danym terenie lądolodu jest obecność głazów narzutowych (eratyków).
Przykłady występowania form polodowcowych w Polsce:
Pradoliny: podkarpacka: kaszubska, pomorska, Górnej Wisły, Warszawsko Berlińska
Morena czołowa: dolina bysta, wyspa Wolin, Suwalski PK
Sandy: region borów Borów Tucholskich, sandr augustowski, sandr dobrzyński, Bełchatów
Jeziora polodowcowe: Hańcza, goplo, Wigry
Ozy: pojezierze dobrzyńskie
Jeziora morenowe: Śniardwy, Mamry, Niegocin
Głazy narzutowe: głaz ursynowski, swiety kamien, głaz krolewski, glaz moszczanowski, trygław
Formy powstałe w wyniku działalności lądolodu:· Morena czołowa- podczas postoju lądolodu następuje usypywanie materiału wytapiającego się z jego czoła i osadzanie go w postaci wału równoległego do czoła lądolodu· Głazy narzutowe- bloki skalne przetransportowane przez lodowiec z Gór Skandynawskich i dna Bałtyku· Sandry- płaska, lekko nachylona ku południowi powierzchnia
utworzona z piasków i żwirów, wyniesionych przez wody pochodzące z topniejącego lądolodu· Pradoliny- szerokie doliny utworzone przez masy wody, płynące niegdyś przed czołem lądolodu· Jeziora polodowcowe- rynny polodowcowe wypełnione wodą
Oz – wał lub silnie wydłużony pagórek o wysokości najczęściej kilkunastu metrów i długości nawet kilkudziesięciu kilometrów, powstały wskutek osadzania piasku i żwiru przez wody płynące pod lądolodem, w jego szczelinach lub na powierzchni
Komentarze (0)