Akwaria - podział i użytkowanie

Akwaria i ich różny podział

Ze względu na przeznaczenie akwarium dzielimy je na:

a) akwaria towarzyskie - są najbardziej powszechnymi akwariami, znajdują się tam zarówno rośliny jak i rybki. Zarówno jedne jak i drugie reprezentowane są przez liczne gatunki współżyjące ze sobą

b) akwaria gatunkowe - przeznaczone do hodowli rybek jednego gatunku; jest przeznaczone już dla bardziej doświadczonych hodowców, w związku z niekiedy unikalnymi wymaganiami hodowanych ryb, a których znajomość jest niezbędna w hodowli

c) akwaria biotopowi - to akwaria, w których znajdują się rośliny jak i rybki tylko z jednego, określonego regionu świata. Jest to także akwarium dla doświadczonych hodowców i wymaga wiedzy z zakresu ekologii wybranego biotopu, oraz wymagań żyjących tam ryb, tak by stworzyć im jak najbardziej zbliżone do naturalnych warunki, co niekiedy bywa dość trudnym zadaniem, zwłaszcza w przypadku próby odtworzenia naturalnego, tropikalnego zbiornika.

d) akwaria hodowlane, często też zwane tarliskowymi - to takie akwaria, w których ryby tylko i wyłącznie rozmnażają się oraz rozwija się zapłodniona ikra lub młody narybek. W niektórych przypadkach gatunek potrzebuje specjalnych warunków tarła.

e) akwaria dla narybku - niekiedy młody narybek wymaga oddzielenia od pozostałych ryb, by ochronić je przed zjedzeniem przez pozostałe, dorosłe osobniki. Wymaga on także specyficznego pożywienia i wody.

Ze względu na konstrukcje, możemy podzielić akwaria na:

a) szklane, jednolite - są dosyć popularne i tanie, ale nadają się tylko na niewielkie objętości wody, do 20 litrów, ponieważ jej ścianki mają nieco wypukły kształt. Zazwyczaj używane są do specjalnych celów tj. odchowanie młodego narybku, tarło, czy kwarantanna

b) klejone - prostopadłościenne, każda szklana ściana jest sklejona z innymi krawędziami za pomocą sylikonu. Jest to typ najbardziej powszechny i jest dość odporny na wstrząsy.

c) częściowo obramowane - ramki aluminiowe znajdują się na dolnych i górnych krawędziach; mogą być przyklejone lub tylko założone; są to akwaria bardzo dekoracyjne

d) obramowane całkowicie - szyby w takich akwariach przyklejone są do metalowej, często aluminiowej ramy. Są to akwaria najbardziej wytrzymałe i stabilne.

Często dostępne są dla różnych typów akwariów szafki, gdzie przechowuje się wszystkie przybory, a także urządzenia związane z akwarium.

Filtrowanie wody

Wiadomo, że naturalny zbiornik wody podlega samooczyszczaniu i cały czas w nim zachodzi wymiana wody. W akwarium nie ma do końca takich możliwości, dlatego należy przynajmniej raz w tygodniu wymieniać część wody, a ponadto stosować odpowiednie filtry. W wodzie nieoczyszczanej znajduje się rozkładana, gnijąca materia pochodzenia roślinnego, a także odchody ryb; po jakimś czasie wszystko to zaczyna osiadać na dnie, tworząc nieestetyczną warstewkę mułu. Co ważne, nie nieestetyczny wygląd, ale niebezpieczne są procesy zachodzące w mule; tam bakterie rozkładające go zużywają tlen znajdujący się w wodzie, w związku z czym jest go mniej dla ryb. Filtry jakie się stosuje mogą być filtrami mechanicznymi, chemicznymi lub biologicznymi.

