Mapa 1. Położenie Ukrainy w Europie

Źródło: http://www.infoukes.com/ua-maps/ukraine/ukraine3.gif [data odczytu: 23.03.2006]

Republika Ukrainy: (współrzędne geograficzne 49° 00' N; 32° 00' E)

Powierzchnia: 603 700 km2 (drugie, co do wielkości państwo w Europie)

Dane fizjograficzne: Ukraina położona jest w Europie wschodniej, od południa otoczona wodami Morza Czarnego, długość linii brzegowej wynosi 2782 m., najdłuższa rzeka Dniepr (2280 km), najwyższe wzniesienie: Howerla 2061 m., najniższe Morze Czarne 0 m., sąsiaduje z Rosją, Mołdawią, Rumunią, Węgrami, Słowacją, Polską i Białorusią. (łączna długość granic to 4558 km),

Ludność: 48 396 000 (2002)

Główne miasta: Kijów - stolica, Charków, Lwów, Odessa, Donieck

Ustrój: wielopartyjna republika

Waluta: 1 hrywna

Główne zasoby: rudy żelaza, gaz ziemny, ropa naftowa, węgiel kamienny, drewno, rtęć, nikiel.

Warunki Naturalne - zasoby bogactw naturalnych i mineralnych

Ukraina to głównie rozległe wyżyny i niziny. Główne z nich to wyżyny: Wołyńska, Podolska, Doniecka, Polesie, Niziny: Naddnieprzańska, Czarnomorska

Na południowym zachodzie rozciąga się pasmo górskie Karpat Wschodnich oraz na południu Gór Krymskich. Najwyższy szczyt znajduje się w paśmie Czarnohory (szczyt Howerla 2061 m), Ukraina to również liczne bagna i mokradła, główne rzeki to: Dniepr

i Dniestr, lasy mieszane stanowią 14% powierzchni, główne formacje

roślinne to: stepy i lasostepy.·

 

Howerla Autor: Lankosz-Mróz Maria Czarnohora Autor: Lankosz-Mróz Maria

(źródło: http://portalwiedzy.onet.pl/56726,1,haslo.html) (źródło: http://portalwiedzy.onet.pl/56726,1,haslo.html)

Wyżyna Wołyńska: jedna z krain geograficznych w zachodniej części kraju, położona między dwoma rzekami Bugiem na zachodzie a Słuczą na wschodzie. Od północy sąsiaduje z Polesiem a na południu z Wyżyna Podolską. Wyżynę Wołyńską budują głównie skały krystaliczne okresu prekambryjskiego, przykryte utworami młodszymi kenozoiku i mezozoiku, zalegającymi płytowo. Wyżynę charakteryzuje występowanie licznych pagórków (do wysokości, około 400 m n.p.m.)oraz dolin rzecznych. Do głównych rzek płynących przez ten obszar należą: Bug, Styr, Słucz.

Wyżyna Podolska: położona w zachodniej części Ukrainy, w dorzeczu rzeki Dniestr i Boh. Wyżynę budują skały okresy prekambryjskiego głównie gnejsy i granity przykryte utworami kenozoiku i mezozoiku, zalegającymi płytowo. Wyżynę tą charakteryzuje falista i pagórkowata powierzchnia z licznymi dolinami rzecznymi w formie jarów. Od północnego zachodu sąsiaduje z Wyżyna Wołyńską, opada ku niej przechodząc w stromy i wysoki próg. Najwyższa część Wyżyny stanowią: Gołogóry z najwyższym szczytem Kamuły - 471 m n.p.m., oraz Miodobory (Tołtry) - jest to pas skałek wapiennych sięgających do wysokości 435 m n.p.m., do głównych rzek stanowiących dorzecze Dniestru należą: Seret, Zbrucz, Smotricz, Murata. Do dorzecza Bohu natomiast: ROM, Sawranka, Kodyma. W tej część główne miasta to przede wszystkim: Tarnopol, Winnica, Kamieniec Podolski i Chmielnicki.

