Użytkowanie ziemi jest to sposób wykorzystywania powierzchni Ziemi przez człowieka. Chodzi tu zarówno o gospodarkę, jak i różne formy osadnictwa.
Formy użytkowani ziemi dzieli się na:
- użytki rolne, do których zalicza się:
- grunty orne,
- uprawy trwałe (sady, winnice),
- trwałe użytki zielone (łąki i pastwiska);
- lasy - naturalne lub zasadzone zespoły roślinne o zdecydowanej przewadze drzew;
- użytki wodne - rzeki, jeziora i stawy;
- tereny osiedleńcze - osadnictwo miejskie i wiejskie oraz wszelkie drogi, mosty, lotniska, cmentarze, poligony itp.;
- nieużytki - wysokie góry, tereny piaszczyste, bagna oraz obszary zdegradowane,
Wśród form użytkowania ziemi grunty orne przeważają jedynie w Europie, gdzie ich udział wynosi około 29%. Na obszarach obu Ameryk przeważają lasy - w Ameryce Północnej ich powierzchnia zajmuje 38%, a w Ameryce Południowej, aż 46%. Z kolei w Azji i Afryce największą powierzchnię zajmują nieużytki.
W wielu rejonach świata od lat następują jednak ciągłe zmiany stosunku między poszczególnymi formami użytkowania. Jako przykłady można podać zmniejszanie się powierzchni gruntów ornych na korzyść łąk i pastwisk w skutek melioracji i nieuprawiania ziemi, bądź wzrastanie udziału lasów kosztem gruntów ornych w wyniku zalesiania terenów o glebach mało urodzajnych. Często zmniejsza się też ilość lasów na skutek wycinania lub wypalania drzewostanów, aby w ich miejscu mogły powstać pola uprawne.
Główną przyczyną zróżnicowania przestrzennego form użytkowania ziemi na świecie jest specyfika warunków przyrodniczych różnych rejonów świata i możliwość ich wykorzystania przez człowieka. Istotnym czynnikiem jest także poziom nauki i techniki w danym regionie czy też kraju oraz przywiązanie do tradycyjnych sposobów gospodarowania gruntami. Duże znaczenie mają także, istniejące w przeszłości społeczno-własnościowe stosunki oraz obecna polityka gospodarcza poszczególnych państw.
Współcześnie dąży się do racjonalnego zagospodarowania powierzchni ziemi. Powinno ono wynikać z konieczności zachowania biologicznej równowagi w środowisku przyrodniczym oraz jego zasobów, ponieważ to one stanowią podstawę rozwoju społeczno-gospodarczego państw świata.