Filtr mechaniczny jest prostej konstrukcji urządzeniem do nabycia w każdym sklepie zoologicznym. Woda wprawiana w ruch przechodzi prze gąbkę lub watę stylonową, na której zatrzymane są większe cząstki zawieszone w wodzie. Dość dobrze spełnia swoją rolę, pod warunkiem, że dbamy o to, by odpowiednio często wymieniać materiał filtrujący. Filtr biologiczny może być zarówno filtrem zewnętrznym jak i wewnętrznym. Od filtra mechanicznego różni się tym, że w nim następuje rozkład związków organicznych zawartych w natlenionej wodzie, która przez niego przepływa. Filtr składa się z dwóch części, pierwsza z nich jest taka sama jak w filtrze mechanicznym, natomiast druga składa się z drobnego żwirku, na którym w miarę upływu czasu osadzają się liczne drobnoustroje, które rozkładają substancje organiczne. Woda z takiego filtra wypływa nieco zubożona w tlen, a wzbogacona w dwutlenek węgla. Filtr chemiczny to taki, który zawiera określone substancje chemiczne, wiążące zanieczyszczenia z wody, a wydzielający do niej inne związki. Popularnym filtrem chemicznym jest ten, w którym znajduje się węgiel aktywowany. Wiąże on na swojej powierzchni szkodliwe związki organiczne i gazy, ale nie usuwa z wody związków azotowych. Innym filtrem jest ten, w którym znajduje się torf, który skutecznie zatrzymuje szkodliwe związki, a także obniża pH wody. Ważną rzeczą jest by filtr był włączony cały czas i przepływała przez niego natleniona woda, gdyż, jeśli woda przestanie przez niego przepływać w jego wnętrzu zaczną zachodzić reakcje bakterii beztlenowych i po następnym włączeniu filtra do wody dostaną się szkodliwe substancje.

Wskazówki dotyczące lokalizacji akwarium

Przede wszystkim należy pamiętać, że akwarium nie może stać blisko okna, w miejscu nasłonecznionym, czy blisko ognia. Nie jest wskazane umieszczanie akwarium na wprost okna czy drzwi, czy w miejscu, gdzie często się przechodzi, ale także w takim miejscu, aby było dogodne do obserwacji. Najlepiej umieścić je w ciemnym kącie pomieszczenia, tak, by uniezależnić wodę od naturalnego rytmu oświetlenia w ciągu dnia i roku i samemu rytmem takim kierować poprzez oświetlenie sztuczne. Ważne jest też, żeby wtapiało się w pomieszczenie i tworzyło spójną całość z jego wyposażeniem. Akwarium szklane umieszcza się na stabilnym podłożu przykrytym miękkim materiałem, natomiast akwaria obramowane umieszcza się na drewnianych podstawkach.

Oświetlenie

Jest ważne nie tylko ze względów estetycznych, ale także reguluje procesy zachodzące w akwarium. Najbardziej odpowiednie jest jak wcześniej wspomniano oświetlenie sztuczne. Ważne jest, żeby było odpowiednio jasne, tak, by stworzyć dogodne warunki dla rosnących roślin. Na litr wody w akwarium powinno przypadać około 0.5 W. Najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie świetlówki. Daje ona bardzo dobre, jasne światło, dobrze oświetlając całe akwarium i jest stosunkowo niedroga. Należy pamiętać jednak, że z biegiem czasu zużywa się dając coraz słabsze światło, dlatego co jakiś czas (ok. pół roku) świetlówkę należy wymienić. Innym rozwiązaniem mogą być lampy rtęciowe. Są bardzo dobre, dają jasne światło i nie zużywają się tak szybko jak świetlówki, ale ich największym minusem jest cena. Trzecim rodzajem oświetlenie, jakie możemy zastosować są lampy halogenowe. Nie są stosowane często, choć bardzo dobrze oświetlają akwarium należy je wymienić już po tysiącu godzinach.