Polesie: kraina geograficzna zaliczana do części Niżu Wschodnioeuropejskiego, stanowi jego podprowincję, położona jest w południowo-zachodniej części. Polesie rozciąga się na terytoria państw sąsiadujących: Białorusi i Polski. Jest ono podzielone na liczne makroregiony m.in. w Polsce dzieli się je na Polesie Podlaskie i Wołyńskie. Powierzchnia Polesia to głównie rozległe równiny, jest to również teren o największej ilości bagien, mokradeł i płytkich jezior w Europie. Jest to jeden powodów słabego zaludnienia w tym rejonie. Polesie położone jest w dorzeczu Prypeci i Bugu. Rzeki te łączą się poprzez kanał Dniepr - Bug.

Nizina Czarnomorska: rozciąga się łukiem wzdłuż północno - zachodnich wybrzeży Morza Czarnego, rozciąga się również na terytorium sąsiadujących państw: Mołdawii i Ukrainy. Nizina zbudowana jest z wapieni trzeciorzędowych przykrytych piaskami, glina lub lessem. Nizinę Czarnomorska charakteryzuje występowanie w ujściach rzek tzw. limanów, czyli zatka powstałych w wyniku zalania ujściowego odcinka doliny rzecznej. Stanowi ona również dolny odcinek biegu wielu rzek. Do głównych rzek należą: Dniepr, Dniestr, Bug. Jest to Regin w przeważającej czesi rolniczy, uprawia się głównie: zboże, winorośl, słoneczniki, tytoń, buraki cukrowe, kukurydzę. Przeważa hodowla bydła, trzody chlewnej.

Część nizinna Ukrainy charakteryzuje się występowaniem trzech poziomo występujących stref roślinności. Strefa lasów mieszanych, lasostepu, stepu.

- strefa lasów mieszanych: występuje w północno-zachodniej części Ukrainy między innymi na Polesiu, lasy stanowią tu 60% powierzchni, licznie występują również bagna i mokradła.

- strefa lasostepu: ciągnie się z południowego wschodu na północy wschód, 70% powierzchni stanowią tu ziemie orne a lasy 12%.

- strefa stepów: rozciąga się z południowego zachodu na północy wschód, stanowi ona 40% powierzchni kraju, 75% powierzchni jest zajmowana przez ziemie uprawne, 3% to lasy.

W całej Ukrainie ziemie uprawne stanowią 58% powierzchni. Lasy i pastwiska - 31%. Czarnoziemy stanowią 2/3 ziem uprawnych na Ukrainie jest to 25% całych zasobów na świecie.

Środowisko naturalne Ukrainy uległo w okresie istnienia ZSRR ogromnym przemianom i uległo znacznej degradacji. Przykładem tego jest budowanie licznych kaskad na Dnieprze w celu uzyskania energii. Wybudowana w czasach komunizmu elektrownia wodna, Dniprohes (koło Zaporoża), spowodowało zmiany w funkcjonowaniu naturalnego środowiska. Zalano - Porohy będące bogatym siedliskiem licznych gatunków zwierząt i roślin.

Bogactwa mineralne Ukrainy

Ukraina posiada bardzo duży zasób surowców mineralnych, które wydobywane są nie tylko dla potrzeba kraju, ale i na eksport. Do głównych bogactw mineralnych należą: węgiel kamienny wydobywany głównie w Donieckim Okręgu Przemysłowym, węgiel brunatny, złoża występują głównie u okolicach Dniepropietrowska tam również znajduje się Naddnieprzański Okręg Przemysłowy zajmujący się wydobyciem węgla brunatnego. Ukraina posiada znaczne zasoby ropy naftowej i gazu ziemnego wydobywana jest głownie na wybrzeżu Morza Czarnego oraz Okręgach Donieckim i Naddnieprzańskim i okolicach Krymu. Ukraina posiada jedne z największych złóż rud manganu (Nikopol), występują również liczne złoża rud żelaza m.in. w Krzywym Rogu, Kremeczuku, Kerczu, Biłozerce, soli kamiennej, potasowej, rud niklu, chromu, rtęci, złoża siarki i złota.

