Lodowiec jest to nagromadzenie na powierzchni terenu dużej masy lodu, która, pod wpływem własnego ciężaru, powoli porusza się w dół. Tworzy się powyżej granicy wiecznego śniegu.
Lądolód (lodowiec kontynentalny) jest to rozległa, jednolita pokrywa lodowa, zajmująca duże powierzchnie kontynentu. Porusza się we wszystkich kierunkach od najwyższego wzniesienia. Obecnie na Ziemi istnieją dwa lądolody - na Grenlandii i na Antarktydzie.
Lód jest to woda w stałym stanie skupienia. Tworzy się, gdy temperatura powietrza spada poniżej 0ºC. Proces ten polega na zamarzaniu (przejście wody z postaci ciekłej w lód), resublimacji (przejście pary wodnej w lód) lub rekrystalizacji (przemiana śniegu w lód).
Lodowce i lądolody powstają w miejscach znajdujących się powyżej tzw. granicy wiecznego śniegu (linii, granicy wieloletniego śniegu). Jest to linia, powyżej której więcej śniegu przybywa niż topnieje w ciągu roku. Na takich obszarach, kolejne warstwy gromadzącego się śniegu wywierają nacisk na warstwy leżące poniżej, śnieg ten podlega naprzemiennym procesom topnienia i zamarzania, co w konsekwencji prowadzi do jego przemiany w firn. Miejsca tworzenia się firnu noszą nazwę pól firnowych. W wyniku narastającego ciśnienia na dolne warstwy firnu dochodzi do przekształcenia się go w lód firnowy, a następnie w lód lodowcowy.
Lodowce są ciałami plastycznymi, tzn. podlegają ciągłemu ruchowi. Wszędzie tam, gdzie lód zalega na pochyłym podłożu, następuje jego ześlizgiwanie się w dół. Proces tego ześlizgiwania nosi nazwę ślizgu dennego. Bardziej powszechny jest jednak tzw. ruch wewnętrzny lodu, polegający na wyciskaniu warstw wewnętrznych lodu na skutek nacisku warstw nadległych.
W wysokich górach, powyżej granicy wiecznego śniegu, tworzą się lodowce górskie. Składają się one z pola firnowego oraz jęzora, bądź jęzorów lodowcowych. Jęzory lodowcowe są to poruszające się w dół dolinami górskimi, pod wpływem siły grawitacji, części lodowca, które schodzą zazwyczaj poniżej granicy wiecznego śniegu. W wyniku wykroczenia poza tą granicę lodowiec podlega procesowi tzw. ablacji, czyli topnienia oraz sublimacji, czyli przejścia bezpośrednio w stan gazowy. Jeśli jednak dostawa lodu przewyższa topnienie czoło lodowca przesuwa się do przodu, tzn. następuje transgresja lodowca. Niekiedy dochodzi do wydostania się lodowców górskich z dolin i rozlewania się ich na przedpolu gór. Wówczas, w wyniku połączenia się kilku tego typu lodowców górskich, dochodzi do utworzenia się rozległego lodowca piedmontowego.
Inną formą występowania lodu na powierzchni Ziemi są lądolody. Tworzą one rozległe czapy lodowe na powierzchni kontynentów. W wyniku ich nacisku na podłoże dochodzi do obniżana się lądu, tzw. glacjoizostazji. Największą pokrywą lodową na Ziemi jest lądolód Antarktydy. Jego grubość przekracza 3 000 m. Jest on w nieustannym ruchu, który wynika z naporu górnych warstw lodu na dolne, na skrajach czaszy lodowej. W ten sposób dochodzi do tworzenia się tzw. lodowców szelfowych, czyli pokryw lodu unoszących się na powierzchni wody na skraju lądolodu. Kończą się one stromymi urwiskami, tzw. lodowymi klifami. U czoła tych lodowców dochodzi do odrywania się tafli lodu, czyli tzw. cielenia się lodu. Oderwane tafle lodowe noszą nazwę gór lodowych. Pływają one niesione prądami morskimi i wiatrami po oceanach, aż w wyniku rozpadania się i topnienia po dostaniu się w niższe, cieplejsze szerokości geograficzne, dochodzi do ich całkowitego zaniku.
Współczesne lądolody Antarktydy i Grenlandii są pozostałością ostatniej epoki lodowcowej, która miała miejsce w plejstocenie. Podczas jej trwania ogromne obszary Europy, Azji i Ameryki Północnej pokryte były lądolodem. Po ich bytności rozległe obszary charakteryzują się dzisiaj rzeźbą polodowcową.
Lodowce i lądolody pokrywają obecnie około 10% powierzchni kontynentów. Gromadzą one około 24 mln km³ wody słodkiej, co stanowi 1,1% hydrosfery i około 96% lądowych wód powierzchniowych.
Nauką zajmującą się badaniem lodowców i lądolodów jest dziedzina hydrologii - glacjologia.