Napowietrzanie

Znajdujące się w akwarium ryby potrzebują do życia tlenu, a więc zużywają ten zawarty w wodzie, a w zamian do wody dostaje się dwutlenek węgla. Najważniejszą zasadą, jest ta, że im chłodniejsza woda, tym więcej tlenu może się w niej rozpuścić, a także tym wolniejsza jest przemiana materii ryb. Przez przykrycie akwarium dodatkowo uniemożliwiamy wymianę gazów pomiędzy wodą a powietrzem, w związku z tym zapas tlenu w wodzie cały czas się obniża, mimo jego dostarczania przez rośliny, zwłaszcza, kiedy w akwarium znajduje się dużo ryb. Również rozkładające się szczątki organiczne pochłaniają tlen. Niezbędne są w związku z tym stosowanie różnego rodzaju pompek, które wprowadzają powietrze z zewnątrz do wody. Powoduje to zwiększenie ilości rozpuszczonego tlenu, a także usunięcie nadmiaru dwutlenku węgla. Ponadto pompka wywołuje ruch wody, co sprzyja wyrównaniu temperatury w całym akwarium, a także jest korzystne dla ryb, stwarzając warunki zbliżone do środowiska naturalnego. Należy także pamiętać, że zbyt intensywne przewietrzanie nie jest korzystne dla roślin, które potrzebują dwutlenku węgla do fotosyntezy. Na rynku dostępnych jest kilka rodzajów pompek, a najprostszą z nich jest pompka membranowa inaczej zwana brzęczykiem (z powodu wydawania jednostajnego, dość głośnego brzęczenia), który nie jest zbyt wydajny i nie nadaje się do dużego i głębokiego akwarium, ale z powodzeniem wystarczy do tego o niewielkich rozmiarów. Już nieco droższe, ale i bardziej wydajne, lepiej działające są pompki tłokowe, które można zastosować nawet do kilku akwariów. Ich wadą jest niestety dość wysoka cena. Do przewietrzania większej liczby zbiorników, niezbędne są już pompki kompresorowe. Zarówno pompki tłokowe jak i kompresorowe bardzo często są połączone z urządzeniami filtrującymi wodę.

Temperatura wody

Najczęściej ryby hodowane w akwariach należą do gatunków tropikalnych, a więc wymagają nieco wyższej temperatury. Dlatego należy ją podnieść, najczęściej jest to 25 stopni przy pomocy grzałki. Jednak w przypadku specyficznych gatunków ryb, mogą one wymagać nieco innej temperatury, dlatego należy się zapoznać z wymaganiami ryb, przed ich zakupieniem. Bardzo dobrze, kiedy grzałka połączona jest z termostatem, utrzymującym temperaturę cały czas na tym samym poziomie. W przypadku większego akwarium należy stosować więcej niż jedną grzałkę, tak by woda była ogrzewana równomiernie. W akwarium o pojemności 90 litrów należy stosować grzałkę o mocy 100 W, kolejno, dla akwarium o pojemności 200 litrów, moc powinna wynosić 200 W, wówczas możliwe będzie osiągnięcie pożądanej temperatury w miarę krótkim czasie. Grzałki, jak każde inne urządzenia zużywają się i należy je wymieniać mniej więcej raz na kilka lat. Ponadto w akwarium powinien znajdować się przyklejony do szyby termometr, by móc kontrolować temperaturę, w razie jakichkolwiek problemów z działaniem termostatu. W przypadku zbyt wysokiej temperatury, aby uchronić ryby przed przegrzaniem jednym ze sposobów jest umieszczenie w akwarium plastikowego pojemnika lub woreczka z umieszczonym w nim lodem.

Związki azotu w akwarium

Są naturalnymi produktami ubocznymi rozkładu materii organicznej pochodzącej z roślin oraz odchodów ryb. Są to amoniak (NH3) azotany (NO3) i azotyny (NO2). Początkowo powstaje ( w zależności od odczynu wody) amoniak, który tworzy się w środowisku zasadowym i obojętnym, przy niższym pH powstaje jon amonowy (NH4+), który nie jest toksyczny. Zawartość amoniaku w wodzie, w stężeniu rzędu 0.1 mg/l na dłuższą metę może się okazać szkodliwa, natomiast w przypadku stężenia 0.5 mg/l nie trzeba już długo czekać, żeby zaobserwować przypadki śmiertelne. Bakterie Nitrosomonas są bakteriami filtrowymi i przekształcają amoniak w azotyny, które mogą być toksyczne dla ryb. Bardzo ważna w takim przypadku jest filtracja biologiczna, ponieważ bakterie Nitrobacter mają zdolność przekształcania azotynów, w azotany, które nie są już tak groźne. Poziom azotynów nie może być większy przez dłuższy czas niż 0.25 mg/l, a poziom w granicach 0.5 mg/l zaczyna być już niebezpieczny dla organizmów żyjących w akwarium.