Cechy klimatu Ukrainy:

Ukraina leży w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego o odmianie kontynentalnej. Średnie miesięczne temperatury powietrza w styczniu wynoszą: -1,4°C a w lipcu: +22,7°C. Zróżnicowanie klimatu Ukrainy ma wyraźny przebieg południkowy.

W południowej części kraju, widać wyraźnie większy wpływ Morza Czarnego na poszczególne elementy kształtujące klimat. Obszar ten charakteryzuje się wyższymi sumami opadów, łagodniejszą zimą i gorącym latem. Północna część kraju charakteryzuje się chłodniejszymi zimami, większą amplitudą temperatur niż na południu, oraz większą suchością klimatu. Specyficzny klimat posiada południowa część Półwyspu Krymskiego - należy ona do strefy klimatów subtropikalnych o odmianie śródziemnomorskiej. Zakarpacie charakteryzuje się najbardziej łagodnym klimatem, (zima jest najłagodniejsza, a lato najchłodniejsze). Średnie roczne sumy opadów w zależności od regionu wahają się od 300 mm do 700 mm. (stepy - 300 mm, Polesie - 700 mm). Wysokie sumy opadów występują w obszarach górskich: ponad 1000 mm, Góry Krymskie - 1100 mm, Karpaty - 1500 mm.

Sytuacja społeczno - ekonomiczna

Ukraina, mapa Autor: FOGRA Oficyna Wydawnicza

Ukraina jako jedna z byłych republik należących do ZSRR, należy do państw odgrywających decydującą role w kształtowaniu się gospodarki w Europie Wschodniej. Pod względem wielkości zasobów gospodarczych jest ona na drugim miejscu. Produkt Krajowy Brutto (PKB) w 1999 roku wynosił - 109 mld USD, zaś na jednego mieszkańca - 2200 USD,

Inflacja wynosiła około 20% (1999). Bezrobocie waha się w okolicach 4,5%, najwięcej osób pracuje w sektorze przemysłu i budownictwa - 32%, w rolnictwie i leśnictwie - 24%, służba zdrowia, edukacja, kultura - 17%, handel - 8%, transport, komunikacja - 7% i inne - 12%.

Struktura użytkowania ziemi:

Ukraina posiada około 69,5%gruntów rolnych, z czego grunty orne zajmują 55,3%,łąki i pastwiska 12,4%, sady i winnice 1,8%. (1992) Głównie uprawia się: pszenica 23%, żyto (17%), kukurydza(10%), owies(9%), jęczmień(7%), słonecznik(5%), ziemniaki(5%).W 1994 roku pogłowie bydła wynosiło - 21 mln, owiec i kóz - 6,9 mln.

W hodowli pogłowie bydła wynosi 21 mln, trzody chlewnej - 15,3 mln, owiec i kóz - 6,9 mln (1994). (Źródło: http://www.ebug.pl/ukraina/geografia.htm)

Obok rolnictwa na rozwój gospodarczy wlew ma górnictwo i przemysł. Do głównych okręgów przemysłowych należą: Doniecki Okręg Przemysłowy (kopalnie manganu), zagłębia w Charkowie, Dniepropietrowsku, Mikołajowie, Kijowie, (przemysł metalurgiczny i maszynowy).

Przemysł energetyczny: produkcja energii elektrycznej (1999) - 171000 mln kWh

Głównymi źródłami energii są: paliwa kopalne (52%), energia wodna (5,9%), energia atomowa (42,1%).

Ukraina eksportuje głównie: metale żelazne i nieżelazne, paliwa i produkty, maszyny i pojazdy, żywność, importuje natomiast: energię, maszyny i części, sprzęt transportowy, chemikalia. Głównymi partnerami handlowymi Ukrainy są: Rosja, UE, Chiny, Turcja, USA.

Tabela 1. Struktura zasiewów (1993)

Rodzaj

Zboża

Rośliny przemysłowe

Rośliny pastewne, ziemniaki i warzywa

%

46

11%

43%

(źródło: Źródło: http://www.ebug.pl/ukraina/geografia.htm)