Za wodę zanieczyszczoną uważa się taką, w której zawartość azotanów wynosi 25mg/l, natomiast przy dwukrotnie większym stężeniu woda wymaga częściowej wymiany i stanowi poważne zagrożenie dla ryb, a już przy koncentracji rzędu 100mg/l lub więcej zalecana jest całkowita wymiana wody, lub jej większość. Związki azotu w naturalnym środowisku włączone są w obieg azotu, rozkładane przez liczne drobnoustroje, których ostatecznym produktem są azotany, które pobierane są przez rośliny i przekształcane w inne związki. Niektóre rośliny stają się pokarmem dla ryb, które wydalają go wraz z odchodami i tak cały obieg azotu się zamyka. W akwarium cykle ten nie może zachodzić do końca tak sprawnie jak w naturze, napotykając na liczne ograniczenia, należy więc go nieco ułatwić przez dyskretną ingerencję w ekosystem naszego akwarium.

Wybór ryb i roślin

Po zapoznaniu się najważniejszymi informacjami dotyczącymi przygotowania sprzętu, opieki nad akwarium i wszystkimi organizmami, jakie w nim zamieszkują, po wyborze najodpowiedniejszego dla nas zbiornika, możemy przystąpić do wyboru odpowiednich dla początkujących hodowców gatunków ryb i roślin. Zarówno ryby, rośliny, jak i inne organizmy, które chcemy umieścić w naszym akwarium możemy zakupić w większości sklepów zoologicznych, czy na giełdach akwarystycznych. Pierwszą i podstawową zasadą jest, by kupować okazy zdrowe, ma to znaczenie zwłaszcza, przy wielu chorobach zakaźnych, dlatego też przez zakupem, dobrze jest się zapoznać z kilkoma najważniejszymi chorobami i ich objawami. Przy zakupie rybek należy oszacować ich ilość, tak by nie było ich za dużo w akwarium, gdyż jest to niekorzystne zarówno dla zachowania odpowiednich parametrów wody jak i dla samych ryb, które się meczą, nie chcą się rozmnażać. Średnio na jedną rybę o przeciętnych rozmiarach powinno przypadać w akwarium ok. 6 litrów wody. Błędem też jest kupowanie tylko po parze ryb jednego gatunku, nawet takich gatunków, które w naturze żyją w mniej lub bardziej trwałych parach. Najlepiej kupić przynajmniej kilka, a w przypadku ryb stadnych kilkanaście osobników z przeważającą ilością samic, wówczas łatwiej się zaaklimatyzują w nowym zbiorniku, i będą mogły dobrać się w pary, przy przejść tarło. W przypadku zakupu roślin dobrym pomysłem jest zakupienie jednej większej rośliny, która po pewnym czasie silnie się rozkrzewia i kilku mniejszych, nie rozkrzewiających się, które sadzi się w kępkach (np. kabomba, wywłócznik). Innymi rozpowszechnionymi i sprawdzonymi roślinami akwariowymi są: mech jawajski, moczarka kanadyjska, czy rośliny pływające, które dodają wartości estetycznych i uzupełniają nasze akwarium; są to miedzy innymi: wgłębka wodna czy rzęsa trójrowkowa. Natomiast ryby polecane dla początkujących, które nie wymagają specjalnych warunków, łatwo się aklimatyzują i rozmnażają to: gupik, drobniczka, zmiennik, czy popularne mieczyki; problemów też nie sprawiają szczupieńczyki, prątnik karłowaty, czy górami rodzaju Trichogaster. Coraz częściej można zaobserwować wprowadzanie do hodowli małych sumików (np. kirysek pstry), czy kardynałków z rodziny karpiowatych. Do akwarium także często wprowadza się ślimaki wodne, które z reguły żywią się materią zawartą w mule, ale w przypadku zakładania nowego akwarium, kiedy jeszcze muł nie zdążył się wytworzyć mogą one nadżerać rośliny, co zdarza się już po utworzeniu mułu, dlatego dobrze jest je dokarmiać sałatą, marchewką, itp.